سی و دومین نشست سران اتحادیه عرب روز جمعه 19 مه (29 اردیبهشت) در جده عربستان سعودی افتتاح شد. «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه پس از نزدیک به 12 سال دوباره در این نشست شرکت کرد. با وجود مخالفت آشکار آمریکا، اتحادیه عرب دوباره سوریه را پذیرفت که نشان می‌دهد شکاف بین آمریکا و کشورهای عربی روز به روز بیشتر می‌شود. این رویداد همچنین بر این امر دلالت می‌کند که اکثر کشورهای عربی از سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا ناراضی هستند و قصد آمریکا برای منزوی کردن سوریه با شکست مواجه شده است.

پیش از برگزاری نشست سران اتحادیه عرب، تحت میانجیگری چین و دیگر نیروهای مثبت بین‌المللی، وضعیت خاورمیانه دستخوش تعدیل‌های عمیقی شده و آتش بس، آشتی، از سرگیری روابط دیپلماتیک و همبستگی به روند اصلی منطقه تبدیل گشت. دلیل اصلی ظهور آشتی خاورمیانه این است که پس از گذشت سه سال از شیوع بیماری همه گیر کرونا، بحران اوکراین و بحران غذایی، کشورهای بیشتری در منطقه دریافته‌اند که باید یک محیط منطقه‌ای خوب ایجاد کنند و بر صلح و توسعه بجای بازی ژئوپلیتیکی که تنها به نفع کشورهای دیگر است، تمرکز کنند.

بازگشت سوریه به اتحادیه عرب به کشورهای عربی کمک خواهد کرد تا وحدت و خودسازی خود را تقویت کنند، به تسریع توسعه و احیای جهان عرب کمک کند و صلح و ثبات در خاورمیانه را ارتقا بخشد به گونه‌ای که به نفع درازمدت کشورهای عربی است. مهم نیست از چه زاویه‌ای به آن نگاه کنید اما مهم این است که بازگشت سوریه به اتحادیه عرب امری خوشنود کننده است که شمار اندکی از کشورها نمی‌خواهند شاهد آن باشند.

آمریکا انتقاد و فشار بر کشورهای عربی را کتمان نمی‌کند؛ سخنگوی وزارت خارجه آمریکا آشکارا با عادی سازی روابط کشورهای عضو اتحادیه عرب و سوریه مخالفت کرد و حتی برخی از نمایندگان کنگره آمریکایی علنا اتحادیه عرب را محکوم کردند. از نظر برخی سیاستمداران آمریکایی، سوریه کشوری است که در فهرست تحریم‌ها قرار دارد و توسعه روابط با سوریه تلاش‌های تحریمی را تضعیف می‌کند به نحوی که ممکن است این کشورها مورد تحریم‌های ثانویه ایالات متحده قرار گیرند.

با وجود انواع فشارها از سوی ایالات متحده، بدیهی است تهدید واشنگتن ثمربخش نبوده است. حضور بشار اسد در نشست سران اتحادیه عرب به این معنی است که اتحادیه عرب دوباره سوریه را پذیرفته است. کشورهای عربی تصمیم گرفتند تهدید ایالات متحده را نادیده بگیرند. این نشانه‌ای از کاهش بیشتر نفوذ آمریکا در خاورمیانه و همانطور که مشخص است، نه گفتن به آمریکا کار دشواری نیست. در مواجهه با قلدری، تنها راه نجات مقاومت شجاعانه است و سازش و کوتاه آمدن تنها منجر به تحقیر بیشتر خواهد شد.

شایان ذکر است، به نقل از آسوشیتدپرس، روز جمعه یعنی همان روز برگزاری نشست سران اتحادیه عرب، یک ناو جنگی آمریکایی حامل افسران ارشد آمریکایی، فرانسوی و انگلیسی از تنگه هرمز عبور کرد. سه قایق تندرو سپاه پاسداران برای لحظاتی به این ناو آمریکایی نزدیک شدند. طرف آمریکا اعلام کرد که عبور فرماندهان ارشد سه کشور با هدف «نمایش اقتدار» در برابر اقدام‌های تهدیدآمیز جمهوری اسلامی صورت گرفت تا «اتحاد و عزم» این سه کشور برای باز نگه داشتن تنگۀ هرمز را به نمایش بگذارد.

ناو جنگی آمریکایی در روزی که نشست اتحادیه عرب برگزار شد، عبور از تنگه هرمز را انتخاب کرد، اما آیا این برای نمایش اقتدار به ایران است یا به اتحادیه عرب؟ آیا آنها می‌خواهند در قالب مقابله با تهدید ایران به اتحادیه عرب هشدار دهند؟ چنین هشدارهایی قبلا جواب می‌داد، اما امروز که کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی به دنبال تنش‌زدایی با ایران هستند، بدون شک چنین اقدامی نامناسب است.

متحدان سنتی آمریکا در خاورمیانه به تدریج دریافته‌اند که سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا صلح و توسعه را برای منطقه به ارمغان نخواهد آورد. سرنوشت خاورمیانه باید در دست خود مردم خاورمیانه باشد. بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بار دیگر ثابت می‌کند که وقتی سایه واشنگتن کم شود، طلوع صلح نورانی‌تر می‌شود. آنچه ایالات متحده در خاورمیانه انجام داده، بلایای جدی را برای کشورهای منطقه به همراه داشته اما جهان عرب پس از تحمل رنج‌های بسیار بیدار شده و پیوسته گام‌های جدیدی در راه  وحدت و خودسازی برمی‌دارد. موج آشتی اخیر در خاورمیانه نشان می‌دهد که به اصطلاح «بهار عربی» به پایان رسیده است و بهار واقعی خاورمیانه در راه است.

 نویسنده: لوئو لایی آن تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار چین