دیوار چین به عنوان بنای امنیتی ساخته شده بود و ساختن آن جزو اقدامات دفاعی بود. از تور لیدر ها بپرسید به شما خواهند گفت که از زمان ثبت نام مسافران می خواهند بدانند آیا برنامه بازدید از دیوار چین خواهند داشت یا نه؟! یک توریست اساسا به چین می رود که دیوار چین را ببیند و روی دیوار عکس یادگاری بگیرد. یک بنای تاریخی سالانه میلیون ‌ها بازدید کننده را از سرتاسر جهان جلب می ‌کند و در اقتصاد کشور چین ارزش آفرین است.

من فقط درباره دیوار چین صحبت نمی کنم سایر ابنیه تاریخی در این کشور نیز تاثیر مشابهی بر گردشگری دارند و نه تنها از لحاظ اقتصادی، بلکه از منظر فرهنگی و تاریخی قابل توجه هستند. تنوع ادیان در چین باستان بالا بود و با توجه به این نکته که پرستشگاه هــا در چین باستان از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار بودند. مجموعه ارزشمندی از معابد در کشور چین به جا مانده که امروز از جاذبه های گردشگری این کشور هستند. از این رو چین گنجینه ای از ابنیه تاریخی را در مناطق مختلف خود جا داده است.

اگر امروز هم ساختمان هایی در چین دقیقــــا با توجه به نمونه های تاریخی و اولیه بنا می شوند و معماری سنتی چین، نزدیک ترین شباهت را به میراث هزار ساله خود دارد به دلیل آن است که حفاظت از بناهای تاریخی در روند توسعه اقتصادی چین به عنوان یک امر ضروری درک شده است.

دولت چین به حفاظت از ابنیه تاریخی اهمیت بسیار می دهد. حفظ و مرمت این بناها در سرتاسر چین دیده می شود و توجه دولت فقط به چند منطقه گردشگری و یا تعدادی از سازه های پر بازدید محدود نشده است.

دولت چین حفاظت از بناهای تاریخی و توسعه گردشگری در مناطق را هم زمان انجام می دهد. می توان اینطور بیان کرد که دولت مرکزی با فراهم آوردن چنین فضا و شرایطی توانسته حمایت و تایید نیرو های محلی را جلب کند.

تعادل بین استفاده از یک ابنیه تاریخی به عنوان یک منبع گردشگری و حفظ آن به عنوان یک میراث فرهنگی به مدیریتی چند وجهی نیاز دارد. قطعا حفاظت از یک سازه تاریخی، نیازمند نظارت و تلاش مداوم و صرف بودجه های قابل توجه است بدون اینکه تجربه بازدید کننده دچار خلل شود.

اینجا باید به تاثیر رهبری بر کامیابی مجموعه اشاره کرد. کشور های زیادی جاذبه‌ های گردشگری فراوان از جمله ابنیه تاریخی و شرایط اقلیمی مناسبی برای جذب گردشگر دارند ولی از علم مدیریت گردشگری و قدرت رهبری این جریان به بهره اند.

توفیق چین در صنعت گردشگری، در گرو مدیریت علمی، رهبری اقتدارگرا و سیاست ‌گذاری است که به خودی خود نشان دهنده عزم دولت‌ برای توسعه‌ است. این اراده در اسناد، قوانین و برنامه های توسعه چین منعکس شده است.

اگر چه حضور گردشگران به طور مستقیم به تقویت اقتصاد محلی کمک می کند، ولی وقتی گردشگری در یک منطقه توسعه پیدا می کند به دنبال خودش ترافیک، آلودگی محیط زیست، تخریب و مسائل امنیتی را به همراه می آورد. پس قدرت مدیریتی چند وجهی نیاز است تا برنامه های گردشگری را تدوین کند، سیاست گذاری داشته باشد و مجری خوبی باشد. همچنین نهاد های نظارتی که بر حسن اجرای برنامه ها اشراف داشته باشند و اندکی خروج از ریل را رد گیری کنند.

توسعه گردشگری می تواند به خودی خود به عنوان تهدیدی برای میراث ناملموس تلقی شود، فرهنگ، سنن، مذهب، آداب و رسوم و حتی زبان های بومی در مواجهه با گردشگران خارجی در طول دوره های متناوب دچار تغییر می شود، پس تنها برنامه ریزی برای توسعه صنعت گردشگری و توجه به منافع مادی این صنعت کافی نیست و باید تمهیداتی برای پیامد های توسعه پیش بینی کرد. رشد صنعت گردشگری چین بدون تبعات منفی نشان دهنده برنامه ریزی درست و مدیریت قوی است.

نویسنده: کوروش حاجی زاده، استاد دانشگاه و پژوهشگر ایران

مطالب نوشته شده در این مقاله برگرفته از نظرات شخصی نویسنده است و موضع رسمی بخش فارسی رادیو و تلویزیون مرکزی چین را منعکس نمی‌ کند.