علی موسوی خلخالی، کارشناس بین المللی ایرانتوسعه جهانی و اهمیت آن به عنوان یک راهبرد برای حل مسائل جهانی، به این ترتیب که همه کشورها خود را عضو یک خانواده بدانند و همگی در توسعه آن شریک باشند و به دنبال آن به رشد بشریت کمک کنند، مدت‌هاست مورد توجه و بررسی است.

موضوع توسعه جهانی در چند دهه اخیر با ظهور چالش‌های جهانی مانند تغییرات اقلیمی، مدیریت منابع آب، فقر، عدم امنیت غذایی و بیماری‌های اپیدمیک نظیر کرونا و خانواده های آن، بیماری‌های دامی نظیر تب مالت، تب گاوی، تب کریمه کنگو و ... مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.

در این زمینه، ابتکار توسعه جهانی که توسط شی جین پینگ، رهبر چین، به عنوان پرجمعیت‌ترین و سریعترین کشور در حال توسعه جهان، مطرح شده، نشان‌دهنده یک گام مهم نهایی و بلند برای رسیدن به این هدف است. طرح رهبر چین راهکاری است که اقدامات جدید و مسئولانه چین برای تعهد و ارائه کمک به جوامع مختلف جهان به منظور ارتقاء زمینه‌های مختلف توسعه همچون توسعه زیرساخت‌ها، استفاده از انرژی‌های سبز و حفظ محیط زیست و همچنین کمک به کشورهای در حال توسعه در تمامی قاره‌های جهان را شامل می شود.

چین بر خلاف کشورهای غربی بدون تحمیل تئوری و ایدئولوژی خود به کشورهای دیگر به عنوان پیش‌شرط کمک به توسعه آن کشورها، در زمینه های مختلف امنیتی و اقتصادی به کشورهای مختلف کمک می کند.

چین در مبارزه با اپیدمی کرونا بسیاری از امکانات خود را به طور رایگان در اختیار کشورهای نیازمند و فقیر قرار داد. آن هم در زمانی که کشورهای پیشرفته‌ای که ادعای مدرنیته می کردند، در سرقت از محموله‌های بهداشتی و واکسن‌های کرونا گوی سبقت را از هم می ربودند.

چین در زمینه‌های زیست محیطی نیز حضور فعالی داشته است. چین در اقدامی تحسین برانگیز و در راستای بیابان زدایی، بزرگترین جنگل‌کاری دنیا را انجام داده است. این کشور طی سال های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ حدود ۱.۷ میلیارد درخت کاشت و قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ حدود ۷۰ میلیارد اصله درخت بکارد که تاثیری به سزا در بیابان‌زدایی، کاهش گازهای گلخانه‌ای و همچنین بهبود وضعیت آب وهوایی جهان خواهد داشت.

چین همچنین بزرگترین کشور در استفاده از انرژی های تجدیدپذیر است. این کشور با تولید برق از منابع انرژی تجدیدپذیر آن هم به میزان بیش از سه برابر کشور رتبه دوم جهان، یعنی ایالات متحده امریکا، پیشرو در جهان است. بخش انرژی‌های تجدیدپذیر چین سریع‌تر از ظرفیت سوخت‌های فسیلی و انرژی هسته‌ای آن رشد می‌کند و انتظار می‌رود که ۴۳ درصد از رشد ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر را در سطح جهان به خود اختصاص دهد.

در سال ۲۰۲۱ مجموع ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر چین از یک هزار  گیگاوات فراتر رفت که ۴۳٫۵ درصد از کل ظرفیت تولید برق این کشور را به خود اختصاص داد و ۱۰٫۲ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۵ بود. چین قصد دارد بر اساس ابتکار توسعه جهانی که توسط شی جین پینگ، رهبر چین مطرح شده است تا سال ۲۰۶۰ هشتاد درصد از کل انرژی خود را از منابع سوخت غیرفسیلی تأمین کند و در مجموع به ۱۲۰۰ گیگاوات ظرفیت خورشیدی و بادی تا سال ۲۰۳۰ برسد.

در سال ۲۰۲۳، گزارش شد که چین به ۱۳۷۱ گیگاوات انرژی بادی و خورشیدی نزدیک شده که پنج سال جلوتر از برنامه هدف‌گذاری شده است.

