ماه‌نورد چینی موسوم به «یوتو-2» جرقه‌ای به رویاهای کره ماه مردم در یک روز خاص و ویژه زد؛ روزی که همه ما با نام «عید فانوس» سال خرگوش جشن گرفتیم. 

عید فانوس امسال مصادف با روز یکشنبه بود یعنی پانزدهمین روز اولین ماه تقویم قمری چینی، هنگامی که ماه کامل می‌شود.

کره ماه به عنوان نزدیکترین جرم آسمانی به سیاره زمین، نخستین توقفگاه بشر برای آغاز «دوران میان ستاره‌ای» بود. از کاوشگرهای ماه گرفته تا‌ خودروهای بدون سرنشین ماه و فرود انسان بر ماه، روند اکتشاف ماه توسط انسان هرگز متوقف نشده است.

تصویری که اخیرا از سطح ماه توسط «یوتو-2» ماه‌نورد چینی به زمین فرستاده شده سطح این سیاره مملو از کاسچاله‌های بزرگ و کوچک و یک مسیر کم‌عمق بر خاک کره ماه که در مسافتی طولانی کشیده شده را نشان می‌دهد.

کاوشگر چینی «چانگ‌ای-4» که ماه‌نورد یوتو-2 را به ماه رسانده، اولین کاوشگر انسانی محسوب می‌شود که به فرود ملایم بر نیمه تاریک کره ماه دست یافته است.

یوتو-2 همچنین تنها ماه‌نوردی است که همچنان بر روی کره ماه مشغول فعالیت است. این ماه‌نورد با بیش از چهار سال فعالیت،‌ حدود 1500 متر را طی نموده و بیش از 940.1 گیگابایت داده‌های علمی به زمین ارسال کرده است.

ماه‌نوردی وسیله‌ای تحقیقاتی است که می‌تواند بر روی سطح ماه حرکت کند. در دهه 1970 شوروی سابق و ایالات متحده  به ترتیب ماه‌نوردهای خود را روی سطح ماه فرود آوردند.

نخستین ماه‌نورد بدون‌سرنشین‌دار‌ موسوم به « Lunokhod 1» توسط شوروی سابق به فضا فرستاده شد. این ماه‌نورد در نوامبر 1970 در بخش « Mare Imbrium» که به «دریای باران‌ها» نیز معروف است، فرود آمد و حدود 10 ماه در آنجا فعالیت داشت. شوروی سابق سپس در ژانویه 1973 ماه‌نورد بدون سرنشین‌دار « Lunokhod 2» را به ناحیه «دریای آرامش» ماه فرستاد و پس از چهار ماه فعالیت نابود شد.

سه ماه‌نورد دیگری که طی این دوره به فضا فرستاده شدند همگی سرنشین‌دار بوده و توسط فضاپیمای «آپولوی15، 16 و 17» حمل می‌شدند. فضانوردان در اوایل دهه 70 از این ماه‌نوردها به عنوان وسیله نقلیه استفاده می‌کردند تا سطح ماه را مورد بررسی قرار دهند و در حال حاضر از کار افتاده هستند. 

از آن زمان به بعد، فقط دو ماه‌نورد فرود موفقیت آمیزی روی سطح ماه داشته که هر دو هم چینی هستند؛ «یوتو» که در سال 2013 روی سطح ماه نشست و «یوتو-2» که در سال 2019 فرود آمد.

یوتو یا «خرگوش یشمی» به عنوان حیوان الهه قمری چانگ‌ای نیز در اساطیر چین شناخته می‌شود. اشتراک این خرگوش با تنها قمر طبیعی سیاره زمین باعث شد چین نامش را روی ماه‌نورد «یوتو» بگذارد.

حالا یوتو-2 تنها ماه‌نوردی است که روی سطح ماه فعال است و در سکوت و در میان صخره‌ها و  کاسچا‌له‌ها به اکتشاف راز و رمز نیمه تاریک ماه می‌پردازد.

