اخیرا برخی تحولات مثبت در روابط چین-ایالات متحده مشاهده شده است. به دنبال دیدار 8 جولای (17 تیر) بین «وانگ یی» دیپلمات ارشد چین و «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا در حاشیه نشست وزرای خارجه گروه 20 در جاکارتا پایتخت اندونزی، «جنت یلن» وزیر خزانه‌داری آمریکا و «جان کری» نماینده ویژه ریاست جمهوری در امور تغییرات اقلیمی به چین سفر کردند. همچنین در ماه گذشته میلادی «شی جین‌پینگ» رئیس جمهور چین میزبان «بیل گیتس» بنیانگذار شرکت «مایکروسافت» و «هنری کیسینجر» وزیر خارجه اسبق ایالات متحده بود که هر دو به عنوان «دوستان» چین محسوب می‌شوند.

این دیدارها نشان می‌دهد هر دو طرف خواستار کاهش تنش‌هایی هستند که از بازگشت روابط دوجانبه به حالت عادی جلوگیری می‌کنند.

در سطح آکادمیک نیز ماه جولای به لطف برگزاری سمینارها و نشست‌های متمرکز بر مسائل خاص چین-آمریکا، شاهد تبادلات مکرر دانشمندان و کارشناسان میان دو کشور بود. در واقع بسیاری از پژوهشگران آمریکایی طی نیمه نخست امسال به چین سفر کردند. اما چندین تن از آنها گفتند برای سفر به چین باید جرات داشت چرا که در میان اندیشکده‌ها و محافل دانشگاهی آمریکا این ترس وجود دارد که شهروند آمریکایی که به چین سفر می‌کند ممکن است بدون هیچ دلیلی بازداشت شود.

چنین شایعاتی پس از آنکه وزارت امور خارجه ایالات متحده یک توصیه درباره سفر به چین منتشر کرد، مقبولیت پیدا کرده است. با این حال سفر یلن، کری و کیسینجر به چین ثابت کرد این شایعات بی‌اساس هستند.

وزارت خارجه چین نیز طی اقدامی مشابه به شهروندان چینی که در آمریکا زندگی، تحصیل یا کار می‌کنند یا آنهایی که قصد سفر به ایالات متحده را دارند، هشدار داد.

با توجه به شرایط کنونی بسیاری از پژوهشگران و کارشناسان چینی تمایلی به سفر به آمریکا ندارند چرا که اخذ روادید دشوار و هزینه پرواز بسیار گران است و نگرانی از بازجویی در بدو ورود وجود دارد.

وقتی کشوری سعی دارد شهروندانش را از سفر به یک کشور دیگر منصرف کند این یعنی اعتمادش را به آن کشور از دست داده است. هشدار سفر چین و ایالات متحده به شهروندان خود که روابطشان از بیشترین درجه اهمیت در جهان برخوردار است، مایوس کننده است.

این وضعیت به طور خاصی ناراحت کننده است وقتی به یاد می‌آوریم که کمتر از پنج سال قبل تعداد تبادلات مردم با مردم میان چین و ایالات متحده به پنج میلیون نفر رسید و به طور میانگین روزانه 17 هزار نفر بین دو کشور با پرواز جابجا می‌شدند.

جا دارد بگوییم یک عدم اعتماد متقابل میان چین و ایالات متحده وجود دارد. این عدم اعتماد متقابل در فضای سیاسی شروع شد و تقریبا به تمامی حوزه‌ها از جمله آموزش، علم و پژوهش و حتی تجارت و اقتصاد که قوی‌ترین ستون روابط دوجانبه است، کشیده شد.

نبودن اعتماد باعث شده مقامات آمریکایی اینقدر بدبین شوند که هر گونه همکاری با چین را تحت بررسی قرار دهند.

بر اساس گفته «نیکلاس برنز» سفیر ایالات متحده در پکن، تکان دهنده است اگر بدانیم در حال حاضر فقط 350 دانشجوی آمریکایی در دانشگاه‌های چین در حال تحصیل هستند که در مقایسه با هزاران دانشجوی دهه گذشته، بسیار عدد پایینی است.

در عین حال از بسیاری از دانشجویان چینی در ایالات متحده استقبال نمی‌شود فقط بخاطر سابقه آکادمیک آنها. اگر این استعدادهای جوان که آینده دو کشور محسوب می‌شوند از آشنایی و شناخت یکدیگر و ایجاد اعتماد متقابل منع شوند، آینده روابط آمریکا-چین می‌تواند شکننده‌تر شود.

«توماس فریدمن» ستون‌نویس روزنامه «نیویورک تایمز» به درستی نوشت که یک بحران اعتماد میان چین و ایالات متحده وجود دارد اما او به این نکته اشاره نکرد که اعتماد یک فرآیند دو طرفه است. وقتی آمریکا اعتمادش به چین را از دست می‌دهد، این خیالی واهی است که از طرف مردم چین به دنبال اعتماد باشد. حتی یک رقابت سالم ممکن است به رقابت ختم شود اما یک رقابت بدون اعتماد به نتایج خطرناکی منجر خواهد شد.

خوشبخانه کیسینجر و بسیاری از پژوهشگران و تجار به سختی در تلاش بری بهبود این شرایط هستند. تلاش‌های آنها قابل تحسین است و باید ارج نهاده شود. رئیس جمهور شی طی دیدار با بیل گیتس گفت: اساس روابط چین-ایالات متحده در میان مردم قرار دارد. ما همواره امیدمان به مردم آمریکاست و این امید وجود دارد که دوستی میان دو ملت همچنان ادامه یابد.

تبادلات مردم با مردم برای مدیریت اختلافات میان چین و ایالات متحده ضروری است و امید است دو کشور از فرصت از سرگیری تبادلات مردم با مردم استفاده کرده و با تثبیت روابط دوجانبه به صلح جهانی کمک کنند.