چین در حال حاضر دارای بزرگ‌ترین ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های آبی، خورشیدی و بادی در جهان است.

ابتکار توسعه جهانی چین، چندین نکته کلیدی دارد که به توسعه و پیشرفت مسالمت‌آمیز بشریت و حل مسائل اقتصادی و زیست‌محیطی جهانی کمک شایانی می‌کند. هدف از ارائه این طرح داشتن جهانی بهتر و پایدارتر اعلام شده است. بر این اساس اعلام شده است که توسعه باید مردم محور باشد، به این معنا که توسعه و پیشرفت به منافع و نیازهای مردم جهان توجه داشته باشد و هم‌گام با تعاملات مردمی رشد کند. دیگر اینکه نوآوری و ابتکار داشته باشد و تحول و تغییر در جهت بهبود و پیشرفت را بپذیرد و در این راستا توجه به انرژی‌های سبز و سازگار با محیط زیست در دستورکار باشد. شی جین پینگ تاکید دارد که چین به توسعه انرژی سبز و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی اولویت می‌دهد و به کشورهای در حال توسعه در این زمینه کمک خواهد کرد. همچنین بر توسعه پایدار و ابتکار توسعه جهانی به طوری که به دوران‌های آینده قابل تعمیم باشد تاکید دارد.

چین به روشنی تاکید دارد که به عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ جهان، تمایل دارد به طور جدی در حل مشکلات و بهبود شرایط جهانی کمک کند. در همین راستا به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و سازگار با محیط زیست در کشورهای مختلف جهان مانند عراق، آذربایجان، امارات متحده عربی، مغرب، الجزایر، عربستان سعودی، قطر، مصر و بسیاری از کشورهای آفریقایی و امریکای جنوبی مبادرت ورزیده است.

ابتکار توسعه جهانی چین از دو جنبه اهمیت مضاعف دارد. در وهله اول، این ابتکار به عنوان یک نمونه از تعهد و تلاش یک کشور بزرگ و تاثیرگذار مثل چین برای حمایت از توسعه پایدار و جهانی، بسیار ارزشمند است. دوم اینکه، این ابتکار به عنوان یک سیاست گسترده برای توسعه و پیشرفت بشریت، می‌تواند تأثیر مثبتی بر جهان به خصوص بر کشورهای در حال توسعه بگذارد؛ چرا که با تأکید بر نوآوری و ابتکار، پایداری محیط زیست و حمایت از کشورهای کمتر پیشرفته، تعادل بیشتری بین کشورهایی که به توسعه و پیشرفت قادرند و کشورهایی که به کمک بیشتری نیاز دارند، به وجود می‌آید؛ ضمن این که از برخورد با دغدغه‌ها و چالش‌های جهانی ابایی ندارد و تلاش دارد تا سالم و پایدار بودن زمینه‌های مختلف توسعه را تضمین کند.

همکاری چین و ایران در زمینه توسعه زیرساخت‌های اقتصادی، انرژی سبز، حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار می‌تواند به بهبود عملکرد مسائل مشترک این دو کشور کمک کند. ایران می‌تواند از تجربیات چین در زمینه توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل، انرژی و تکنولوژی استفاده کند و از تجربیات آن در حل مسائل محیط زیستی و استفاده از انرژی‌های سبز‌ بهره ببرد. این همکاری می‌تواند توسعه هر دو کشور را تسهیل کند، روابط میان دو کشور را ارتقا دهد و دو کشور را به متحدانی متکی بر توانایی‌های یکدیگر تبدیل کند. در عین حالی که به توسعه جهانی نیز کمک می کند. در حالی که ایران تحت تحریم‌های شدید جامعه غربی است و از این بابت هزینه‌های سنگینی را در زمینه‌های مختلف از جمله محیط زیست متحمل شده، کمک چین به ایران می‌تواند تا اندازه زیادی در رفع دغدغه‌های زیست محیطی ایران موثر باشد.

نویسنده: علی موسوی خلخالی، کارشناس بین المللی ایران

مطالب نوشته شده در این مقاله برگرفته از نظرات شخصی نویسنده است و موضع رسمی بخش فارسی رادیو و تلویزیون مرکزی چین را منعکس نمی‌کند.