بنا به دعوت شی جین پینگ رییس جمهوری خلق چین و به منظور تعمیق روابط مشارکت راهبردی همه جانبه چین و ایران، سید ابراهیم رییسی رییس جمهوری اسلامی ایران از 14 تا 16 سال 2023 به طور رسمی از چین دیدار کرد.

رهبران دو کشور در جریان این دیدار به تبادل نظر در موضوعات دو جانبه و چندجانبه پرداخته و دیگر مقامات عالی رتبه دولت چین از جمله نخست وزیر و رییس کمیته دائمی مجلس ملی نمایندگان خلق چین نیز با رییسی دیدار و گفت و گو کردند.

اول- موضوع سیاسی

طرفین در فضایی صمیمانه و دوستانه در خصوص همکاری های دوجانبه در زمینه های مختلف و مسائل منطقه ای و بین المللی مورد علاقه تبادل نظر کرده و درباره تسریع اجرای طرح همکاری همه جانبه دو کشور و غیره به شناخت مشترک گسترده رسیدند. دو طرف در امور توسعه مبتکرانه اقتصادی و اجتماعی از یکدیگر حمایت کرده و ابراز تمایل کردند که تجربیات خود را در زمینه حکومتداری، اصلاحات و توسعه به اشتراک بگذارند.

سران دو کشور بار دیگر تاکید کردند که توسعه روابط راهبردی نزدیک، گزینه ای تاریخی برای چین و ایران به عنوان دو تمدن باستانی در شرق و غرب آسیا بوده و به نفع کل منطقه است. هر قدر اوضاع بین المللی تغییر یابد، پکن و تهران متعهد به تقویت روابط دوجانبه و ارتقای همکاری های راهبردی همه جانبه در زمینه های مختلف هستند. دو طرف تاکید کردند که روابط نزدیک چین و ایران نه تنها برای تحقق اهداف تعیین شده در توسعه مناسبات دو جانبه مفید است، بلکه به ایجاد شرایط مساعد برای تحقق منافع مشترک همه کشورها کمک می کند.

دو طرف بر حمایت قاطع از یکدیگر در مسائل مربوط به منافع اصلی دو کشور تاکید کرده و نیز قاطعانه از تلاش های طرفین برای حفاظت از حق حاکمیت، تمامیت ارضی و کرامت ملی دفاع می کنند. چین قاطعانه با دخالت نیروهای خارجی در امور داخلی ایران و تخریب امنیت و ثبات این کشور مخالف است و ایران نیز همچون گذشته بر سیاست «چین واحد» پافشاری دارد. چین از ایفای نقش بیشتر ایران در امور منطقه ای و بین المللی نیز پشتیبانی خواهد کرد.

    دو طرف بر اهمیت صلح و ثبات منطقه خلیج فارس برای امنیت جهانی و حمل و نقل انرژی بین المللی تاکید کردند. چین نقش مهم ایران در حفظ امنیت انرژی بین المللی، سیاست حسن همجواری آقای رییسی را مورد تقدیر قرار می دهد. ایران از ابتکار چین برای تحقق امنیت و ثبات خاورمیانه و ترویج گفت‌وگو میان کشورهای منطقه خلیج فارس استقبال می‌کند. چین از تقویت همبستگی و هماهنگی، حل اختلافات از طریق گفت‌وگو و دستیابی به حسن همجواری و دوستی بین کشورها حمایت خواهد داشت و مایل است به اتفاق ایران برای حفظ صلح، امنیت و ثبات منطقه همراه باهم تلاش داشته باشند.

دو طرف ضمن ارزیابی مثبت از اهمیت راهبردی دیدار وزرای خارجه دو کشور بر ادامه ارتباط نزدیک بین وزیران خارجه دو جانبه توافق کردند. دو کشور موافقت کردند که به تبادلات بین بخش‌های ذیربط دو وزارت خارجه ادامه دهند.

