توقف انتشار روزنامه های چاپ عصر در ایران

توقف انتشار عصرانه روزنامه اطلاعات به‌عنوان آخرين روزنامه از نسل روزنامه‌هايي كه عصرها منتشر مي‌شدند، بار ديگر اين سوال را به‌وجود آورد كه آيا در فضاي اطلاع‌رساني كشور ديگر به اطلاع‌رساني مكتوب در اوقات بعدازظهر وجود ندارد و بايد به همان روزنامه‌هاي چاپ صبح بسنده كرد؟

به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)‌، مردم در دهه‌هاي گذشته با خريد روزنامه‌هاي چاپ عصر از دست فروشنده‌هايي كه در معابر عمومي نام روزنامه را فرياد مي‌زدند و با خواندن تيترهاي جذاب شماره آن روز، عابران را به مطالعه آخرين خبر تشويق مي‌كردند، در جريان اطلاعات روز ايران و جهان قرار مي‌گرفتند.

اما در سال‌هاي اخير با گسترش و ظهور رسانه‌هاي صوتي و تصويري و آنلاين كه به طور لحظه‌اي مخاطبان را در جريان اتفاقات داخلي و بين‌المللي مي‌گذارند، روزنامه‌ها براي حفظ مخاطبان خود تغييراتي در نحوه انتشار خبر خود و نيز محتواي مطالب ايجاد كردند. هرچند به اعتراف كارشناسان امر در كشور ما از ابتدا ميزان مطالعه روزنامه بين مردم كمتر از حدي كه بايد بود اما چاپ روزنامه‌ها در ساعات بعدازظهر هم مي‌توانست آن‌ها را در خلال كار از جديدترين وقايع مختلف آگاه كند.

در سال‌هاي گذشته بعد از انتشار تعدادي از روزنامه‌ها در نوبت صبح روزنامه‌هاي قديمي نيز براي حفظ مخاطب به چاپ در صبح روي آوردند. به طوري كه تنها روزنامه اطلاعات به‌عنوان قديمي‌ترين روزنامه با 84 سال انتشار مستمر چاپ عصرانه داشت كه آن هم تصميم به انتشار فقط در نوبت صبح گرفت.

حال با فضاي كاملا صبحگاهي حاكم بر حوزه مطبوعات اين سوال پيش مي‌آيد كه آيا عرصه اطلاع‌رساني مكتوب كشور در نوبت عصر بي‌نياز از انتشار است و مسوولان روزنامه‌ها با درك اين بي‌نيازي تنها صبح‌ها روح آگاهي بخشي و اطلاع‌رساني را برروي گيشه‌هاي روزنامه‌فروشي منتشر مي‌كنند و يا با وجود درك نياز به وجود چنين الزامي دست از چاپ عصر مي‌كشند؟ براي رسيدن به پاسخ اين سوال نظرات چند استاد ارتباطات در زير مي‌آيد.

*وابستگي نوبت انتشار روزنامه به توان روزنامه‌نگاران

يك مدرس روزنامه‌نگاري با اشاره به اينكه برخي نقاط جهان روزنامه‌ها در دو يا حتي سه نوبت منتشر مي‌شوند، گفت: انتشار روزنامه‌ها در دو نوبت به توان روزنامه‌نگاران و روزنامه متبوع آنان و اين كه چه‌قدر در اين زمينه متخصص هستند بستگي دارد.

حسين قندي در گفتوگو با ايسنا توقف انتشار عصرانه روزنامه‌اي مانند اطلاعات را به تصميم مدير مسوول آن وابسته دانست و گفت: بيش‌تر روزنامه‌هاي اروپا و آمريكا، چاپ صبح دارند شايد به اين دليل كه در ساعات اوليه روز كه مردم به محل كار خود رفته و انرژي تازه‌اي دارند بيش‌تر به مطالعه روزنامه مايل هستند و اين عامل ميزان مخاطب و در نتيجه افزايش تيراژ را در پي خواهد داشت.

وي با بيان اين كه برخي از روزنامه‌هاي پرتيراژ جهان رسيدن به اين هدف را به دليل انتشار روزنامه به دو زبان به دست آورده‌اند، گفت: ارسال روزنامه‌هايي كه به دو زبان و در دو نوبت منتشر مي‌شوند، به كساني كه به اين دو زبان مسلط هستند، باعث اطلاع‌رساني بهتر و بالا رفتن مخاطب‌ها مي‌شود البته رسيدن به اين نقطه در روزنامه‌هاي كشور ما كه به هر دليل از تعداد كاركنان آن كاسته مي‌شود امكان‌پذير نيست.

