16 می (27اردیبهشت) روز جهانی همزیستی مسالمت آمیز خواهد بود و امسال مصادف با هفتادمین سالگرد انتشار پنج اصل همزیستی مسالمت آمیز است. در حال حاضر، مناقشات سیاسی بین‌المللی و درگیری‌های نظامی در بسیاری از مناطق جهان در حال وقوع‌ هستند. اصول پنج گانه همزیستی مسالمت آمیز نه تنها منسوخ نشده بلکه در دنیای امروز از اهمیت عملی برخوردار است.

چین، هند و میانمار 70 سال پیش مشترکاً پنج اصل همزیستی مسالمات آمیز از جمله «احترام متقابل به حاکمیت و تمامیت ارضی، عدم تجاوز متقابل، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، برابری و منفعت متقابل و همزیستی مسالمت آمیز» را مطرح کردند. «شی جین پینگ»، رئیس جمهوری خلق چین اخیراً مقاله‌ای در رسانه‌های فرانسوی منتشر و در آن خاطر نشان کرد که چین مجری وفادار پنج اصل همزیستی مسالمت آمیز است. در بیش از 70 سال پس از تأسیس جمهوری خلق چین، هرگز آغازگر جنگ نبود و یا یک وجب از خاک کشورهای دیگر را اشغال نکرده است. چین همچنین تنها کشور در جهان است که پایبندی خود به مسیر توسعه صلح آمیز را در قانون اساسی خود نوشته و تنها کشور در بین قدرت‌های هسته‌ای است که قول داده طرف نخست استفاده کننده از سلاح هسته‌ای نخواهد بود.

فلسفه و ارزش‌های سنتی چین از اصولی چون «صلح با ارزش‌ترین است» و «صلح و هماهنگی با وجود تفاوت‌ها» حمایت می‌کند. به عقیده چینی‌ها، افراد همفکر شریک هستند و افرادی که  با حفظ تفاوت‌ها اشتراک را دنبال می‌کنند، نیز شریک هستند. چین علاوه بر پایبندی به مسیر توسعه صلح آمیز در داخل، مدت‌هاست که به ترویج صلح و گفتگو در صحنه بین المللی نیز پرداخته است.

با میانجیگری چین، ایران و عربستان سعودی سال گذشته در پکن به آشتی تاریخی دست یافتند که نمونه‌ای برجسته از همزیستی مسالمت آمیز و توسعه مشترک در عرصه بین‌المللی محسوب می‌شود.

«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران 12 مه (23 اردیبهشت) در تهران طی «سومین نشست گفت‌وگوهای ایرانی – عربی»، در خصوص این احیای تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران در راستای تحکیم دولت‌های منطقه می‌کوشد. بازگشت روابط عادی میان تهران و ریاض یکی از نشانه‌های آن است. معتقدیم ایران و عربستان فرصت‌های بسیاری برای همکاری دارند. همکاری ایران با عربستان و دیگر کشورهای عرب منطقه از جمله دستور کارهای ما است. با قطر، امارات و کویت فاز جدیدی از روابط را طی و از اقدام بحرین برای آزادسازی زندانیان سیاسی قدردانی می‌کنیم.

عدم همزیستی مسالمت آمیز تنها به یک وضعیت «باخت - باخت» منجر می‌شود. درگیری بین روسیه و اوکراین بیش از دو سال به طول انجامیده و جنگ غزه پیوسته گسترش یافته به گونه‌ای که بلایای جدی را برای مردم کشورهای درگیر و تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و بهبود اقتصادی جهان به ارمغان آورده است.

این درس‌های خونین به جهانیان هشداری می‌دهد تعصب و تبعیض، نفرت و جنگ فقط فاجعه و رنج‌ها را به همراه خواهد داشت و در مقابل، احترام متقابل، همزیستی مسالمت آمیز و توسعه مشترک، راه‌های درست در جهان هستند.

اگرچه جامعه بین‌المللی به طور کلی به توسعه مسالمت آمیز امیدوار است، اما سیاستمداران در معدودی از کشورها چنین فکر نمی‌کنند. «مت پوتینگر»، معاون سابق مشاور امنیت ملی ایالات متحده و «مایک گالاگر»، رئیس سابق کمیته ویژه مجلس نمایندگان در مورد رقابت استراتژیک ایالات متحده و چین، چندی پیش مشترکا مقاله‌ای در مجله «فارین افرز» منتشر کرده و مدعی شدند که ایالات متحده باید سیاست مهار چین به سبک جنگ سرد را در پیش گیرد و همچنین باید  اصطکاک و تنش‌های بیشتری را ایجاد کند.

اما چرا این سیاستمداران آمریکایی علنا این اظهارات جنگ طلبانه را مطرح می‌کنند؟ از آنجایی که آنها به خودمحوری عادت کرده‌اند و فکر می‌کنند که «ایالات متحده یک استثناست»، نمی‌خواهند به صورت مسالمت‌آمیز با کشورهای دیگر همزیستی کنند، آنان اصلا نمی‌خواهند شاهد صلح در جهان باشند، چرا که صلح به نفع  مجتمع نظامی-صنعتی آمریکا نیست.

اما جنگ سرد مدت‌هاست که به پایان رسیده و به جز تعداد معدودی از سیاستمداران و گروه‌های ذینفع پشت آنها، هیچ کس نمی‌خواهد به دوران تقابل اردوگاهی بازگردد. افکار عمومی آمریکا نیز با اظهارات مضحک پوتینگر و دیگران موافق نیستند. روزنامه «واشنگتن پست» در تفسیری اظهار داشت که اگر ایالات متحده سیاست مهار چین را اتخاذ کند، احتمالاً خود را منزوی و درمانده خواهد یافت. حتی برخی از کشورهای اروپایی، نزدیک‌ترین متحدان ایالات متحده، به صراحت اعلام کرده‌اند که چین را به عنوان یک شریک و نه یک حریف می‌دانند.

صلح انتظار مشترک مردم همه کشورها و آرزوی دیرینه بشریت است. در شرایط کنونی بین‌المللی، ادامه ترویج روحیه همزیستی مسالمت آمیز اهمیت زیادی دارد. تنها با پافشاری در جستجوی زمینه‌های مشترک و در عین حال حفظ اختلافات و همزیستی مسالمت آمیز، همه کشورها می‌توانند یک محیط توسعه پایدار داشته باشند، به طور مشترک با چالش‌های جهانی مقابله کنند و به اهداف توسعه پایدار 2030 سازمان ملل دست یابند.

نویسنده: لوئو لایی آن تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار چین