دوم- موضوع امنیتی و دفاعی

چین و ایران تروریسم را به هر شکلی که باشد محکوم می کنند و با هرگونه حمله تروریستی علیه غیرنظامیان، ایجاد "استانداردهای دوگانه" در موضوع مبارزه با تروریسم و با ارتباط دادن تروریسم به هر مذهب و گروه قومی خاص مخالفت می کنند و از توسعه افکار اعتدال گرایانه برای ریشه کن کردن فضاهای شکل گیری تروریسم پیشتیبانی دارند. دو طرف از ابتکارات یکدیگر برای حفظ امنیت و ثبات منطقه ای استقبال می کنند.

چین و ایران سهم و هزینه های فداکاری یکدیگر در زمینه مبارزه با تروریسم را به رسمیت شناختند و بر تقویت همکاری ضد تروریستی و حفظ صلح و امنیت بین المللی و منطقه ای به توافق رسیدند. دو طرف برای انجام رایزنی ها در مورد موضوعات ضد تروریسم و بررسی ایجاد یک مکانیسم مشاوره سیاسی ضد تروریستی به توافق نظر رسیدند.

چین و ایران بر تقویت ارتباطات راهبردی بین ادارات دفاعی دو کشور، انجام مبادلات و همکاری‌های نظامی در تمامی سطوح و زمینه‌های مختلف و گسترش دامنه رزمایش‌های مشترک، آموزش پرسنل به توافق رسیدند. دو طرف موافقت کردند که چهارمین نشست کارگروه مشترک امور داخلی و امنیت عمومی دو کشور در سال 2023 در پکن برگزار شود.

سوم- امور اقتصادی و همکاری ها

دو طرف مایل به همکاری برای اجرای طرح همکاری همه جانبه چین و ایران و ادامه همکاری های عمیق در تجارت، کشاورزی، صنعت، انرژی های تجدیدپذیر، زیرساخت ها و سایر زمینه ها هستند.

 دو طرف توافق کردند که در سال 2023 در تهران هجدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی و تجاری چین و ایران برگزار شود. چین مشارکت فعال ایران در نمایشگاه واردات بین‌المللی چین، نمایشگاه خدمات تجاری و نمایشگاه واردات و صادرات گوانگ جوئو چین را مثبت ارزیابی می کند و به روشنی از حضور بیشتر شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه‌های اقتصادی و تجاری مختلف چین حمایت می‌کند. چین تمایل خود را به مشارکت در تولید و افزایش کالاهای باکیفیت در ایران به منظور نیل به رشد تجاری پایدار دوجانبه و افزایش حجم صادرات به چین ابراز کرد. ایران از چین برای ایجاد «کانال‌ سبز» برای صادرات محصولات کشاورزی-غذایی ایران به چین قدردانی کرد. دو طرف بر تقویت ارتباط به منظور پیشبرد همکاری در زمینه توسعه تجارت الکترونیک توافق کردند.

دو طرف با باور قوی نسبت به سودمندی همکاری کشاورزی برای توسعه اجتماعی و اقتصادی ایران و چین، همکاری‌ گسترده و نزدیک کشاورزی را به نفع مردم دو کشور دانستند. آن ها با اجرای برنامه اقدام در زمینه همکاری‌های کشاورزی دو کشور (2030-2023) موافقت کردند.

چین آمادگی خود را برای کمک به طرف ایرانی برای بهبود امنیت غذایی و ظرفیت تولید محصولات کشاورزی اعلام کرد. چین موافقت کرد که منابع مختلف از جمله کمک رسانی در مبادلات فنی، همکاری تجاری و اقتصادی را برای ساخت آزمایشگاه‌های مشترک کشاورزی مدرن و اجرای پروژه‌های پایلوت در همکاری فناوری کشاورزی به کار گیرد.

دو طرف بر تقویت همکاری در چارچوب یادداشت تفاهم تقویت ظرفیت‌های صنعتی و معدنی و سرمایه گذاری و توسعه همکاری‌ با هدف افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران به‌ویژه در تولید برق فتوولتائیک توافق کردند.

ایران به گرمی از ابتکار کمربند و جاده و ابتکار توسعه جهانی طرح شده توسط رئیس جمهور شی جین پینگ استقبال و حمایت و آمادگی خود را برای مشارکت همه‌جانبه در این ابتکارات اعلام کرد. طرف چینی از مواضع اعلامی ایران استقبال و از پیوستن ایران به گروه دوستان در ابتکار جهانی به عنوان یکی از اعضای پیشگام قدردانی کرد. دو طرف بر سر تقویت همکاری در چارچوب طرح کمربند و جاده و ابتکار توسعه جهانی توافق کردند.

