قصری زیبا بر فراز تبت

تبت از نظر بسیاری از افراد جزو اماکن غریب دنیاست. شاید دسترسی به مناطق کوهستانی و واقعا بکر تبت برای آدم‌های معمولی خیلی کار آسانی نباشد؛ اما شهر لهاسا و فضای باستانی و عجیب آن را باید دید. لهاسا شهری بسیار مرتفع است و در ۳۶۵۰ متری از سطح زمین قرار دارد. لهاسا بیش از هزار سال تاریخ فرهنگی دارد و البته بار معنوی‌آن هم بسیار است. نام شهر در زبان تبتی معنی "سرزمین بودا" است و این "سرزمین" یکی از بناهای مرتفع و بسیار معروف دنیا را نیز در خود جای داده‌است. شاید اسم کاخ پوتالا برای خیلی ها آشنا نباشد. این کاخ روی تپه سرخ در مرکز لهاسا قرار دارد و مرتفع‌ترین کاخ در سراسر دنیا به شمار می رود. پوتالا در زبان سانسکریت به معنی "منزلگاه بودای آمرزندگی" است و از قرن هفتم میلادی به بعد، قصر زمستانی دالای لامای تبت بوده‌است. این‌طور نقل شده که در قرن هفتم میلادی یکی از شاهان سلسله تانگ تصمیم گرفت برای پسر و عروسش قصری ۹ طبقه با هزاران اتاق بر فراز تپه‌ای سرخ بسازد و کاخ پوتالا این‌گونه و با معماری و تزییناتی ویژه ساخته‌شد. اما این کاخ در جریان جنگ‌های مختلف به شدت آسیب دید و بعدها تعمیر و بازسازی شد

قصر پوتالا محل و اقامتگاه دایمی دالایی لاما بود، تا اینکه تنزین گیاتسو، چهاردهمین دالایی لاما و دالایی لامای کنونی به هندوستان گریخت. هم اکنون قصر پوتالا به موزه دولتی چین تبدیل شده است. این قصر زیبا نامش را ازکوه پوتالا که کوهی مقدس در آیین بوداییست، گرفته است.

کاخ پوتالا از دو بخش تشکیل شده‌است؛ قصر سرخ در مرکز و قصر سفید در دو بال آن. قصر سرخ که مرتفع‌ترین قسمت کاخ است به نیایش بودایی اختصاص دارد و قرمز بودنش نیز نماد قدرت و شکوه است. بخش‌هایی متشکل از تالارها، کتابخانه‌ها و نیایشگاه‌ها هم در آن دیده می‌شود. اما قصر سفید در گذشته به عنوان ساختمان رسمی حکومت تبت شناخته می‌شد و سفید بودنش نمادی از صلح و آرامش است. گفته می‌شود که در قصر سفید صدها اثر هنری به شکل دیوارنگاشته، مجسمه، فرش، چینی، نقاشی و آثار هنری از طلا و نقره از قرن ها پیش نگه داری می شود.

قبر هشت دالایی لاما در عمارت قصر سرخ قرار دارد. این قصر دارای بیش از یک‌هزار اتاق است. در قصر پوتالا بیش از بیست هزار مجسمه و آثار ارزشمند و بی‌نظیر هنری قرار دارد. با وجود این که قصر پوتالا دارای یک‌هزار اتاق است، اما اتاق خواب شخصی دالایی لاما، تنها دارای مساحتی به

اندازه ۰٬۴۶۵ متر مربع است.

دالای لامای فعلی- هم مثل دالای لاماهای قبلی- تا اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی در همین کاخ پوتالا زندگی می‌کرد اما با بروز درگیری‌ها در سال ۱۹۵۹ مجبور شد از تبت بگریزد. تبتی‌ها در آن زمان با نیروهای نظامی وابسته به حکومت کمونیستی چین درگیر شدند و مناقشه‌ای نظامی به راه افتاد که نتایج آن تاکنون و با توجه به کنترل منطقه تبت توسط حکومت چین همچنان ادامه پیدا کرده‌است.

کاخ پولاتو تا زمانی که دالایی لامای چهاردهم به دهارامسالا در هند فرار کرد محل اقامت دالایی لاما بود.

به هر حال، دیدن کاخ مرتفع پوتالا یکی از تجربه‌هایی است که نباید از دستش داد. معمولا بهترین زمان برای سفر به لهاسا و دیدن این کاخ، فاصله زمانی مارس تا اکتبر است. اما به هر حال به دلیل ارتفاع زیاد شهر، در طول روز با دماهای مختلفی رو به رو می شویم. بنابراین هنگام سفر به این منطقه زیبا باید لباس گرم و مناسب همراه داشته‌ باشیم.

سه راه برای رفتن به شهر مرتفعی مثل لهاسا وجود دارد: از راه جاده، هواپیما و قطار. سفر با هواپیما راحت است و وقت زیادی نمی‌گیرد اما فرصتی به بدن شما نمی‌دهد که خود را با تغییر ارتفاع هماهنگ کند و به همین خاطر ممکن است پس از رسیدن به شهر لهاسا احساس بیماری و عدم تعادل کنید. سفر از راه جاده این برتری را دارد که هم مناظر زیبای منطقه را می‌بینید و هم بدنتان به تدریج با تغییر ارتفاع هماهنگی پیدا می‌کند. اما بهترین راه، سفر با قطار است. وقتی در قطار هستید مناظر نفس گیر منطقه کوهستانی خیلی راحت‌تر در معرض دید قرار دارند و امکانات خوبی هم در دسترس وجود دارد.

دولت ناحیه خودمختار تبت پس از هشت ماه مطالعه و بررسی "مقررات حفاظت از کاخ پوتالای منطقه خودمختار تبت" را منتشر کرد. این یگانه مقررات حفاظتی ویژه برای یک مجموعه ساختمان تاریخی در این منطقه محسوب می شود.

نام کاخ پوتالا که در قرن هفتم ساخته شد، در سال 1994 در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو درج شد. از سال 2002 این کاخ به طور گسترده مرمت و بازسازی شد.

مسوول ذی ربط منطقه خودمختار تبت می گوید که اگر در مدیریت و حفاظت از کاخ پوتالا از شیوه های موثر استفاده نکنیم، ارزش میراث فرهنگی آن به طور واقعی نموده نشده و نسل آینده نیز با تاریخ و فرهنگ مربوط به آن آشنا نخواهند شد.

با توجه به رشد سریع صنایع گردشگری در تبت از زمان راه اندازی راه آهن چین هایی – تبت، از ژانویه سال 2006 شمار بازدید کنندگان از کاخ پوتالا روزانه در حد 2300 نفر کنترل شده است.