معرفی اجمالی جاده ابریشم

جاده ابریشم مسیر مهم گسترش تمدن باستنای چین به غرب و پل مهم تبادلات اقتصای و فرهنگی شرق و غرب بوده است.

جاده ابریشم توسط "جانگ چیان"که در سلسله "هان غربی"زندگی می کرد،افتتاح شد و از شهر قدیمی "چانگ آن"چین در شرق به شهر رم در غرب امتداد می یابد.این جاده که در خشکی قرار دارد،دو شاخه دارد.شاخه جنوبی از "دون هوانگ"آغاز می شود و از طریق قلعه"یانگ گوان"،کوه"کون لون"،"توسن لینگ"،"دا یویه شی"(سینگ کیانگ و شمال شرق افغانستان امروز)،"اشکانیان"(ایران امروز)،"تیائو شی"(شبه جزیره عرب امروز)تا رم امتداد می یابد.شاخه شمالی از "دون هوانگ"آغاز می شود و از طریق دواوازه"یو من"،"تسون لینگ"،"دا وان"،"کانگ جیو"(واقع در آسیای میانه)به سوی جنوب غربی امتداد می یابد و به شاخه جنوبی متصل می شود.این دو شاخه "جاده ابریشم خشکی"نام دارد.

به علاوه،دو جاده ابریشم دیگر کمدان است.یکی "جاده ابریشم جنوب غربی"نام دارد و از استان"سی چوان"آغاز می شود و از استان"یون نان"،رود"ای لو وادی"،"من گون"برمه،رود"چین دون"،"پامر"واقع در شمال شرقی هند،منطقه رود"هنگ هه"،شمال غرب هند ،تا فلات ایران امتداد می یابد.این جاده پیش از جاده ابریشم روی خشکی افتتاح شد.سال 1986،باستان شناسان خرابه های"سان شین دوی"را در شهر"گوانگ هان"استان"سی چوان" کشف کردند.آثار تاریخی مرتبط با فرهنگ آسیای میانه و فرهنگ یونن در این خرابه های 3000 ساله حفاری شد که از این میان، عصای طلائی به طول 142 سانتیمتری،"درخت مقدس"4 متر بالا و مردان و سرهای و چهره های برنزی ،به نظر کارشناسان،در زمان تبادلات فرهنگی شرق و غرب به این منطقه راه یافته است.اگر این دیدگاه درست باشد،این جاده ابریشم 3000 سال پیش شکل گرفته است.

جاده ابریشم دیگر از شهر"گوانگ جو"آغاز می شود و از تنگه"من لا تسی"(تنگه مالاکا امروز)،"شی لان"(سریلانکای امروز)،هند به آفریقای شرقی امتداد می یابد.این جاده "جاده ابریشم دریایی"نامیده شده است.آثار تاریخی حفاری در سومالی واقع در شرق آفریقای اثبات کرده که این جاده در زمان سلسله "سونگ"چین شکل گرفته است.

جاده ابریشم روی دریا چین را با کشورهای متمدن عمده و گهواره های فرهنگی جهان متصل کرده و تبادلات اقتصادی و فرهنگی این مناطق را به پیش سوق داده و "مسیر گفتگوی تمدن های شرق و غرب"نامیده شده است.منابع تاریخی حاکی است که "مارکو پولو"از راه جاده ابریشم دریایی وارد چین شده و از همین جاده به "ونیس"زادگاه خود بازگشته است.

جاده ابریشم جاده قدیمی تجارت چین که بیش از دو هزار سال پیش مورد استفاده بود ، کماکان در جهان بسیار شهرت دارد . جاده ابریشم به عنوان پلی بین چین و کشورهای اروپا ، آسیا و آفریقا برای تبادلات مادی و تمدنی شرقی و غربی سهم مهمی ادا نموده است .

جاده ابریشم راه تجارت زمینی چین با آسیای جنوبی ، غربی و اروپا و آفریقا از راه آسیای مرکزی در روزگار قدیم بود . به سبب آنکه بسیاری ابریشم و پارچه های ابریشمی چین از این جاده به غرب توزیع می شد ، بدین سبب " جاده ابریشم " نام گرفت . نتایج مطالعات نشان می دهد که این جاده اساسا در سلسله " هان " چین در قرن یکم قبل از میلاد شکل گرفت .در آن زمان جاده ابریشم به افغانستان ، ازبکستان و ایران و شهر " اسکندریه " مصر در غرب امتداد می یافت . راه دیگر این جاده نیز از پاکستان و کابل در افغانستان به خلیج فارس و از کابل به طرف جنوب یعنی شهر کراچی پاکستان امتداد می یافت و اگر به راه دریایی تغییر می کرد پارس و رم را شامل می گردید .

