رقص سنتی هندی در اکسپوی شانگهای

روز چهارشنبه 18 اوت (27 مرداد) مصادف با روز ملی سالن هند در اکسپوی جهانی بود و از تالار بزرگ مرکز اکسپوی جهانی شانگهای، نوای خوش آهنگ موسیقی هندی به گوش می رسید و بازدید کنندگان را به خود جلب می کرد. در محیط و فضای پر از شادی و خوشحالی، هنرمندان کاتاک کندرا ی دهلی نو، جذابیت رقص سنتی هندی را به نمایش گذاشتند.

در میان فرهنگ غنی هندوستان، رقص سنتی در جایگاه بسیار مهمی قرار دارد. در میان چهار رقص سنتی پاراتا نریتا، اودیسه نریتا، کاتاک نریتا و کاتاکالای نریتا، رقص کاتاک به بیان احساسات، اهمیت فوق‌العاده ای قائل است و به واسطۀ جذابیت فوق العاده اش، شهرت جهانی دارد. کاتاک در زبان هندی به معنای «داستان سرا» می‌باشد و در جریان نمایش رقص کاتاک، رقاصان با حالت‌های خاص و نمایش احساسات ویژه در چهرۀ خود، افسانه ها و داستان های عامیانه و مردمی هندی را به تصویر می کشند. این داستان ها اکثراَ از دو حماسه هندی به نام های «ماهناب هاراتا» و «رامایانا» مایه می گیرند.

خانم گریتان جالی لال که در رأس یک گروه رقص، به شانگهای سفر کرده، یک معلم رقص بسیار با تجربه و ماهر در مرکز آموزش رقص کاتاک در شهر دهلی نو است. او از شش سالگی فراگیری رقص کاتاک را آغاز کرده و در طول زندگی هنری خود، بتدریج از یک رقاص کاتاک معمولی، به یک هنرمند با شهرت ملی تبدیل شده و جوایز متعددی از جمله «جایزه دانشکده موسیقی و اپرا» ، «جایزه بهترین هنرمند» و «جایزه افتخار کشور هند» را به خود اختصاص داده است. در رقص های کاتاک که به کارگردانی او انجام می شود، نوآوری و استفاده از نیروی خلاقیت موج می‌زند و این رو، مورد پسند تماشاگران هندی و خارجی واقع

می شود. خانم گریتان جالی لال در رأس رقاصان کاتاک مرکز یاد شده برای نمایش سیار این نوع رقص هندی تاکنون به کشورهای ایران، انگلستان، آمریکا، روسیه، تایلند، عراق، فنلاند، فرانسه، سریلانکا و بوتان سفر کرده است و در منطقۀ هنگ کنگ هم برنامه داشته است. خانم جالی لال در این باره می گوید:

«رقص هندی که توسط گروه ما اجرا می شود، در هر نقطه از جهان با استقبال گرم مردم روبرو می گردد. من اعتقاد دارم موسیقی و رقص از جمله هنرهایی هستند که فاصله بین انسان‌ها را کم می‌کنند و از راه موسیقی و رقص، احساسات بین مردم صمیمی تر می شود. موسیقی عالی و رقص جالب، قادر به تقویت آشنایی ها و دوستی های متقابل می شود، چرا که هر دوی این هنرها، حد و مرزی نمی شناسند و محدود به یک کشور و منطقه نیستند.»

این رقاص هندی اظهار کرد که برایش بسیار افتخار آمیز بود در روز ملی سالن هند در اکسپوی جهانی شانگهای، توانسته در رأس هنرمندان مرکز رقص کاتاک، برای اجرای نمایش به چین بیاید. خانم جالی لال با ابراز خوشحالی از این واقعه، می افزاید:

«در روز ملی سالن هند، گروه رقص ما در شهر شانگهای به اجرای برنامه پرداختند و اعضای گروه از این امر، بسیار شاد و خوشحال شدند. ما بسیار مفتخریم که بنا بدعوت دولت چین، رقص سنتی هندی را در برابر دیدگان تماشاگران چینی به نمایش گذاشتیم. بازدید کنندگان چینی بسیار خون گرم و پر شور هستند و صدای شادی و هلهلۀ آنان، به اعضای گروه ما انرژی و نیروی فراوانی تزریق می کرد. تمامی اعضای گروه ما، اشتیاق دارند که بتوانند دوباره در این کشور به اجرای نمایش بپردازند.»

