آلودگی هوای تهران در روزهای اخیر به رنگ نارنجی رسیده و حتی در برخی مناطق هشدار قرمز صادر شده است. آلودگی هوا به طور جدی زندگی و سفر شهروندان تهران را تحت تاثیر قرار داده و توجه گسترده‌ای را در جامعه ایران برانگیخته است.

آلودگی هوا در پکن نیز قبلاً بسیار جدی بود، وقتی برای اولین بار در پایان سال 2013 از ایران برگشتم، گزارش‌های خبری آن زمان می‌گفتند که پکن به طور متوسط یک روز در هفته به شدت آلوده است و مه آلودگی در پایتخت چین به درجه ششم یعنی آلودگی سنگین رسیده است. با این حال، پس از تلاش‌های بی وقفه طی این سال‌ها، کیفیت هوای پکن به طور قابل توجهی بهبود یافته به گونه‌ای که بخش برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد آن را «معجزه پکن» توصیف کرده است.  پکن در سال گذشته میلادی 286 روز مطلوب و تنها 3 روز آلودگی شدید داشت. غلظت آلاینده‌های اصلی در هوا به سرعت کاهش یافته است.

گذار از مه دود شدید به آسمان آبی دائمی، نتیجه اقدامات پکن برای کنترل آلودگی هواست. به عنوان مثال، پکن سیاست‌هایی شهروندان را به جایگزینی خودروهای سواری بنزینی با خودروهای انرژی جدید تشویق نموده و در عین حال ترویج وسایل نقلیه با انرژی جدید در صنایع کلیدی مانند اتوبوس، تاکسی، نظافت شهری، لجستیک و خدمات پستی را تسریع کرده است.

چین در راستای کاهش آلاینده‌های کربنی جایگزینی برق به جای زغال سنگ برای سوخت دیگ‌های بخار و جایگزینی خودروهای برقی به جای خودروهای بنزینی را ترویج کرده و تمام دیگ‌های نفت سوز در مناطق اصلی را بهینه کرده یا برچیده است. 

تقویت کنترل گرد و غبار در محل ساخت و ساز و ترویج تحول سبز صنایع یکی دیگر از اقدامات پکن به منظور کاهش آلودگی هوا بوده است. بخش برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد اعلام کرد که تلاش‌های پکن در بهبود کیفیت محیط جوی، تجربه‌ای ارزشمند برای سایر شهرهای سراسر جهان، به ویژه شهرهای کشورهای در حال توسعه، فراهم می‌کند.

در فرآیند صنعتی شدن، اکثر کشورهای پیشرفته غربی رویکرد «اول آلودگی و سپس مهار» را در پیش گرفتند و به این ترتیب تمدن صنعتی آنها ثروت مادی هنگفتی به وجود آورد، اما در عین حال آسیب بسیار سنگینی را نیز برای منابع و محیط زیست ایجاد کردند. واقعیت بی رحمانه به مردم می‌گوید که مسیر قدیمی «اول آلودگی و سپس مهار» به پایان رسیده و قابل تداوم نیست. به ته رسیدن منابع، تخریب محیط زیست و گرم شدن آب و هوا ناقوس مرگ مدرنیزاسیون غربی است.

پس از آنکه «شی جین پینگ» رهبر ارشد چین شد، او در اوج ظهور و سقوط تمدن بشری، سکان توسعه پایدار ملت چین را در دست گرفت و به شدت نوآوری نظری، نوآوری عملی و نوآوری نهادی در تمدن زیست محیطی را ترویج کرد. مفهوم «آب‌های زلال و کوه‌های سرسبز، طلا و نقره هستند» کلاسیک‌ترین مفهوم تفکر تمدن زیست محیطی شی جین پینگ است. در طول 10 سال گذشته این مفهوم به تدریج به اجماع و عمل کل جامعه چین تبدیل شده است. در سپتامبر سال جاری، شی جین پینگ در سفر به استان «هیلونگ جیانگ»، «تسریع در تشکیل نیروی مولد با کیفیت جدید» را عنوان کرد. نیروی مولد با کیفیت جدید از منظر اقتصادی به این معنی است که در آن نوآوری علمی و فناوری نقش اصلی را ایفا می‌کند و با روش سنتی توسعه نیروی مولد پر مصرف متفاوت است و هدف توسعه با کیفیت بالا را برآورده می‌کند. «نیروی مولد با کیفیت جدید» پس از مطرح شدن به سرعت تبدیل به یک کلمه داغ شد و اخیراً به عنوان 10 واژه برتر چین در سال 2023 انتخاب شده است.

اکنون اجلاس جهانی اقدام اقلیمی در دبی، امارات متحده عربی در حال برگزاری است و دستاوردها و مفاهیم چین در ساخت تمدن زیست محیطی در این اجلاس  توجه زیادی را به خود جلب کرده است. در حال حاضر شدت انتشار کربن در چین به طور قابل توجهی کاهش یافته است. بیش از نیمی از وسایل نقلیه انرژی جدید جهان در چین تردد می‌کنند. ظرفیت نصب شده نیروگاه بادی و خورشیدی در چین در رتبه اول در جهان قرار دارد. چین همچنین بزرگترین بازار معامله کربن در جهان را ایجاد کرده که به طور موثر آگاهی و توانایی شرکت‌ها در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را بهبود بخشیده است. چین فعالانه در حکمرانی جهانی برای رسیدگی به تغییرات آب و هوا شرکت خواهد کرد و با خرد و قدرت خود در ایجاد یک سیستم حکمرانی جهانی عادلانه، معقول، مشارکتی و برد-برد در این زمینه کمک خواهد کرد.

نویسنده: لوئو لایی آن تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار چین