*لزوم انتشار روزنامه در نوبت عصر

حاجي محمد احمدي ـ عضو هيات علمي دانشگاه ـ هم معتقد است: روزنامه‌ها از ديرباز در جست‌وجو، كسب، تنظيم، انتشار و توزيع اطلاعات نقش حياتي داشتند.

او با ذكر اين مثال كه روزنامه‌اي در ژاپن با 20 ميليون تيراژ در سه نوبت با مطالب متنوع و جديد منتشر مي‌شود ادامه داد: روزنامه اطلاعات كه از ديرباز به چاپ عصر معروف بود و بعد در نوبت صبح هم منتشر شد، بنا بر تصميم مسوولان موسسه اطلاعات از اين به بعد تنها در نوبت صبح منتشر خواهد شد و از اين بابت نه تنها نبايد خوشحال شد كه جاي تاسف نيز دارد.

وي با اشاره به اين كه اطلاعات جرياني پويا دارد كه هيچگاه متوقف نمي‌شود و هر لحظه بايد منتظر اتفاق جديدي بود، خاطرنشان كرد: وجود روزنامه‌هاي نوبت عصر و حتي انتشار آن‌ها در روزهاي تعطيل با توجه به تعطيل نشدن جريان زندگي كه نياز به اطلاع‌رساني در عصر حاضر دارد، الزامي است.

به اعتقاد اين كارشناس با فائق آمدن به زمان و مكان مي‌توان مخاطب خاص اين مواقع از روز و هفته را پيدا كرد و به اين ترتيب به افزايش تيراژ اميدوار بود.

*تغيير زمان انتشار راه‌حل مشكل كم مخاطبي نيست

اما محمد سلطاني‌فر ـ استاد دانشگاه ـ ‌معتقد است كه اشكال عمده فضاي مطبوعات كشور در عصر يا صبح منتشر شدن روزنامه‌ها نيست.

او ادامه داد: چند سال قبل تعدادي از روزنامه‌هاي چاپ عصر همچون كيهان، رسالت و ايران فقط با اين احساس كه انتشار صبح، تيراژ آن‌ها را بالا خواهد برد و مشكل كم مخاطبي را حل مي‌كند به چاپ صبح روي آوردند. در اين بين روزنامه اطلاعات همچنان عصرها منتشر مي‌شد اما بايد اين را درك كرد كه تغيير زمان انتشار، اين مشكل را حل نخواهد كرد.

وي با اشاره به اين كه در همه‌ جاي جهان روزنامه‌هاي صبح تيراژ بالاتري نسبت به روزنامه‌هاي چاپ عصر دارند، در بيان دليل اين امر گفت: مخاطبان روزنامه‌هاي چاپ صبح پيش از ورود به كار و خستگي، بيش‌تر به خواندن روزنامه تمايل نشان مي‌دهند.

به گفته سلطاني‌فر در همه جاي جهان روزنامه‌هاي دو شيفته مرسوم است مثلا يكي از روزنامه‌هاي معروف ژاپني 9 ميليون در صبح و 4 ميليون در نوبت عصر تيراژ دارد. در شرايطي روزنامه‌هاي ما خود را از تيراژ چاپ عصر بي‌نصيب كرده‌اند.

او همچنين اظهار كرد: روزنامه اطلاعات كم اقبالي خود را بايد در خنثي‌نويسي خود و نه در زمان انتشار روزنامه جست‌وجو كند. در حال حاضر روزنامه‌هايي داريم كه اگر علاوه بر صبح، عصر‌ها نيز منتشر شوند مخاطبان خود را دارند و به فروش مي‌رسند.

*راه‌حل چيست؟

وي در بيان چگونگي حل مشكل كم بودن مخاطب‌هاي يك روزنامه‌ بدون نياز به تغيير زمان انتشار آن خاطرنشان كرد: اشكال را بايد در محتوا، تازگي، نو بودن مطلب و نگاه به نياز مخاطب جست‌وجو كرد؛ روزنامه صرفا اخباري را منتشر مي‌كند كه مردم فاقد دسترسي به اينترنت مي‌توانند از آن بهره‌مند شوند اما در حال حاضر با افزايش ضريب نفوذ اينترنت انتشار اخبار به صورت تلكس نامه در روزنامه‌ها پاسخگوي نياز مخاطب نيست و جذاب نخواهد بود.

اين استاد ارتباطات معتقد است: در عرصه‌ مطبوعات كشور حتما به روزنامه بعدازظهر احتياج داريم؛ اگر روزنامه‌اي داراي بار باشد و از حالت تلكس ‌نامه بيرون بيايد حتي آخر شب هم منتشر شو، مي‌تواند مخاطب داشته باشد.