دو طرف توافق کردند در سال 2023 از 50 شخصیت برجسته از احزاب سیاسی، رسانه‌ها و اندیشکده‌ها برای تبادل تجارب و دیدگاه‌ها در مورد حکمرانی به صورت متقابل دعوت کنند. ایران از دستاورد قابل توجه چین در زمینه فقرزدایی تمجید کرد. پکن موافقت خود را با دعوت از شخصیت‌های ایرانی از احزاب سیاسی و سایر حوزه‌ها به چین برای شرکت در برنامه‌های آموزشی فقرزدایی، سلامت و توسعه سبز اعلام کرد.

ضمن توجه ویژه به نگرانی‌های مشترک در مورد تغییرات آب و هوایی، دو طرف توافق کردند که همکاری در زمینه حفاظت از محیط زیست، مقابله با آلودگی هوا و مسائلی مانند ریزگردها را ارتقا دهند.

چهارم- همکاری های فرهنگی و آموزشی

دو طرف به منظور تحکیم روابط دوجانبه و دستیابی به اهداف تعیین‌شده در طرح همکاری همه جانبه چین و ایران، بر گسترش همکاری‌ فراگیر در حوزه سلامت، علم و فناوری توافق کردند.

دو طرف توافق کردند که تسهیلات بیشتری را برای دانشجویان ایرانی مقیم چین فراهم کرده و بورسیه‌های تحصیلی متقابل ارائه دهند. دو طرف بر تقویت همکاری در زمینه آموزش زبان چینی و فارسی به توافق رسیده و تمایل خود را به اعزام متقابل اساتید و دانشجویان اعلام داشتند. طرف چینی طی پنج سال آینده، ۱۰۰ بورسیه تحصیلی برای استادان زبان چینی به طرف ایرانی اعطا خواهد کرد.

طرف چینی از اعلام لغو روادید ایران برای گردشگران چینی استقبال کرد و دو طرف توافق کردند که انگیزه جدیدی به تبادلات فرهنگی، ارتباطات مردمی و گردشگری بین دو کشور تزریق کنند و از نقش مثبت توافق نامه فرهنگی بین جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری خلق چین تمجید کردند.

دو طرف بر تسریع در امضای برنامه‌های تبادل فرهنگی، هنری و آموزشی بین چین و ایران برای سال‌های 2026-2023 به توافق رسیدند.

دو طرف تصمیم گرفتند سال تبادلات فرهنگی و گردشگری چین و ایران را در سریع‌ترین زمان مورد توافق طرفین برگزار کنند و برای افزایش درک متقابل و شناخت فرهنگی بین مردم چین و ایران، تبادلات و همکاری در زمینه‌های هنری، میراث فرهنگی و آموزش پرسنل بین ادارات و شرکت‌های مرتبط و تبادل هیات‌های ورزشی را تشویق نمایند.

پنج- مسائل بین المللی و منطقه ای

در رابطه با موضوع حقوق بشر، دو طرف خاطرنشان کردند که کشورها از لحاظ وضعیت ملی، فرهنگ، تاریخ، نظام اجتماعی و سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی با یکدیگر متفاوت هستند. بنابراین، لازم است با توجه به شرایط واقعی و براساس وضعیت هر کشور، ارزش ها و نیازهای مردم آن، حقوق بشر رعایت شود. رعایت و توسعه حقوق بشر یک امر مشترک برای تمام اعضای جامعه بین المللی است و همه کشورها باید به طور یکسان به این امر توجه داشته باشند و به طور نظام یافته آن را به پیش سوق دهند.

دو طرف با تأکید مجدد بر رعایت اصل عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها و احترام به الگوهای حکمرانی دموکراتیک کشورهای مختلف، مخالفت خود را با مداخله سیاسی به بهانه حفظ حقوق بشر و دموکراسی، دخالت در امور داخلی سایر کشورها و ایجاد اغتشاش و تفرقه در کشورها اعلام کردند.

