مارس امسال خبری شگفت‌انگیز جهان را تکان داد. ایران و عربستان سعودی با میانجیگری چین به توافق رسیدند تا روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند و سفارتخانه‌ها را بازگشایی کنند. «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل از چین بخاطر تلاش میانجیگرانه‌اش قدردانی کرد.

میانجیگری موفقیت‌آمیز چین در این آشتی تاریخی نشان‌دهنده به رسمیت شناختن و اعتماد ایران و عربستان سعودی به سیاست‌های دیپلماتیک چین در خاورمیانه است.

دیپلماسی چین به موضع حل مناقشات از طریق گفتگو پایبند است. این اصل قابل توجه قلمداد می‌شود به ویژه در برهه‌ای که جهان شاهد بحران طولانی‌مدت اوکراین و مناقشه ویرانگر اسرائیل-فلسطین است که منجر به فجایع انسانی وخیمی شده است.

چین در ماه‌های فوریه و نوامبر امسال دو سند تحت عنوان «موضع چین در خصوص حل بحران اوکراین» و «موضع جمهوری خلق چین در خصوص حل درگیری فلسطین-اسرائیل» منتشر کرد. این دو سند حامی گفتگو برای دستیابی به صلح هستند و تاکید می‌کنند که منافع طرف‌های ذی‌ربط باید به طور کامل بر اساس احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی لحاظ شود و اینکه صلح در منطقه باید در اسرع وقت از طریق مذاکرات احیاء شود.

چین متعهد به یافتن وجه مشترک در عین کنار گذاشتن اختلافات، انتخاب گفتگو به جای تقابل، جایگزینی اجبار با رایزنی و حفاظت از منافع مشترکی است که فراتر از مرزهای ملی است. مثال‌هایی را می‌تواند در روند رو به رشد نزدیکی و همکاری منطقه‌ای در خاورمیانه مثل از سرگیری روابط دیپلماتیک قطر-بحرین پیدا کرد.

جدای از این، چین بر ارتقاء همکاری و اعتماد متقابل میان کشورها یا اقتصادهای بزرگ اصرار دارد که نشان‌‎دهنده مسئولیت‌پذیری یک کشور بزرگ هنگام مواجهه با امور بین‌المللی است.

این رویکرد را می‌توان با روابط چین-ایالات متحده در سال 2023 مثال زد. با اینکه نقاط اختلاف میان دو اقتصاد بزرگ جهان – بیشتر در نیمه نخست امسال، وجود داشت اما تبادلات پی در پی در نیمه دوم سال ثابت کرد که همکاری برد-برد روند زمانه است.

مثال دیگر، رابطه میان چین و اتحادیه اروپاست که فراز و نشیب‌هایی را طی سال جاری تجربه کرد به ویژه هنگامی که اتحادیه اروپا مفهوم «ریسک‌زدایی» را در ماه مارس مطرح کرد. کمیسیون اروپایی متعاقب آن تحقیقات ضد یارانه در خصوص واردات خودروهای برقی از چین آغاز کرد.

ابراز نگرانی چین درباره این تحقیقات به آن دلیل نیست که چنین اقدامی کشنده باشد دلیل آن این است که تحقق «ریسک‌زدایی» در قبال چین ضربه مهمی به اقتصاد اتحادیه اروپا می‌زند زیرا چین همچنان تامین‌کننده اصلی کالا برای اتحادیه اروپا است.

با این پیشینه، بیست و چهارمین «نشست چین-اتحادیه اروپا» که هفتم دسامبر (16 آذر) در پکن برگزار شد به هماهنگی اختلافات، دستیابی به اجماعی گسترده‌تر و تقویت اعتماد متقابل سیاسی از طریق ارتباطات چهره به چهره میان سران دو طرف کمک کرد.

یک وجه تمایز کیفی دیگر در دیپلماسی چین پیشنهاد ساخت جامعه‌ای با سرنوشت مشترک برای بشریت است. همانگونه که «دانیلو تورک» رئیس جمهور سابق اسلوونی اشاره کرد، مفهوم جامعه‌ای با سرنوشت مشترک برای بشریت نشان‌دهنده اهمیت همکاری است و حامی این نکته است که تمام طرف‌ها دست در دست هم آینده‌ای بهتر را بسازند به جای آنکه آن را به دست سرنوشت بسپارند.

این مفهوم به شکلی واضح با ابتکار «کمربند و جاده» پیشنهادی چین ترسیم شده که هدفش تسهیل هماهنگی سیاستی، ارتباط زیرساخت، تجارت بدون مانع، یکپارچگی مالی و روابط نزدیکتر مردم با مردم بین کشورهای شریک در این ابتکار است.

دیپلماسی چین در سال 2023 ثابت کرد که چین همواره حامی صلح جهان، یاریگر توسعه جهان و مدافع نظم بین‌المللی بوده است. عملکرد دیپلماتیک چین به عاملی کلیدی در ترویج بن‌بست کنونی در مناطق ذی‌ربط و دستیابی به راه‌حل صلح‌آمیز آن مناقشه شده است.

همانطور که «فیصل المقداد» وزیر خارجه سوریه گفت: شرایط بین‌المللی به شکل قابل توجهی تغییر یافته و نقش چین در سطوح مختلف برجسته شده است.