این نخستین سفر خانم گریتان جالی لال و هنرمندان مرکز رقص او به چین است و حضور آن‌ها در هر گوشه از محوطۀ اکسپوی جهانی شانگهای، باعث ایجاد سر و صدا و هیجان مردم می شد. بازدیدکنندگان یکی پس از دیگری، به نزد اعضای گروه آمده و ضمن گفت و گو، با آنها عکس یادگاری می گرفتند. دوستی و خونگرمی مردم چین خاطرات فراموش نشدنی در ذهن هنرمندان هندی برجای گذاشته است.

آقای لوان از استان هه بی، نمایش رقاصان هندی را مورد ستایش و تمجید قرار داده و می گوید که از طریق مشاهده این نمایش، به کشور هند علاقه‌مند شده و مایل است به این کشور سفر کند. آقای لوان می‌گوید با دیدن این رقص و آواز، فرهنگ و آداب و رسوم ملت هند را عمیقاً احساس کرده است.

استقبال پرشور تماشاگران چینی، مایه خوشنودی و رضایت خانم جالی لال شده است. او می گوید:

«چینی ها بسیار مهربان و خونگرم هستند. درک موسیقی شان هم در سطح بسیار بالایی قرار دارد. من از علاقۀ چینی‌ها به هنر رقص و موسیقی هند، بسیار خوشحالم و این علاقه مردم چین را بزرگ ترین دستاورد این سفر می دانم.»

در این روزها که به دنبال پیشرفت های مداوم بشر، جوانان هر چه بیشتر موسیقی و رقص غربی را می پسندند، حفظ رقص و هنرهای سنتی کشورها با چالش عظیمی رو به رو می باشد. چگونگی برانگیختن شور و شوق جوانان و جلب علاقۀ آنان به این‌گونه رقص ها و انتقال آن به نسل های آینده، از دغدغه های فکری خانم جالی لال به عنوان یک معلم رقص کاتاک است. او می گوید:

«جوانان امروزی در هند، اکثراً به موسیقی و رقص بالیوود علاقه دارند و نیز به آسانی، رقص و موسیقی تند غربی را می پذیرند. رقص سنتی هندی، نه تنها جزو فرهنگ دیرینه و سنتی ما است، بلکه از میراث فرهنگی گرانبهای کشور هند

می باشد. من می خواهم دانش آموزان بیشتری را تعلیم دهم تا رقص کلاسیک کاتاک بتواند در جامعه، گسترش بیشتری بیابد.»

علاوه بر این، این استاد آموزش رقص در دانشگاه هنری داتینگتن انگلستان، و سایر کشورها نیز به آموزش رقص کاتاک می پردازد. خانم جالی لال که پیشتر به تعدادی از شاگردان چینی، این رقص را آموزش داده است، مایل است به تعداد بیشتری از مردم چین رقص کاتاک را آموزش دهد تا آنان بتوانند از این طریق با فرهنگ هند، بیشتر آشنا شوند و درک بین دو ملت چین و هند تقویت یابد.

وی تحقق این امر را آرزوی خویش می‌داند و در پایان، چنین می گوید :

«من به کشور چین علاقه فراوان دارم. مناظر طبیعی این کشور بسیار زیبا ست و مردم آن، مهربان و خونگرم هستند. بسیار مایلم که به آموزش رقص به دانشجویان چینی در داخل چین بپردازم، و حتی دوست دارم در چین، یک مرکز آموزش رقص کاتاک دایر کنم.»