دو طرف به توافق رسیدند که ترسیم یک سرنوشت مشترک برای بشریت، نیازمند مشارکت هرچه بیشتر کشورها در تصمیم گیری است و معتقدند که در یک جهان به هم پیوسته، امنیت ملی، توسعه و شکوفایی کشورها به یکدیگر وابسته است. برخی از کشورها نمی توانند به بهای منافع سایر کشورها منافعی کسب کنند. امنیت، منافع و مواضع همه کشورها باید مورد احترام قرار گیرد.

دو طرف بر این باورند که مطرح کردن ابتکارات و ترتیبات چند جانبه برای برآورده کردن نیازهای جدید دنیای امروز بسیار ضروری است و توسعه اقتصادی برای صلح و امنیت بین المللی اهمیت فراوان دارد. کشورهای توسعه یافته باید دستاوردهای توسعه خود را با سایر کشورها به اشتراک بگذارند تا صلح را در مقیاس وسیع تر برقرار کنند. ایران از طرح امنیت جهانی پیشنهاد شده توسط رئیس جمهور شی جین پینگ حمایت می کند، زیرا این ابتکار با اهداف و اصول منشور سازمان ملل مطابق است. دو طرف موافقت کردند که همکاری های بین المللی را بر اساس اصلاحات سازمان ملل متحد مبتنی بر شناخت مشترک به پیش سوق دهند، زیرا با منافع و نگرانی های همه کشورهای عضو، به ویژه کشورهای در حال توسعه همخوانی دارد.

دو طرف بار دیگر تاکید کردند که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که به تأیید قطعنامه شماره2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز رسیده، ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران را تضمین می کند. خروج یکجانبه آمریکا از برجام علت اصلی وضعیت کنونی است. دو طرف تاکید کردند که لغو تحریم‌ها و تضمین سود اقتصادی ایران بخش مهمی از برجام است و تمامی تحریم‌های مربوط به آن باید به‌ طور کامل و به شیوه‌ای قابل راستی آزمایی برداشته شوند تا اجرای کامل و موثر برجام تحقق یابد.

 دو طرف همچنین بر حمایت قاطع خود از تبدیل کردن خاورمیانه به یک منطقه عاری از هر گونه سلاح هسته ای و سایر سلاح های کشتار جمعی تاکید کردند. دو طرف همچنین خاطر نشان کردند که در کنفرانس نظارتی پیمان عدم تکثیر سلاح های هسته ای بر پیوستن اسرائیل به این پیمان و تحت نظر قرار گرفتن تمامی تأسیسات هسته ای این کشور به منظور تضمین نظارت همه جانبه آژانس بین المللی انرژی اتمی بر فعالیت های هسته این کشور تأکید فراوان شده است.

دو طرف با تاکید بر اهمیت خلع سلاح و عدم اشاعه تسلیحات هسته ای برای صلح جهانی اعلام کردند که در چارچوب پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای باید به حق مسلم همه کشورها برای توسعه فناوری هسته ای و دستیابی به مواد و فناوری هسته ای صلح آمیز احترام گذاشته شود. دو طرف همچنین اعلام کردند که با اقدامات اجباری یکجانبه و محدودکننده علیه هر کشوری که تنها در جهت برآورده کردن اهداف سیاسی بوده، مخالفت هستند و معتقدند که چنین اقداماتی مانع از احقاق حقوق کشورهای عضو این پیمان برای توسعه و استفاده صلح‌آمیز از فناوری و انرژی هسته‌ای می شود.

دو طرف قاطعانه با تلاش‌های برخی کشورها برای سیاسی کردن اجرای توافقنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام مخالفت کردند و ضمن حمایت از انجام کارهای نظارتی و بازرسی آژانس به شیوه‌ای عادلانه، عینی و حرفه‌ای، تأکید کردند که مدیرکل آژانس باید دقیقا بر اساس اصول و مقررات به وظایف خود عمل کند.

دو طرف ممنوعیت حملات مسلحانه علیه تأسیسات و فعالیت‌های هسته‌ای با مقاصد صلح‌آمیز طبق قطعنامه شماره 533 که در کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اکتبر 1990 به تصویب رسید را مورد تاکید قرار دادند.

