برخی رسانه‌ها توافق مبادله زندانیان ایران و آمریکا و آغاز بازگشت 6 میلیارد دلار دارایی بلوکه شده در کره جنوبی به ایران را به عنوان گام اول دو کشور به سوی تنش زدایی و احیای بخشی از برجام توصیف کرده‌اند اما باید دید با توجه به اختلافات دو حزب آمریکا در برخورد با ایران و وجود یک کنگره با خصومت زیاد با ایران در ایالات متحده، می‌توان صد در صد گفت که گام اول برای احیای برجام برداشته شده یا خیر؟

کاخ سفید هنوز سعی دارد این توافق را به عنوان یک سند غیررسمی در آمریکا جلوه دهد چون می‌داند احتمال تصویب آن در کنگره نزدیک به صفر است. این نشانگر اختلافات داخلی عمیق آمریکا در چگونگی برخورد با ایران است.

حقیقت این است که برخی مقامات سابق آمریکا از جمله «مایک پمپئو» وزیر خارجه سابق و «مایک پنس» معاون رئیس جمهور سابق آمریکا از این اقدام دولت بایدن انتقاد و بایدن را به سازش و پرداخت 6 میلیارد دلار برای بازگشت شهروندان آمریکا به کشور محکوم کردند. البته عجیب این است که گویا آنها این 6 میلیارد دلار دارایی را متعلق به آمریکا می‌دانند در حالیکه اساسا دارایی ایران است.

مثلا پمپئو این این اقدام را خطرناک و یک فاجعه خوانده و گفته منجر به افزایش انگیزه برای «گروگانگیری و اقدام تروریستی» می‌شود.

«مایک ترنر» رئیس کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا نیز گفته است که جزئیات توافق تبادل زندانیان هنوز به کنگره ارائه نشده و بایدن ممکن است به دنبال یک توافق غیررسمی برای فرار از نظارت کنگره باشد.

این درحالیست به نظر می‌رسد حزب دموکرات مایل به دسترسی به «آشتی محدود» با ایران است. البته باید این نکته را مد نظر قرار داد که انتخابات آمریکا سال آینده برگزار می‌شود و دسترسی به چنین توافقی با ایران در این مقطع، امتیازی دیپلماتیک برای حزب دموکرات محسوب می‌شود.

با این اوصاف، باید گفت اختلافات ایران و آمریکا جزو اختلافات ساختاری است و چشم انداز اجرای توافق هم مبهم است.

آمریکا برای استفاده ایران از دارایی 6 میلیارد دلاری فوق شرایطی مانند کاربردهای آن و نظارت بر استفاده از این دارایی ایجاد کرده است. به علاوه، این احتمال نیز وجود دارد که حتی در صورت پیشرفت روان اجرای این توافق توسط هر دو طرف، دولت آتی احتمالی جمهوری خواهان ممکن است آن را پاره کند همان طور که ترامپ برجام را پاره کرد.

از این رو، به هیچ وجه این اقدام نباید نماد تنش زدایی بین دو کشور تلقی شود بلکه بر عکس، دشمنی میان آنها هنوز بسیار مشهود است.

«آنتونی بلینکن» وزیر خارجه ایالات متحده تاکید کرده این توافق به معنای کاهش تحریم‌ها علیه ایران نیست و آمریکا همچنان بر حفظ همه تحریم‌های موجود علیه ایران پایبند است.

از سوی دیگر، در ماه گذشته آمریکا ناوهای بیشتری به خلیج فارس فرستاده است و ایران نیز در پاسخ به آن رزمایشی بزرگ انجام داد. لذا هنوز زود است بگوییم گام اول به سوی احیای برجام برداشته شده است.