چین سرزمینی پهناور با جغرافیایی متنوع است. وسعت نزدیک به ده میلیون کیلومتر مربع خاک چین، از بخش های گرمسیری و سردسیری تشکیل شده، مناطقی از چین بیابانی و بخش هایی بارانی هستند.

با توجه به این اقلیم و یادآوری این نکته که تعداد زیادی از جمعیت چین روستا نشین هستند. روستاهایی که به تنوع جغرافیایی آن ها اشاره شد.

جمعیت روستا نشین معمولا کشاورز و دامدار است و مشاغل و تولیدات روستاییان در زیر مجموعه این دو گروه شغلی تعریف می شود. حال با توجه به وسعت و تنوع اقلیمی چین، روستاهای این کشور در مناطق مختلفی گسترده شده و اراضی قابل کشت روستا ها محدود است.

از این رو تحقیق و نظارت بر اولویت های صنعت کشاورزی در چین جدی است. جلوگیری از فرسایش خاک، پیشگیری از بیابان ‏زایی، مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی و همچنین احیای منابع طبیعی به بخش ثابتی در برنامه های حاکمیتی چین تبدیل شده و پایشی پیگیر در این زمینه انجام می شود.

حاکمیت چین در توجه به روستاها و روستانشینان نمی تواند تابع یک قاعده کلی عمل کند زیرا اشاره کردیم که زیستگاه های روستایی در این کشور متنوع است و بالطبع مشکلات و توانمندی های روستاییان متفاوت خواهد بود.

در سال های بعد از اصلاحات اقتصادی؛ فقرزدایی، احیای ظرفیت های تولید، توجه به استعدادهای منطقه ای و تنوع ‏بخشی به اقتصاد روستاها از جمله سرفصل های تمام برنامه های حاکمیتی چین در قبال مناطق روستایی این کشور بوده است.

برنامه های چین در زمینه توسعه روستایی عموما متمرکز بر کشاورزی، تغییر الگوی کشت و افزایش ظرفیت تولید است.

نتیجه اجرای بدون اغماض سیاست های حاکمیتی موجب شد تولیدات کشاورزی و دامداری چین تامین کننده نیازهای تغذیه ای 20 درصد از جمعیت جهان باشد.

چین در کشاورزی سابقه ای طولانی و تجارب بومی و سنتی دارد، ولی برای دستیابی به رده بالای جهانی در صنعت کشاورزی، به طوری که بتواند به پایه ای برای اقتصاد این کشور باشد، باید به یافته های علمی و فناوری های روز مجهز می شد. چین بدون دخالت دادن تحقیقات و فناوری های جدید نمی توانست در حوزه تولیدات غذایی به رقیبی برای آمریکا و روسیه تبدیل شود.

چین در حوزه اصلاح بذر از جمله پیشروترین کشورهای جهان است. اصلاح بذر از اقدامات اساسی حاکمیت در بخش کشاورزی بود که به الگویی برای سایر کشورها تبدیل شد. بهبود کیفیت بذر در بهبود محصولات کشاورزی چین و رقابت پذیر شدن تولیدات این کشور موثر واقع شد. شاید امروز اصلاح بذر در جهان شیوه ای متداول باشد ولی زمانی که چین این تحقیقات را شروع کرد و از نتایج آن استفاده کرد انقلابی پر از منتقد و مخالف به پا کرده بود.

توسعه کشاورزی در چین با روندی سریع وارد عرصه صنعتی شد. برای حفظ کشاورزی سنتی و بومی در مناطق روستایی قوانینی برای کاهش تصدی حاکمیت تصویب شد ولی مشوق هایی در خصوص زمین و روستانشینی اعمال شد تا روند مهاجرت از روستاها به شهرها را سبب نشود.

به تعریفی در برنامه های ویژه برای روستاها، همکاری حوزه های شهری با روستاها و روستا نشینان پیش بینی شد به طوری که سرمایه و منابع شهرها برای حمایت از زیست روستایی به این مناطق اختصاص داده شود. در نتیجه اجرای سیاست های توسعه روستایی باعث افزایش درآمد و سطح رفاه روستاییان شد.

اجرای طرح ها و برنامه های مختلف دولت چین در توسعه کشاورزی همراه با تاکید دولت بر بهبود کیفیت زندگی روستاییان، تاثیرات چشمگیری در نحوه زندگی و درآمد روستاییان ایجاد کرد.

با بالا رفتن درآمد کیفیت سکونتگاه های روستایی بهبود یافت، احداث اماکن عمومی مانند مدارس و مراکز درمانی و توسعه راه های ارتباطی شرایط بهتری برای روستاییان پدید آورد. حاکمیت چین توسعه بخش کشاورزی را توامان با توسعه زیست روستایی دنبال کرد و در نهایت زمینه را برای توسعه اقتصادی کشور فراهم آورد.

یکی از برنامه های اخیر حاکمیت چین توجه و توسعه به کارآفرینی در روستاها است که نشان می دهد سیاستمداران چینی روستاها را همچنان به عنوان موتور محرک توسعه کشور می بینند و قصد دارند از توان محلی روستاییان بهره ببرند.

کارنامه اقتصادی چین نشان می دهد حاکمیت این کشور در اتخاذ راهبرد های مناسب و به موقع موفق بود. به ویژه در مورد جمعیت کثیر روستاییان این کشور به شیوه درستی عمل کرد و از پدید آمدن بحران هایی نظیر فقر، بیکاری و مهاجرت در جمعیت های روستایی جلوگیری کرد.

حامد وفایی، کارشناس حوزه آسیای شرقی ایران و مدیر مرکز تحقیقات آسیایی دانشگاه تهران

مطالب نوشته شده در این مقاله برگرفته از نظرات شخصی نویسنده است و موضع رسمی بخش فارسی رادیو و تلویزیون مرکزی چین را منعکس نمی‌ کند.