از قرن 2 قبل از میلاد تا قرن 2 میلادی در امتداد جاده ابریشم از غرب به شرق چهار کشور بزرگ وجود داشت . یعنی رم باستان اروپا ، پارس در آسیای غربی ، " کوشان " آسیای مرکزی ( آسیای مرکزی و شمال هند امروز را حکومت می کرد ) و سلسله " هان " چین در آسیای شرقی . راه اندازی جاده ابریشم باعث تبادلات مستقیم و تاثیر گذاری بین این تمدن های قدیمی شد . از آن به بعد ، پیشرفت این تمدن ها دیگر بدون ارتباط نبود .

تبادلات کشورهای غربی و شرقی از طریق جاده ابریشم بسیار زیاد بود . دراسناد تاریخی چین بعضی گیاهان با کلمه " هو " نامیده می شوند . برای نمونه " هو تائو " ( گردو ) ، " هو جیائو " ( فلفل ) و " هو لوا بو " (هویچ) دیده می شود . اکثر این کلمات از کشورهای غربی سرچشمه گرفته است . در سلسله تانگ در قرن 7 تا قرن 9 میلادی تبادلات چین و کشورهای غربی از طریق جاده ابریشم بسیار شکوفا بود . پرندگان و حیوانات کمیاب ، عطر ، مروارید ، وسایل شیشه ای و سکه های طلایی و نقره ای کشورهای غربی و موسیقی ، رقص ، غذا و لباس آسیای غربی و مرکزی وارد چین شد . در این ضمن ، فرآورده ها و فنون چین مانند ابریشم ، فن کاغذ سازی ، فن چاپ ، ظروف لاکی ، چینی ، باروت و قطب نما از طریق جاده ابریشم به مناطق مختلف پخش شد و برای توسعه تمدن جهان سهم بزرگی ادا نمود .

تبادلات فرهنگی از طریق جاده ابریشم همانند تجارت مواد گسترده بود . مذهب بودا به عنوان یکی از سه مذهب جهان ، در پایان سلسله " هان " غربی ( سال 206 قبل از میلاد تا سال 220 میلادی ) وارد چین شد . در معبد غار " کزیر " " سینگ کیانگ " که قرن سوم تاسیس شد ، نزدیک به 10 هزار متر مربع نقاشی دیواری دیده می شود که نشانگر جریان رواج مذهب بودا از هند به چین است . طبق استنباط ها ، مذهب بودا از هند و از طریق جاده ابریشم به شهر " کزیر " سینگ کیانگ " ، سپس به " دونگ هوانگ " استان " گان سو " و مناطق دیگر چین رواج یافته است. غارهای مذهب بودا باقی مانده در امتداد جاده ابریشم مانند غار " موگائو کوی " دونگ هوانگ " ، غار " لونگ من " شهر " لو یان " سبک هنری شرقی و غربی را آمیخته و گواه تبادلات فرهنگی شرقی و غربی از راه جاده ابریشم است . اکنون این غارها جزو میراث فرهنگی جهان محسوب می شود .

پس از قرن 9 میلادی به دنبال تغییر ساختار سیاسی و اقتصادی قاره اروپا و آسیا ، به ویژه پیشرفت فنون دریانوردی ، حمل و نقل دریایی بطور روزافزون در تجارت نقش ایفا می کرد . جاده ابریشم جاده زمینی سنتی به تدریج رو به زوال رفت . در دوران سلسله " سون " چین در قرن 10 میلادی جاده ابریشم به عنوان یک راه تجارت بسیار کم مورد استفاده قرار می گرفت .

جاده ابریشم تاریخ دیرینه دارد و در روند پیشرفت تمدن جهان نقش مهمی ایفا کرده است . در سالهای اخیر ، " طرح مطالعه جدید جاده ابریشم " مطروحه سازمان یونسکو این جاده را " جاده گفتگو " قلمداد کرده است تا به پیشبرد گفتگو و تبادلات کشورهای شرق و غرب مساعدت کند .