هوش مصنوعی یک نیروی دگرگون‌کننده است که تأثیر قابل توجهی بر رشد اقتصادی و بهره‌وری در بخش‌های مختلف دارد. این فناوری، با امکانات خودکارسازی و توانایی فراهم کردن تصمیم‌گیری، بهبود یافته و نوآوری را تقویت کرده، منجر به دستاوردهای بزرگ در حوزه‌های تولید، مراقبت‌های بهداشتی، مالی، کشاورزی و آموزش شده است. همچنین، هوش مصنوعی می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای جهش اقتصادی در کشورهای در حال توسعه ایجاد کرده و به عنوان یک ابزار اساسی برای رشد فراگیر شناخته شود. با این حال، چالش‌های مرتبط با استقرار هوش مصنوعی، از جمله نگرانی‌های اخلاقی، جابجایی نیروی کار، کمبود مهارت، شکاف‌های زیرساختی و پیچیدگی‌های نظارتی نیز وجود دارد که نیازمند تلاش هماهنگ سیاست‌گذاران و رهبران صنعت است.

کشورهای جنوب جهانی، به عنوان مقصدی برای نیروی کار برون‌سپاری در برچسب‌گذاری داده شناخته می‌شوند. شرکت‌هایی چون Sama و Scale AI به افراد این منطقه وابسته هستند و چالش‌ها و فرصت‌های مرتبط با آنها نیز مطرح شده است. نقطه قوت کشورهای جنوب جهانی در حفاظت از داده‌ها و تدوین سیاست‌های هوش مصنوعی می‌تواند به کنترل بیشتری بر دسترسی به هوش مصنوعی منجر شود.

به لحاظ نحوه تعامل چین با جامعه جهانی جنوب، اولویت در حال حاضر پیام‌رسانی است، به ویژه در مورد چگونگی ترویج بیشتر هوش مصنوعی برای توسعه و همچنین نقشی که چین می‌تواند در تقویت نوآوری هوش مصنوعی سایر کشورها ایفا کند.

جمهوری خلق چین برای نوآوری بر روی حکمرانی هوش مصنوعی تمرکز می‌کند. اگر به بیانیه شانگهای درباره حکمرانی جهانی هوش مصنوعی نگاه کنید، جزئیات زیادی در رابطه با سه جزء وجود دارد. اولین مورد آموزش فنی است که شامل فراخوان برای ایجاد بسترهای همکاری برای تسهیل انتقال فناوری و تجاری‌سازی است. مؤلفه دوم بر جریان داده‌ها تمرکز دارد و خواستار حفاظت از توسعه داده با کیفیت بالا و امنیت داده‌های با کیفیت و سطح بالا است. این به معنای ترویج جریان آزاد داده‌ها بین کشورها و افزایش همکاری برای ساخت مجموعه داده‌هایی است که می‌توانند برای بهبود کیفیت مدل‌های هوش مصنوعی آموزش داده شوند. مولفه نهایی مربوط به استعداد است که مستلزم پرورش بیشتر متخصصان هوش مصنوعی، آموزش و پرورش بیشتر و بهبود سواد و مهارت‌های هوش مصنوعی در سراسر جهان است. بنابراین چین خود را به عنوان رهبر و قهرمان آموزش هوش مصنوعی معرفی می‌کند.

علاوه بر حاکمیت هوش مصنوعی برای توسعه و نوآوری، جمهوری خلق چین بر روی حکمرانی هوش مصنوعی نیز تمرکز دارد به ویژه اینکه فناور‌ی‌های هوش مصنوعی به گونه‌ای توسعه می‌یابند که ریسک را مدیریت می‌کند.

خطرات می‌تواند مربوط به امنیت سایبری، اطلاعات نادرست، سوء‌استفاده توسعه هوش مصنوعی در کشورهای جنوبی و نقش آن در ارتقای رشد اقتصادی سوء استفاده از جمله تهدیدات دیگر باشد.

چین به منظور همسو کردن رویکرد خود در زمینه حکمرانی هوش مصنوعی با اهداف توسعه اکثریت جهانی، با وعده مزایای اقتصادی به منطقه متوسل شده است. با نگاهی به ابتکار جهانی حاکمیت هوش مصنوعی، این زمینه‌های کاربردی هوش مصنوعی شامل نوآوری صنعتی، حفاظت از محیط زیست، و مدیریت انرژی و سایر حوزه‌ها می‌شود.

بانک جهانی تحلیلی ارائه کرده که حدود 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای اتصال 100 میلیون آفریقایی به ارتباطات در مناطق دورافتاده ضروری است. پروژه‌هایی مانند Africa 2در حالی در جهت بهبود ارتباطات در جنوب جهانی پیشروی می‌کند که با همکاری 33 کشور آفریقا، آسیا و اروپا ارتباط  برقرار می‌کند.

