ساز "خوبوس" ساز زهی باستانی است که با نوک انگشت و مضراب نواخته شده و مورد علاقه مغول هاست . قرن یکم قبل از میلاد ملیتهای شمال چین بر اساس سازهای ملت "حان "مانند "گوچنگ " و "گون حو" این ساز را افریدند. شکل سنتی این ساز شبیه یک قاشق با بدنه اي بطول 90سانتی متر ،سرساز پیچیده و دسته آن راست است ،روی جعبه تقویت کننده صدا پوست ماربوآ كشيده شده و سه تا چهار سیم نصب است .

بعلت آنکه تیر ساز نسسبتا بلند بوده و جعبه تقویت کننده کوچک مي باشد و روی آن پوست است ،صوت آن صاف و روشن با کیفیت ملايم و لطیف است و دارای روح مراتع شمالی چین می باشد و اغلب در تکنوازی ،گروه نوازی ویا برای همراهی رقص و آواز مورد استفاده واقع می شود. طرز نوازندگی آن اساسا با دیگر سازهای زهی تفا وتی ندارد. ساز "خوبوس" ابتدا در کتاب تاریخ چین به عنوان "تاریخ سلسله امپراتوری "یوان: یا دداشت موسیقی تشریفاتی "در قرنهای 13 تا14 ضبط شده بود.

در آنزمان "خوبوس " در فهرست آلات موسیقی دولتی ضبط شده و در مجلس ضیافت پرشکوه اجرا می گردید و بعد در میان مردم رواج یافت . بعد از اضمحلال سلسله دودمان "یوان " "خوبوس" از طرف حکمرانان سلسله مین از فهرست آلات موسیقی دولتی حذف شد و در قرن 17 درسلسله دودمان "چینگ" بر اثر رواج عادات و رسوم ملیت مغول ،ساز"خوبوس" دوباره در فهرست آلات موسیقی دولتی جا گرفت و در ضیافتها ،گردهما ئی های اعضای خاندان سلسله "چینگ " و حتی در شکار دستجمعی ندای پرطنین ساز "خوبوس" شنیده می شد. بدلائل گوناگون بعد از سلسله "چینگ " ساز"خوبوس" بتدریج از بین رفت . پس از تاسیس جمهوری خلق چین دست اندرکاران موسیقی بر اساس کشفیات باستانی ساز نوین "خوبوس" را تولید کردند و به این ساز قدیمی حیات نو بخشیدند.

طبق طراحي جدید ساز"خوبوس" سه نوع با صوت زیر، میانه و بم دارد. شکل برونی آن طبق رسوم سنتی ملیت مغول انتهای بالائی ساز مانند یک تیردان و روی آن یک کمان کاملا کشیده شده حکاکی گردیده و جعبه تقویت کننده صدا بشکل کدوی غلیانی بیضی از جعبه سنتی دو برابر بزرگتر است و روی آن تخته نازکي از درخت جلا كشيده شده است که حجم صوت تقویت شده وصدای آن رساتر و کلفت تر است و درضمن طراحان این ساز به منظور شکوفای خصوصیت ملی "خوبوس "روی گردن ساز بیش از 20 قطعه استخوانی متصل کردند و حجم صوت کل آن را بهبود بخشيدند .

آهنگ مردمی ملیت مغول:آیماک سفیدآسر