دو طرف تاکید کردند که جامعه بین‌المللی باید به اصل "با رهبری سوریه و متعلق به مردم سوریه" پایبند باشد، به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه احترام بگذارد، در پی یافتن یک راه حل سیاسی فراگیر برای ایجاد آشتی ملی در این کشور باشند و در عین حال به سوریه در کاهش بحران انسانی، از سرگیری بازسازی، پایبندی بر مبارزه با تروریسم کمک کنند. دو طرف همچنین خواستار لغو فوری تحریم های اقتصادی غیرقانونی علیه مردم سوریه هستند.

دو طرف قاطعانه از آرمان عادلانه مردم فلسطین برای احیای حقوق ملی مشروع خود از جمله حق تعیین سرنوشت حمایت می کنند.

دو طرف از حفظ حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی یمن حمایت می کنند، از سازمان ملل در ایفای نقش یک میانجی عادلانه و متوازن حمایت می کنند و از همه طرف های ذیربط می خواهند که فعالانه با تلاش های سازمان ملل متحد برای برای پیشبرد صلح در منطقه از جمله برای تمدید آتش بس، ارسال کمک های بشردوستانه به یمن، توقف مداخله در یمن و ترویج صلح میان یمنی ها با یکدیگر به هماهنگی برسند تا صلح، ثبات و نظم عادی در یمن هرچه زودتر برقرار شود.

دو طرف ضمن استقبال از تعمیق همکاری های خود در چارچوب های بین المللی و منطقه ای از جمله سازمان همکاری شانگهای، تاکید کردند که عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای به صلح، امنیت، ثبات و توسعه منطقه و جهان کمک خواهد کرد. همچنین، ایران با استقبال از ابتکار چین برای افزایش تعداد اعضای گروه بریکس، برای ایفای نقش در این گروه اعلام آمادگی کرد.

 دو طرف تاکید کردند که ایالات متحده آمریکا و ناتو باید در قبال وضعیت کنونی افغانستان پاسخگو باشند. آنان از حاکمان کنونی افغانستان نیز خواستند تا یک حکومت فراگیر و مبتنی بر مشارکت واقعی همه اقوام و گروه‌های سیاسی در این کشور تشکیل دهند و تمام اقدامات تبعیض آمیز علیه زنان، اقلیت های قومی و پیروان سایر ادیان را کنار بگذارند. در کنار قدردانی چین از نقش مهم ایران برای اسکان دادن به 4.5 میلیون پناهجوی افغان، دو طرف توافق کردند که به کمک های بشردوستانه و اقتصادی به مردم افغانستان ادامه دهند و همکاری های خود برای توسعه افغانستان را تقویت کنند. هر دو طرف توافق کردند که برقراری صلح، رفاه، گشایش و ثبات در افغانستان برای شکوفایی و توسعه منطقه بسیار مهم است. دو طرف از نتایج سه نشست وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان ابراز خرسندی کردند و خواستار برگزاری نشست بعدی وزیران خارجه در ازبکستان شدند.

درباره بحران کنونی اوکراین و تأثیر آن بر صلح و امنیت بین‌المللی، دو طرف از جامعه بین‌المللی و به ‌ویژه طرف‌های ذی‌ربط خواستند تا شرایط را برای حل مسالمت‌آمیز بحران اوکراین ایجاد کنند.

 رئیس جمهور رئیسی از طرف خود و هیئت همراهش از مهمان نوازی گرم و سخاوتمندانه رهبران و مردم چین سپاسگزاری کرد و برای چین آرزوی توسعه و شکوفایی مستمر داشت.

دو طرف مجموعه ای از توافقنامه ها و یادداشت های تفاهم را در زمینه های مختلف همکاری دوجانبه امضا کردند.

ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران همچنین از رئیس جمهور شی جین پینگ برای یک دیدار رسمی از ایران دعوت کرد. در مقابل، رئیس جمهور شی جین پینگ این دعوت را با کمال میل پذیرفت و آمادگی خود را برای سفر به ایران در زمان مناسب اعلام کرد. سران دو کشور تاکید کردند که مایل به حفظ ارتباطات نزدیک و متعهد به تعمیق روابط مشارکتی راهبردی همه جانبه بین دو کشور هستند.