CRI Online
 

اختراع کاغذ

GMT+08:00 || 2010-01-06 16:48:25        cri

كاغذ ورقه‌اي نازك، صاف، مسطح، و مات كه عمومآ از الياف گياهي (ليفي) ساخته مي‌شود، كاغذ ناميده مي‌شود. كاغذ در زندگي اجتماعي بشر مصارف متعددي دارد، ولي بيشتر براي نوشتن و چاپ بر روي آن مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

اگرچه از اواخر قرن بيستم پيشرفت‌هاي شگرفي در ذخيره الكترونيكي اطلاعات به عمل آمده است، ولي شكي نيست كاغذ به‌علت ارزاني و راحتي نسبي در سطح وسيع مورد استفاده قرار گرفته و خواهد گرفت. بسياري از ذخاير اطلاعاتي موجود و ساير وجوه فرهنگي ميراث ما به شكل چاپ روي كاغذ است، از اين‌رو، لازم است كه از آنها مراقبت به عمل آيد و نگهداري و محافظت شوند.

تاريخچه

بنابر مدارك موجود، نخستين بار كاغذ را شخصي به‌نام تساي لون (؟ تا 118م.) در حدود در چين اختراع كرد. فن كاغذسازي او به مدت چند قرن در چين مورد استفاده بود و به‌تدريج تكميل شد. كاغذهاي چيني در آن دوران مخلوطي از پوست درخت و كنف بودند. اين مواد را تا جايي كه امكان داشت ريز مي‌كردند و با آب زياد مخلوط مي‌ساختند. بدين ترتيب خمير كاغذ بدست مي‌آمد. ماده خمير مانند را بر روي تورهاي قاب شده‌اي پهن مي‌كردند تا آب خود را از دست داده و آرام آرام خشك شوند، حاصل كار يك برگ كاغذ بود.

در 610م. كاغذسازي چيني به ژاپن راه يافت. در قرن اول اسلامي (حدود 88ق./710م.) مسلمانان راز و رمز كاغذسازي را از چينی ها آموختند و كاغذسازي به قلمرو اسلامي رسيد و به سرعت توسعه يافت. كاغذهاي اسلامي با نام شهرها و گاه اشخاص شهرت داشتند. ابن نديم در الفهرست از انواع كاغذهايي نام مي‌برد كه در بلاد اسلامي ساخته مي‌شدند، از آن جمله‌اند: كاغذ بغدادي، كاغذ سمرقندي، كاغذ برمكي، كاغذ نوحي، و جز آن. او مي‌نويسد كاغذ خراساني از كتان ساخته مي‌شود. ظاهرآ فضل بن يحيي برمكي(150-187ق.) نخستين كسي است كه كارخانه كاغذسازي در بغداد و بلاد اسلام تأسيس مي‌كند. مشهورترين كارخانه كاغذسازي ايران در خونج يا خونا بود كه خرابه‌هاي آن در نزديكي شهر خلخال است و در زمان ياقوت حموي (574-626ق.)، به كاغذ كتان شهرت داشته است.

كاغذ در قرن دهم ميلادي از جهان اسلام به مصر و بعد توسط اعراب مسلمان (مورها) به اسپانيا رفت. از اين راه بود كه اروپاييان با فن كاغذسازي آشنا شدند. حدود 1276م. نخستين كارخانه كاغذسازي در ايتاليا و سپس در نيمه قرن 14 در فرانسه تأسيس شد. با اختراع صنعت چاپ در نيمه قرن 15 تقاضا براي كاغذ افزايش يافت. در 1690 نخستين كارخانه كاغذسازي در ايالات متحده در جرمنتاون ساخته شد. در اواخر قرن 18، در فرانسه، نيكولا روبر ماشين كاغذسازي را اختراع كرد و دو برادر انگليسي به‌نام‌هاي هنري و سيلي فوردرينير آن را تكميل كردند. نكته در خور اهميت آن است كه شيوه كاغذسازي دستي عينآ همان است كه در ماشين‌هاي كاغذسازي به‌كار گرفته مي‌شد.

توليد كاغذ

فرايند توليد كاغذ از اين قرار است: الياف سلولزي را در آب مي‌گذارند تا رطوبت را جذب كنند و متورم و نرم شوند؛ بعد آنها را روي يك شبكه سيمي ظريف پهن مي‌كنند تا آب موجود در الياف گرفته شود و رشته‌هاي مرطوب بر سطح شبكه فرو نشينند و يك تخته شوند. الياف با از دست دادن آب به هم نزديك مي‌شوند و در نقاطي كه الياف روي هم قرار مي‌گيرند نوعي اتصال شيميايي از نوع هيدروژني شكل مي‌گيرد و آنها را به هم متصل مي‌كند. اين ارتباط و خود اتصالي، كليد اصلي توليد يك برگ كاغذ چسبنده و سخت و محكم است. در اين حالت به هيچ گونه چسب اضافي نياز نيست و كاغذ پس از خارج شدن آب از الياف سلولزي و خشك شدن آنها ساخته مي‌شود.

اخبار مرتبط
پیام شما
تازه ترین برنامه ها
ببینید بشنوید