خانم لیو و همسایه های اویغورش

 همان طور که می دانید منطقۀ خودمختار اویغور شین جیان واقع در شمال غربی چین، یک منطقۀ متمرکز کثیر المله است. در خاک وسیع این منطقه 47 قوم زندگی می کنند که 13 قوم آن از جمله اویغور، هان، قزاق و مغول از اقوام قدیمی آن هستند. این مردم با چنین تنوع قومی و تفاوت های بزرگ در آداب و رسوم، زبان و باور دینی در همسایگی یکدیگر زندگی می کنند.

ولی رابطۀ آنها با یکدیگر چگونه است؟ خبرنگاران رادیوی بین المللی چین با این پرسش به شهر یی نین، مرکز شهرستان خودمختار قزاق یی لی واقع در شمال شین جیان رفتند و با مردم ساکن یکی از محلات مسکونی که اکثریت آنها را اویغورها تشکیل می دهند، گفت و گو کردند. خانم لیو جی شیائو عضو تنها خانوادۀ هان است که سال ها در این محله ساکن می باشد.

 خانه خانم لیو در محلۀ توپچی شهر یی نین واقع است. این منزل حال و هوایی روستایی دارد. معماری شمالی دارد که قسمت زیر بنای آن، دو طبقه است و در حیاط علاوه بر بستان کاری کوچکی که مملو از خیار و بادنجان و فلفل سبز است، تعدادی مرغ و خروس در زیر قفس هایی نگه داری می شوند.

خانم لیو وقتی مهمانانی غریبه و از راه دور آمده را دید، به گرمی آنها را به خانه دعوت کرد و پس از آن که همه در دور میزی، زیر داربست انگور نشستند، با هندوانه و انگور از مهمانان پذیرایی کرد. در این خانه هم مثل خانه های دیگر «سان زی»، که کلاف سرخ شدۀ آردی است، از یکی از خوراک های ثابت برای پذیرایی از مهمان است. این خوراک در خانه های مردم هان به ندرت دیده می شود. وقتی نشستیم، خانم لیو دربارۀ زندگی روزمرۀ خودش، خانواده و همسایه هایش شروع به صحبت کرد: «من اصالتاً اهل یی لی هستم. پنج تا شش نسل گذشتۀ خانوادۀ من در این شهر زندگی کرده اند. نیاکان ما در دورۀ سلسلۀ چینگ از استان هه بِی به اینجا آمدند. من از کودکی در اینجا بزرگ شده ام و اکنون حدود 50 سال دارم و بازنشسته شده ام. من مسؤول امور مالی یک شرکت خیاطی وابسته به یک نهاد اقتصادی و بازرگانی بودم».

خانم لیو به ما گفت که خانه اش هم از اجداد شوهرش به ارث رسیده است. آنها حدود 30 سال پیش در همین خانه ازدواج کرده اند. به دلیل آن که محل کارش از اینجا دور بوده، بیشتر مدت در مرکز شهر زندگی می کرده و فقط در آخر هفته به خانه باز می گشت. سه سال پیش وقتی بازنشسته شد، با شوهرش از ساختمان چند طبقۀ مرکز شهرشان به اینجا نقل مکان کرده اند، زیرا زندگی در اینجا آسایش بیشتری دارد.

کوچۀ 22 در خیابان شرقی شین هوا که خانۀ خانم لیو در آن واقع است، در منطقۀ اتصال بخش های شهری و روستایی شهر یی نین است و حدود 30 خانوار را در خود جا داده است. غیر از هفت یا هشت خانوار، بقیه همه اویغور هستند.

خانم لیو دربارۀ همسایگان اویغورش می گوید: «در اینجا فرق چندانی بین اویغورها و همسایه های غیر اویغور نیست. ما زبان آنها را بلد هستیم و آنها هم مقداری زبان چینی یاد گرفته اند. رابطۀ بسیار خوبی داریم. به عنوان مثال، همسایه های ما این پیچۀ سان زی را در عید بهار به ما داده اند و ما هم وقتی خوراک ویژۀ قوم هان درست می کنیم، مقداری به آنها می دهیم. در عید بهار آنها را به خانه مان دعوت می کنیم. ما رابطۀ بسیار صمیمانه ای داریم».

در زبان چینی ضرب المثلی است که می گوید همسایۀ نزدیک، از خویشِ دور عزیزتر است. خانم لیو این ضرب المثل را مناسب رابطۀ خانواده های اویغور و غیر اویغور این محل می داند. اگر کسی به مشکلی برخورد کند، همۀ همسایه ها اعم از اویغور و غیر اویغور دست کمک به سویش دراز می کنند.

او مثال می زند که فرزند بیوه زنی که در همسایگی شان زندگی می کند، بیمار شد. همسایه ها متوجه شدند که آنها پول کافی برای مراجعه به بیمارستان ندارند، پس با گلریزان همسایه ها مقداری پول جمع کردیم تا او فرزندش را به بیمارستان ببرد».

خانم لیو می گوید که در واقع رابطۀ نیک همسایه ها درست در چنین موقعیت هایی به خوبی احساس می شود.

بروز اختلاف در میان اقوام مختلفی که در کنار یکدیگر زندگی می کنند و آداب و رسوم یکسانی ندارند، ناگزیر است. خانم لیو گفت که در چنین وضعیتی، مردم محل با حوصله به توضیحات یکدیگر گوش می سپارند و سرانجام موضوع را با آرامش حل می کنند تا از وخیم تر شدن آن جلوگیری کنند.

اقوام مختلف شین جیان در طول زندگی درازمدت در کنار یکدیگر تجارب بسیاری از یکدیگر می آموزند و در یکدیگر تأثیر می گذارند، به طوری که نقاط قوت هر یک از آنها پیوسته در حال توسعه است.

خانم لیو در این باره می گوید:

«ما واقعاً در یکدیگر تأثیر می گذاریم. خانواده های هان هر روز صبح مثل خانواده های اویغور چای و شیر می نوشند. آنقدر عادت کرده ایم که نمی توانیم آن را ترک کنیم. خانواده های هان هم نان به سبک شین جیانی می خورند و حتی می توانند خودشان نان بپزند. خوراک هایی که برای گذراندن عید بهار تهیه می شود، نیمی ایغوری و نیمی هانی است. اویغورها هم از ما تأثیر گرفته اند. آنها نسبت به عادات خوراکی معمول خود، سبزیجات بیشتر می خورند».

در طول مدتی که با خانم لیو گرم گفت و گو بودیم، چندین بار همسایه هایش از ما دعوت کردند که همراه با او به خانۀ آنها هم سر بزنیم. اصرار چنان بود که نپذیرفتن خلاف ادب بود. همراه خانم لیو به خانۀ همسایۀ دیوار به دیوارشان رفتیم.

دو همسایه چنان به یکدیگر نزدیک بودند که خانم لیو همچون خانۀ خود به گرمی و حرارت از ما پذیرایی می کرد.

پیرمرد صاحبخانه به ما گفت که رفتار خانم لیو در این محله معمولی است. رابطۀ همۀ ما با همسایه ها چنین است. او به شعار معروفی اشاره کرد و گفت: «در شین جیان ما، هان ها از اقوام دیگر و اقوام دیگر از هان ها جدا نیستند. اویغورها هم از اقوام دیگر ساکن این منطقه جدا نیستند. همۀ ما اعضای یک خانوادۀ بزرگ هستیم».