نزدیک به سه دهه از پایه گذاری سازمان همکاری شانگهای با هدف اصلی تقویت چندجانبه گرایی، کمک به تقویت توسعه و امنیت جهانی و ساختن آینده و سرنوشتی مشترک و زیبا برای تمام بشریت در سایه عدالت و برابری می گذرد و جمهوری خلق چین به عنوان یکی از کلیدی ترین اعضای خانواده بزرگ شانگهای، با طرح ایده ها و ابتکارهای طلایی و سازنده، همواره از پیشگامان رشد و توسعه همکاری کشورهای عضو این سازمان بزرگ همکاری های منطقه ای بوده است.

سال گذشته سومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در روز 13 تیرماه 1402به میزبانی هند برگزار شد و رسمیت یافتن جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو جدیدی (نهمین عضو) از خانواده شانگهای در آن نشست موجب شد یکی از مهم ترین رویدادهای این سازمان همکاری در تاریخ سازمان همکاری  شانگهای رقم بخورد.

نشست امسال سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در روزهای سوم و چهارم ژوئیه در شهر آستانه پایتخت قزاقستان با حضور و سخنرانی جناب آقای شی جینپینگ رئیس جمهوری چین و سران و مقامات عالی دیگر کشورهای عضو برگزار می شود. قرار است در نشست امسال، بلاروس هم به عنوان جدیدترین عضو و دهمین عضو خانواده بزرگ کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای(چین، روسیه، هند، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان، پاکستان و ایران) معرفی شود و جهان شاهد آن است که سازمان همکاری شانگهای روز به روز درحال تقویت همکاری ها در چارچوب منافع مشترک و متقابل کشورهای عضو و علاقمندی کشورهای بیشتر برای عضویت در این خانواده بزرگ است.

با توجه به این که روح سازمان همکاری شانگهای ، همکاری و تعامل در سایه رشد و توسعه عادلانه همه کشورهای عضو این خانواده بزرگ و برخورداری عادلانه از همه ظرفیت ها و فرصت های ارزشمند این سازمان است، بنابراین یک رابطه بُرد – بُرد  میان هریک از کشورهای عضو با سازمان همکاری شانگهای برقرار است و به همین دلیل است که کشورهای بیشتری در صف پیوستن به این خانواده بزرگ منطقه ای قرار دارند.

رئیس جمهوری چین با خلق ایده ها و ابتکارات جهانی ارزشمند از جمله "یک پهنه – یک راه" ، "توسعه جهانی"، "امنیت جهانی" و "تمدن جهانی" ثابت کرده است که چین به عنوان یک کشور بزرگ و قوی در حوزه های گوناگون به ویژه در عرصه فناوری، اقتصادی و تجاری، برخلاف برخی قدرت های سلطه جو که با رویکردهای یکجانبه گرایانه، رشد و توسعه و پیشرفت را فقط در انحصار خود می خواهند، خواستار آن است در کنار دیگر ملت ها و کشورها و همراه با آنها  در قالب یک همکاری مشترک وعادلانه و در قالب یک فرمول برد – برد، به توسعه مشترک و پیشرفت مشترک دست یابد.

آقای شی جینپینگ بارها در سخنرانی ها وملاقات های تاکید کرده است که جهان به اندازه کافی بزرگ و وسیع هست که جا برای رشد و پیشرفت همه کشورها داشته باشد و این حق همه کشورها و ملت ها است که متناسب با تلاش ها و ظرفیت های خود و در سایه همکاری های مشترک به توسعه دست یابند. در واقع این نگاه و رویکرد چندجانبه گرایانه می تواند سرنوشت و آینده ای مشترک و روشن همراه با صلح و آرامش برای تمام بشریت رقم بزند.

