«شی جین پینگ» رئیس جمهور چین 21 آوریل سال گذشته میلادی (1 اردیبهشت 1401) «ابتکار امنیت جهانی» را به منظور ساخت یک جامعه امنیت جهانی با یک سرنوشت مشترک برای بشریت را مطرح ساخت. 10 ماه بعد پکن «سند مفهومی ابتکار امنیت جهانی» را به منظور تبیین مفصل این ابتکار منتشر کرد.

این سند برجسته‌کننده 20 اولویت همکاری و پنج پلتفرم بزرگ و سازوکار همکاری است. این رویکرد چینی مسائل مهمی را هدف قرار داده که عبارتند از نقصان در صلح، توسعه، امنیت و حکمرانی.

ابتکار امنیت جهانی چین با استقبال جامعه جهانی مواجه شده و بیش از 80 کشور و سازمان بین‌المللی حمایت خود را از این ابتکار ابراز داشته‌اند.

این ابتکار می‌گوید امنیت یک حق مشترک برابر است که هر کشور مستقلی باید آن را صرف نظر از اندازه، ثروت و توان نظامی داشته باشد. اصول آن بر یک پایه اخلاق و عدالت استوار است که در تناقض شدید با نظریه‌های امنیتی پیشین است که ساختار مشخصی از توزیع توانمندی میان قدرت‌های بزرگ، بنا شده است. برخی از این نظریه‌ها عبارت بودند از «پایداری هژمونیک» یا «ثبات دو قطبی». ایده امنیت دیگر یک امتیاز نیست که فقط در انحصار چند کشور خاص باشد و در ازای پیروی از آنها به کشورهای وابسته و مطیعشان اعطاء شود.

بهای امنیت یک کشور را نباید دیگر کشورها پرداخت کنند. ذهنیت مجموع صفر یا جنگ سرد منشاء ناامنی است و دورویی و یکجانبه گرایی را به امور امنیتی می‌کشاند. همچنین پارادوکس «امنیت جمعی» که امنیت مطلق یک گروه یا حلقه خاص را ارتقاء می‌دهد نیز با مساله امنیت ملی به مثابه «عضویت باشگاهی» برخورد می‌کند و به این ترتیب با اتخاذ رویکرد گزینشی کشورهایی که داخل این باشگاه نیستند نادیده گرفته می‌شوند و به این ترتیب محیط امنیتی نابود می‌شود. نگاهی به کل تاریخ قرن بیستم به ما می‌آموزد که چنین رقابت قدرتی فقط خصومت، اختلاف و تقابل به همراه می‌آورد و به دستور کاری برای بی ثباتی و تخریب صلح جهانی تبدیل می‌شود.

امنیت جهانی باید توسط یک رویکرد چندجانبه‌گرایی واقعی محافظت شود به گونه‌ای که باز و فراگیر باشد نه اینکه «یک جانبه گرایی کوچک» مبتنی بر ایدئولوژی‌های سیاسی باشد.

ابتکار امنیت جهانی چین، صلاحیت سازمان ملل به عنوان پلتفرم اصلی حکمرانی امنیت جهانی محترم می‌شمارد و خواستار تلاش جهانی برای ظرفیت سازمان ملل به منظور حفظ صلح بین‌الملل، مبارزه با تروریسم و جرائم سازمان یافته فرامرزی و همچنین طراحی نقشه راه برای همکاری امنیت جهانی در آینده است.

ضمنا ابتکار امنیت جهانی چین تاکید می‌کند که کشورهای بزرگ باید مسئولیت خود در قبال ثبات جهانی را با پایبندی به همزیستی صلح آمیز به ویژه در حوزه ثبات راهبردی هسته‌ای بین‌الملل، نشان دهند.

ابتکار امنیت جهانی چین همچنین بر نقش سازنده سازمان‌های منطقه‌ای مانند اتحادیه آفریقا، آسه‌آن و اتحادیه عرب در مواجهه با موضوعات امنیتی منطقه‌ای مهم و حفظ ثبات منطقه‌ای، تاکید می‌کند.

این ابتکار رویکردی کل‌نگر به امنیت هم در قلمروهای سنتی و هم غیرسنتی دارد. معنای امنیت در حال حاضر از قملرو روابط بین‌الملل فراتر رفته است. تمام کشورها به منظور دستیابی به امنیت جامع و پایدار باید با چالش‌های ایجاد شده توسط فاکتورهای غیردولتی مانند تروریسم، تغییرات اقلیمی، کمبود غذا و انرژی، اختلال در زنجیره‌های تامین بین‌المللی، امنیت سایبری و مشکلات امنیت زیستی دست و پنجه نرم کنند.

این مسائل بدون اتخاذ گام‌های ملموس برای تمام کشورهای مرتبط قابل حل نیست. کشورها باید راه‌حال امنیتی خاص خود را جستجو کنند و برای به روز رسانی قوانین بین المللی به منظور راه حل‌های پایدار با یکدیگر همکاری کنند.

علاوه بر این، ابتکار امنیت جهانی بر این باور است که خرد چینی می‌تواند به غلبه بر اختلافات میان کشورها با ارائه راه حل‌هایی از طریق گفتگو و مذاکره، کمک کند. با جنگ هیچ کس برنده نیست.

به منظور جلوگیری از آلام غیرنظامیان و نابودی زندگی و اموال آنها،‌ جامعه جهانی باید راه حل سیاسی موضوعات مهم و اضطراری از جمله بحران اوکراین را در نظر داشته باشد و این را بداند که هیچ راه حل ساده‌ای را نمی‌توان برای یک مشکل پیچیده انتظار داشت و فقط یک رویکرد منصفانه و کاربردیِ مبتنی بر احترام به نگرانی‌های امنیتی مشروع تمام طرف‌ها ممکن است به امنیت مشترک و صلح پایدار منتهی شود.

تلاش آمریکا و برخی همپیمانان آن برای طولانی کردن بحران اوکراین به منظور بهره گیری از آن به عنوان اهرم تقابل ژئوپلتیکی، برای صلح و امنیت غیرسازنده است.

چین به عنوان تنها کشور جهان که «توسعه صلح آمیز» را در متن قانون اساسی خود آورده به رویکرد خود به عنوان حافظ صلح جهان پایبند باقی خواهد ماند. کشورهای بیشتری با وجود ابتکار امنیت جهانی باید به چین ملحق شوند تا امنیت و صلح واقعی و پایدار برای کل جهان حفظ شود.