در این مسیر، شرکت‌های فناوری بزرگ مانند آمازون، گوگل، متا و مایکروسافت، تأکید خود را بر توسعه زیردریایی افزایش داده‌اند. این اقدامات، باعث نگرانی درباره استعمار الگوریتمی و تأثیر منفعت‌زایی این شرکت‌ها بر جوامع محلی شده است و گروهی از آن‌ها می‌تواند تحمیل بار آسیب تحمل شده توسط سیستم‌های فنی را تجربه کنند.

کشورهای جنوب جهانی به عنوان مقصدی برای نیروی کار برون‌سپاری در برچسب‌گذاری داده شناخته می‌شوند. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های محاسبات ابری مستقل از پلتفرم‌های خارجی می‌تواند کمک کند تا هزینه‌های محاسباتی کاهش یابند و داده‌ها در انطباق با قوانین محلی نگهداری شوند. دولت‌ها نیز باید در زیرساخت‌ها و پرسنل مورد نیاز برای نگهداری مراکز داده و محاسبات ابری سرمایه‌گذاری کنند.

کشورهای جنوب جهانی باید با ترویج کارآفرینی و ایجاد اکوسیستم‌های هوش مصنوعی پررونق، قابلیت‌های هوش مصنوعی مربوطه خود را تقویت کنند و از این طریق به توسعه و رشد اقتصادی کمک کنند.

همچنین، آموزش مهارت‌های دیجیتال باید به عنوان بخشی از برنامه‌های درسی در مدارس و دانشگاه‌ها ادغام شود تا نسل جوان با دانش و توانمندی‌های لازم برای بهره‌برداری از فناوری‌های هوش مصنوعی آماده شوند. همچنین، کشورهایی که در زمینه هوش مصنوعی تسلط دارند باید کشورهای جنوب جهانی را به عنوان شرکای برابر و مشارکت کننده در میزگردها و هیئت‌های مشورتی مرتبط با هوش مصنوعی در سطح بین‌المللی در نظر بگیرند. این اقدامات می‌تواند به بهتر شدن مشارکت و همکاری در حوزه هوش مصنوعی و تسهیل تبادل دانش و تجربیات بین کشورها کمک کند.

در نهایت، هوش مصنوعی می‌تواند بسیاری از فرصت‌های دیگر را برای کشورهای جنوب جهانی فراهم کند، از سیستم‌های مراقبت بهداشتی ساده‌تر، دسترسی بهتر به آموزش و رشد اقتصادی گسترده‌تر. تخمین می‌زند که هوش مصنوعی می‌تواند تا سال 2030 تا 15.7 تریلیون دلار به اقتصاد جهانی کمک کند. با این حال، بدون احتساب چین، انتظار می‌رود تنها 1.7 تریلیون دلار از این تأثیر اقتصادی بر جنوب جهانی تأثیر بگذارد. با توجه به اینکه جنوب جهانی اکثریت جمعیت جهان را در اختیار دارد، این چشم‌انداز نگران کننده است و به طور بالقوه مزایای اقتصادی هوش مصنوعی را محدود به کسانی می‌کند که از مزایای فناوری‌های نوظهور بهره می‌برند.

رویکردهای محتاطانه برای ساخت، پیاده‌سازی و مدیریت این فناوری‌ها مورد نیاز است. هوش مصنوعی نباید به عنوان نوشدارویی برای حل مسائل توسعه دیده شود. باید سرمایه‌گذاری عادلانه‌ای توسط کشورها برای ایجاد ظرفیت برای خدمات اجتماعی سنتی و در عین حال تلاش برای ایجاد اکوسیستم‌های هوش مصنوعی پایدار انجام شود. برای کار در راستای این اهداف، کشورهای جنوب جهانی باید به مشارکت در همکاری‌های بین‌المللی ادامه دهند و از تخصص موجود در کشورهای مربوطه خود استفاده کنند. توانایی جنوب جهانی برای نوآوری علیرغم چالش‌های موجود، به تعریف نقش اکثریت جهانی در انتقال جهان به آینده دیجیتالی که هوش مصنوعی ناگزیر آن را شکل می‌دهد، کمک خواهد کرد.

دکتر مهرداد حاجی‌زاده فلاح؛ استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی ایران

مطالب نوشته‌شده در این مقاله برگرفته از نظرات شخصی نویسنده است و موضع رسمی بخش فارسی رادیو و تلویزیون مرکزی چین را منعکس نمی‌کند.