سازمان همکاری شانگهای در سال ۱۹۹۶ به عنوان یک سازمان اوراسیایی و میان دولتی برای تقویت همکاری های چندجانبه اقتصادی، امنیتی و سیاسی و با هدف ایجاد موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه پایه گذاری شد، لذا اهداف و رویکردهای این سازمان، در مجموع همسو و هم جهت با اهداف و سیاست های جمهوری اسلامی ایران است و بطور طبیعی عضویت ایران به عنوان کشوری با ویژگی ها، توانمندی ها و پتانسیل های منحصر به فرد در منطقه در سازمان همکاری شانگهای ، بدون تردید یک پل همکاری برد-برد ایجاد کرده است.

در سال های اخیر که موضوع دلارزدایی و پایان دادن به سیطره دلار آمریکا در اقتصاد جهانی و مقابله با یکجانبه گرایی و ترویج چندجانبه گرایی در جهان بیش از هر زمان دیگر مطرح است و حتی کشورهایی کلیدی از دوردست ترین نقاط کره زمین از جمله کشورهای حوزه آمریکای لاتین به روند دلارزدایی از اقتصاد خود پیوسته اند، افزوده شدن به تعداد اعضای اثرگذار در سازمان هایی نظیر سازمان همکاری شانگهای و بریکس بدون تردید می تواند آنها را در تحقق اهداف شان از جمله مقابله با یکجانبه گرایی ها و برتری جویی های آمریکا، پایان دادن به عصر سیطره دلار و ایجاد واحدهای پولی جایگزین و تجارت عادلانه به پیش براند و باعث تقویت تجارت های مکمل و به حداقل ممکن رساندن برخی وابستگی ها به غرب باشد.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری مستقل که همچون برخی دیگر اعضای کلیدی سازمان همکاری شانگهای نظیر چین و روسیه ، تحت تحریم های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا قرار دارد و این تحریم ها، تنگناها و مشکلات اقتصادی و تجاری زیادی برای ایران بدنبال داشته، بدنبال آن است تا از طریق عضویت در سازمان های بین المللی و منطقه و گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی با کشورهای همسو، ضمن افزایش مبادلات تجاری خود با کشورهای مختلف، از آثار تحریم های غیرقانونی آمریکا بکاهد .

از این رو عضویت ایران در یک نهاد اقتصادی و سیاسی قوی مثل سازمان همکاری شانگهای که چین از اعضا و پایه گذاران اصلی آن است و روسیه نیز از دیگر اعضای قدرتمند و اثرگذار آن به شمار می رود، یک رویداد مهم بُرد-بُرد است؛ به عبارتی دیگر، یک فرصت طلایی برای جمهوری اسلامی است و متقابلا، یک امتیاز قابل توجه و غیرقابل انکار برای سازمان همکاری شانگهای محسوب می شود.

جمهوری اسلامی ایران که جدا از روابطش با سازمان همکاری شانگهای، روابط و مناسباتی در هم تنیده و راهبردی با کشورهای عضو این سازمان از جمله چین و روسیه دارد، با ورود به جمع اعضای دائم این سازمان ، فرصت ها و زمینه های بیشتری برای همکاری های تجاری و اقتصادی با کشور های عضو بدست خواهد آورد. تقویت همکاری های تجاری و اقتصادی میان کشورهای منطقه، عملا به معنی تقویت مناسبات سیاسی و بهبود شرایط امنیت و ثبات منطقه خواهد بود.

به گفته آقای «زونگ پِی وو» سفیر جدید جمهوری خلق چین در ایران، چین و ایران هر دو کشورهای مهم در حال توسعه هستند و هر دو به چندجانبه گرایی واقعی پایبند هستند. چین بر این باور است که پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای ، نشاط جدیدی را به این ساز و کار همکاری بزرگ تزریق خواهد کرد وقدرت صلح و توسعه جهانی را هر چه بیشتر تقویت خواهد کرد.

نویسنده: محمدرضا منافی، کارشناس مسائل چین، جنوب و شرق آسیای ایران

مطالب نوشته شده در این مقاله برگرفته از نظرات شخصی نویسنده است و موضع رسمی بخش فارسی رادیو و تلویزیون مرکزی چین را منعکس نمی‌ کند.