چهارم جولای (14 خرداد) آخرین روز برگزاری نشست «گفتگوی شانگری-لا» بود. «لی شانگ‌فو» عضو شورای دولتی و وزیر دفاع چین سخنرانی را در خصوص «ابتکار امنیت جدید چین» در روز آخر این رویداد ایراد کرد.

آقای «لی» در این سخنرانی بر مسیر امنیت جدید متمرکز بود و بر «گفتگو به جای تقابل، شراکت به جای اتحاد، برد-برد به جای مجموع صفر» تاکید کرد. وی همچنین بر جایگزینی ارعاب با احترام متقابل، سبقت گرفتن انصاف و عدالت از قانون جنگل، استفاده از اعتماد متقابل و رایزنی برای کنار گذاشتن تقابل و درگیری و بهره بردن از باز بودن و جامعیت برای جلوگیری از ایجاد تقابل اردوگاهی تاکید نمود. وی علاوه بر پیشنهاد این ابتکار چهار بندی به تکرار موضع چین در خصوص مساله تایوان، دریای جنوبی چین و و رابط چین-ایالات متحده پرداخت که مورد توجه تمام طرف‌هاست.

لی شانگ‌فو با بیان این مواضع نشان داد که ارتش چین از منافع ملی دفاع می‌کند و با عزمی راسخ و مصمم از اتحاد سرزمین مادری محافظت می‌نماید.

لازم به ذکر است که طی سخنرانی وزیر دفاع چین هیچ صندلی خالی در سالن محل اجلاس وجود نداشت و حتی راهروها مملو از مخاطبان شده بود. پس از پایان سخنرانی لی هم حضار با تشویقی طولانی او را بدرقه کردند به گونه‌ای که واکنشی بسیار متفاوت در مقایسه با دیگر سخنرانان محسوب می‌شد. این نخستین بار بود که لی‌شانگ‌فو از زمان تصدی وزارت دفاع در سال جاری به این کنفرانس دعوت شده بود و همچنین این اولین بار بود که چین چنین معرفی کاملی از زمان انتشار «سند مفهومی ابتکار امنیت جهانی» یعنی ماه فوریه، ارائه می‌کرد.  

این «اولین حضور» قطعا و بدون شک یک موفقیت به حساب می‌آید. همچنین این اجتناب ناپذیر است که ابتکار امنیت جدید چین مورد توجه و استقبال قرار بگیرد. زیرا چین صادقانه از شانگری-لا به عنوان سکویی برای بحث و تبادل نظر امنیتی با دیگر طرف‌ها در شرایطی برابر استفاده کرده و همچنین صادقانه به دنبال گفتگو، همکاری و راه حل برای تحقق صلح، رفاه و ثبات در منطقه آسیا-اقیانوسیه است.

شانگری-لا همیشه به عنوان خانه آمریکا و غرب تلقی شده و نظرات و پیشنهاداتی که در آن مطرح شده عموما متمایل به ایالات متحده و کشورهای غربی بوده است. با این وجود، در اجلاس امسال شانگری لا، لمس این تغییر محسوس کار دشواری نبود و خطوط تهاجمی بسیار کمتری در اجلاس دیده می‌شد و ابراز نگرانی‌های واقعی افزایش یافته بود.

نه فقط نمایندگان کشورهای جنوب شرق آسیا مانند اندونزی و فیلیپین آشکارا نگرانی‌های خود درباره جنگ و درگیری را در سخنرانی‌هایشان ابراز داشتند بلکه «آنتونی آلبانیزی» نخست وزیر استرالیا هم در سخنرانی خود تاکید کرد که جنگ میان دو قدرت «اجتناب ناپذیر» نیست. به گفته وی متحدان آمریکا هم می‌توانند روابط خوبی با چین داشته باشند.

این کاملا نشان دهنده آن است که وقتی خطر واقعی اختلاف و تقابل نزدیک شود، به شکل اجتناب ناپذیری با هوشیاری و مقاومت جمعی کشورهای منطقه‌ای روبرو خواهد شد.

تحت چنین شرایطی، سخنرانی «لوید آستین» وزیر دفاع ایالات متحده نیز می‌بایست اندکی لحن آرام‌تری می‌داشت. علاوه بر بزرگنمایی کلیشه‌های گذشته مثل «تهدید چین»، او گفت که درگیری در تنگه تایوان قریب الوقوع نیست یا اجتناب ناپذیر است. اما باید گفت این ژست همچنان در بردارنده همان راهبرد آمریکا و یک سرپوش برای فریب افکار عمومی بود.

جوهره سرکوب و مهار چین توسط واشنگتن تغییر نکرده است و روند واقعی تحریک تقابل در منطقه آسیا-اقیانوسیه نه تنها متوقف نشده بلکه شدت نیز یافته است. این منبع اساسی نگرانی امنیتی در منطقه آسیا-اقیانوسیه است.

وزرای دفاع چین و آمریکا با توجه و نظرداشت این شرایط در کنفرانس شانگری-لا به سخنرانی پرداخته و در واقع دو مسیر توسعه مفهوم امنیت جهانی تبیین شد.

یک مسیر «ابتکار امنیت جهانی» و دیگری «دیدگاه رایج برای منطقه هند-اقیانوسیه» است. گرچه به نظر می‌رسد واژه‌های این دو شبیه هم باشند اما در واقع منعکس کننده مفاهیم امنیتی کاملا متفاوتی هستند: از یک سو ابتکار امنیت جهانی به دنبال ترویج احترام متقابل، انصاف، عدالت، اعتماد متقابل و مذاکره، باز بودن و جامعیت است و از سوی دیگر رویکرد آمریکا به دنبال هژمونی و ارعاب، قانون جنگل، تقابل و درگیری و منازعه میان اردوگاه‌هاست.

به عبارت بهتر در حالی که آمریکا و غرب از شراکت دم می‌زند اما حامی ایجاد اتحاد و هم‌پیمانی است. بنا بر این قضاوت اینکه کدام یک از وزن و ارزش بیشتری برخوردار است و کدام کمتر، کار دشواری نیست.