سازمان همکاری شانگهای در بیست و سومین شورای سران که اخیرا برگزار شد، فصل جدیدی از گسترش خود را آغاز کرد. در حال حاضر کشورهای بیشتر و بیشتری خواستار پیوستن به «خانواده سازمان همکاری شانگهای» هستند. علاوه بر 9 کشور عضو، سازمان شانگهای شامل سه عضو ناظر و 14 شریک گفتگو است که 6 شریک گفتگو از کشورهای عربی هستند.

اما چرا کشورهای عربی بیشتر و بیشتر خواستار پیوستن به سازمان همکاری شانگهای هستند؟ چرا این سازمان همواره جنب و جوش بالا و نیروی همکاری قدرتمند خود را حفظ کرده است؟ بسیاری از کارشناسان عرب بر این باورند که سازمان همکاری شانگهای همواره از «روح شانگهای» پیروی کرده، نقش مهم و سازنده در امور بین‌المللی و منطقه‌ای ایفاء نموده و کمک‌های محسوسی به حفظ امنیت منطقه‌ای و ارتقاء توسه مشترک انجام داده که جذابیت آن محسوب می‌شود. 

اتحاد و همکاری برای حفظ امنیت و ثبات

دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای اوایل 2017 با دفتر نمایندگی «اتحادیه عرب» در چین تماس گرفت و جلسات توجیهی برای سفرا و سرپرستان نمایندگی‌های دیپلماتیک کشورهای عضو اتحادیه عرب برگزار کرد.

با تعمیق همکاری میان دو طرف، کشورهای عربی گام‌هایی را برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای برداشتند. در نشست دوشنبه سازمان همکاری شانگهای که سال 2021 برگزار شدف دبیرخانه این سازمان و دبیرخانه اتحادیه عرب یادداشت تفاهم همکاری امضاء کردند. طی نشست مذکور تصمیم گرفته شد کشورهای عربستان سعودی، مصر و قطر به عنوان شرکای گفتگوی سازمان لحاظ شوند. طی نشست سمرقند در سال 2022 نیز مصر، عربستان سعودی و قطر به عنوان شرکای گفتگو به تصویب رسیدند و در عین حال موافقت شد بحرین، امارات متحده عربی و کویت در گروه جدید شرکای گفتگو قرار بگیرند.

اینکه شمار بیشتر و بیشتری از کشورهای عربی به دنبال پیوستن به سازمان همکاری شانگهای هستند نشان دهنده این است که این کشورها به نقش مهمی که این سازمان در صلح و ثبات منطقه‌ای ایفاء می‌کند، پی برده‌اند.

«نورهان شیخ» استاد علوم سیاسی در دانشگاه قاهره مصر در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری «شین‌هوا» گفت تحت چارچوب امنیتی سازمان همکاری شانگهای، دامنه همکاری ضد تروریسم میان کشورها وسیع‌تر و تبادل اطلاعات ساده‌تر شده است.

بازار گسترده فرصت‌های توسعه به ارمغان می‌آورد

«یوسف امین» تحلیلگر سیاسی اهل عربستان معتقد است سازمان همکاری شانگهای و سازوکار همکاری «بریکس» فرصتی خوب برای کشورها به منظور جستجوی مراحل توسعه هستند.

«عامر وهیب» تحلیلگر اقتصادی مصر نیز گفت مصر و دیگر کشورهای عربی امیدوار گشایش فرصتی جیدی برای سرمایه گذاری جهانی از طریق سازمان همکاری شانگهای هستتند و انتظار دارند این سازمان نیرویی جدید به توسعه اقتصادی مصر و دیگر کشورهای عربی تزریق کند.

چین یکی از اعضای موسس سازمان همکاری شانگهای، دومین  اقتصاد بزرگ جهان و بزرگترین شریک تجاری کشورهای عربی است. سال گذشته، حجم تجارت چین و کشورهای عربی از 430 میلیارد دلار فراتر رفت.

«احمد ابراهیم» کارشناس سعودی مسائل بین‌الملل در مصاحبه با خبرنگار شین‌هوا تاکید کرد عربستان سعودی و چین به تعمیق همکاری در حوزه‌های مختلف ادامه می‌دهند و ریاض به دنبال تعمیق هر چه بیشتر همکاری با اعضای سازمان همکاری شانگهای از جمله چین در زمینه‌های گوناگون به ویژه همکاری اقتصادی و تجاری است.

در حال حاضر با توجه به تغییرات در وضعیت بین‌الملل و خاورمیانه، کشورهای عربی تمایل بیشتری به داشتن خودمختاری راهبردی دارند. «سهام کمال» عضو کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان مصر معتقد است که کشورهای عربی باید روابط خود را با دیگر کشورهای بزرگ گسترش دهند و از شر فشار آمریکا و دیگر کشورهای غربی خلاص شوند.

سازمان همکاری شانگهای همواره چندجانبه گرایی واقعی را تمرین کرده، به شکلی واضع با هژمونی و ارعاب مخالفت نموده و هرگز یک «محفل کوچک» بسته و انحصاری ایجاد نکرده است. این سازمان همچنین یک سکوی جدید و مدل جدید برای همکاری چندجانبه به منظور بهبود حکمرانی جهانی ارائه کرده است.

به این دلیل سازمان همکاری شانگهای مورد استقبال کشورهای عربی زیادی قرار گرفته است. «شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان» وزیر امور خارجه امارات متحده عربی گفت امارات به عنوان یک عضو جامعه جهانی که قاطعانه از چندجانبه گرایی حمایت می‌کند، اهمیت حیاتی نهادهایی مانند سازمان همکاری شانگهای را در ساختن پل‌های همکاری میان کشورهای عضور در جهت دستیابی به اهداف مشترک، به رسمیت می‌شناسد.