«وو ویه‌رن» طراح اصلی برنامه اکتشاف ماه چین و عضو «آکادمی مهندسی چین»، گفت: چین به طور کامل چهار مرحله از برنامه اکتشاف ماه در سال 2023 را به پیش خواهد برد که شامل «چانگ‌ای-6»، «چانگ‌ای-7» و «چانگ‌ای-8» خواهد بود.

وی افزود: چانگ‌ای-7 قرار است نمونه‌هایی را از نیمه تاریک یا پنهان ماه جمع آوری کرده و به زمین بازگرداند؛ قرار است میزان این نمونه‌ها دو هزار گرم باشد.

وو همچنین گفت چانگ‌ای-7 هم قرار است در قطب جنوب ماه فرود آید و برای بررسی وجود آب کاوش کند. چانگ‌ای-8 در سال 2028 به ماه فرستاده می‌شود تا پایه یک ایستگاه تحقیقاتی علمی را با چانگ‌ای-7 در قطب جنوب ماه تشکیل دهد.

به گفته وی این ایستگاه قرار است شامل یک مدارگرد ماه، یک فرودگر، یک ماه‌نورد، یک وسیله پرنده و چندین ابزار علمی باشد.

طراح اصلی برنامه اکتشاف ماه چین تصریح کرد: این ماموریت‌ها از یک سو برای جستجوی آب طراحی شده و از سوی دیگر قرار است وضعیت قطب جنوب ماه، ویژگی‌های جغرافیایی آن، ترکیب مواد محیط آن و دیگر موارد را بررسی کند.

«خرگوش یشمی» احتمالا امسال احساس تنهایی نمی‌کند زیرا «خرگوش سفید» به زودی به ماه خواهد رفت تا آن را همراهی کند.  فرودگر « HAKUTO-R Mission 1» (هاکوتو به زبان ژاپنی یعنی خرگوش سفید) متعلق به شرکت ژاپنی « ispace»، قرار است یک فرود ملایم را در ناحیه «کاسچاله اطلس» سطح ماه در ماه آوریل داشته باشد.

«دانوری» نخستین مدارگرد ماه کره جنوبی آگوست سال گذشته توسط موشک « SpaceX Falcon 9» به فضا پرتاب شد و در ماه دسامبر به مدار ماه رسید. این مدارگرد اخیرا تصاویری از سطح ماه را به زمین ارسال کرده است.

« Lunar Flashlight» ماهواره کوچک سازمان فضایی آمریکا (ناسا) قرار است امسال وارد مدار اطراف ماه شود. این وسیله قرار است از لیزرهای نزدیک به مادون قرمز در مناطق سایه‌دار نزدیک به قطب جنوب ماه استفاده کرده و به اکتشاف یخ بپردازد. ناسا همچنین به سختی در تلاش است تا یک ماه‌نورد تحقیقاتی به اندازه یک ماشین زمین گلف را بسازد تا با این ربات در قطب جنوب ماه در سال 2024 طی ماموریتی صد روزه به جستجوی آب و یخ بپردازد.

چندین کشور دیگر هم امسال در حال پیشبرد ماموریت‌های اکتشاف ماه هستند. «چاندرایان-3» سومین ماه‌نورد تحقیقاتی هند قرار است امسال و پس از چندین بار تاخیر به ماه ارسال شود. این کشور قصد دارد یک فرودگر و یک ماه‌نورد را در ارتفاعات نزدیک به قطب جنوب ماه مستقر کند.

روسیه نیز پرتاب «لونا-25» کاوشگر ماه را در سال جاری در نظر دارد که وظیفه اصلی آن تست فناوری‌های فرود ملایم و اجرای مطالعات تماس قطب جنوب ماه است.

این ماموریت‌ها مثال‌هایی درخشان از هوش و کنجاوی بشری هستند که در کنار هم برای رمزگشایی از رازهای ماه فعالیت می‌کنند.