«شی جین پینگ» رئیس جمهور چین چهارشنبه گذشته راهی ریاض شد و پنجشنبه نیز مذاکرات خود را با «سلمان بن عبدالعزیز»، و «محمد بن سلمان»، پادشاه و ولی‌عهد عربستان سعودی آغاز کرد و در افتتاحیه چهل و سومین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس به‌میزبانی ریاض شرکت کرد و در پایان دیدار وی و پادشاه عربستان، طرفین توافقنامه شراکت استراتژیک جامع بین دو کشور را امضا کردند.

سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به عربستان سعودی و توافقاتی که در آنجا با برخی از کشورهای عربی و اسلامی داشت مجموعه‌ای از تحلیل‌ها و تفاسیر متعدد را از موافق و مخالف با خود به‌همراه داشته است، در این زمینه سیدرضا صدرالحسینی، تحلیلگر ارشد مسائل منطقه‌ای ایران طی گفتگویی به برخی زوایای این سفر پرداخته است.

صدرالحسینی در بخش نخست سخنان خود تبدیل شدن چین به قدرت اول اقتصادی جهان را وجه اول سخنان خود قرار داد و گفت: باید به این نکته توجه داشته باشیم که موضوعی تحت عنوان «قدرت اقتصادی» در دستور کار چین قرار دارد. به‌گفته اسناد امنیتی، چین در سال 2025 میلادی قدرت اول اقتصاد جهانی خواهد بود و این موضوع در پژوهشگاه‌ها و مراکز استراتژیک آمریکا مطرح شده است، ولی بعضی از استراتژیست‌ها و کسانی که با اقتصاد بین‌الملل آشنا هستند اعلام می‌کنند که در پایان سال 2022 این اتفاق خواهد افتاد و این یک خطر بزرگ برای آمریکایی‌ها خواهد بود که زودتر از آنچه پیش‌بینی یا در اظهارنظرهای رسمی بیان می‌شد، چین به قدرت اول اقتصادی جهان تبدیل شده است.

وی ادامه داد: در ریاض هم 14 کشور عربی حضور داشتند و در مورد سرمایه‌گذاری‌های مشترک و اقداماتی که چین در این منطقه گسترده غرب آسیا می‌تواند انجام دهد گفتگوهایی را داشته‌اند، در حقیقت این یک پیام روشن برای آمریکایی‌ها است که آرام آرام و در برخی موارد گفته می‌شود خیلی سریع باید در مسائل اقتصادی دستان خود را از منطقه کوتاه کنند.

این کارشناس امور بین‌الملل تأکید کرد: همان‌گونه که ما مخالفت‌هایی را از سوی ریاض در خصوص افزایش تولید نفت مشاهده کردیم و آمریکایی‌ها از این مسئله کاملاً رنجیدند، حضور رئیس جمهور چین در عربستان و جلساتی که در حوزه مسائل اقتصادی برگزار شده، آمریکایی‌ها را به‌شدت ناراحت کرده است.

وی گفت: واقعیت این است که هرچه کشورهای غیرسلطه‌گر در حوزه اقتصادی بتوانند در این منطقه حضور داشته باشند، قطعاً آمریکایی‌ها باید حضور خودشان را کاهش دهند. می‌دانیم که یکی از سیاست‌های اصلی آمریکا، حضور در مسائل امنیتی از طریق مسائل اقتصادی است، به همین دلیل به‌خوبی می‌توانیم متوجه این مسئله شویم که یکی از اهداف اساسی چین برای ورود به این منطقه، کوتاه کردن دست آمریکایی‌ها در این منطقه است.

چینی‌ها به‌دنبال سست‌کردن روابط خود با ایران نیستند

وی در خصوص اینکه آیا حضور چین در منطقه به اقداماتی علیه ایران ختم می‌شود، گفت: البته برداشت‌های مختلفی صورت خواهد گرفت و بعضی‌ها در همین مدت کوتاه، این‌گونه برداشت کردند که حضور رئیس جمهور چین در عربستان، ممکن است علیه جمهوری اسلامی باشد اما چینی‌ها به‌خوبی می‌دانند که جمهوری اسلامی ایران روی مسائل داخلی خود،‌ امنیت داخلی و همه موضوعاتی که به مسائل داخلی کشور مرتبط می شود، حساس هستند و چینی‌ها علاقه‌مند نیستند که ایران را عصبانی کرده، روابط را سست کنند، لذا این‌که برخی گفتند این سفر علیه ایران است، هیچ ادله‌ای برای اثبات آن وجود ندارد.

وی ادامه داد: ظرفیت‌هایی که در ایران وجود دارد نمی‌تواند از سوی چینی‌ها نادیده گرفته شود، نه‌فقط چینی‌ها بلکه از سوی اروپایی‌ها و هر کشوری که این بازار بزرگ و انرژی ایران، آبراه‌ها، نیروی انسانی و جمعیت باکیفیت ایران و توانمندی‌های آن را نگاه کنند، نمی‌توانند اقدامی را در این منطقه علیه جمهوری اسلامی انجام دهند، به‌رغم اینکه آمریکایی‌ها روی کاغذ این موضوع را پیگیری می‌کنند.

سفر «شی جین پینگ» به عربستان  حضور در حوزه نفوذ آمریکاست

وی سفر شی جین پینگ به عربستان را نافی منافع ایران ندانست و  افزود: در روابط بین‌الملل کشورها در مواردی رقیب و در مواردی شریک و در مواردی مخالف یکدیگر هستند، مثلاً چین و روسیه، اما این موارد نافی همکاری‌های مثبت چین و روسیه با جمهوری اسلامی نمی‌شود، زیرا این 3 کشور در حوزه‌های بسیاری از جمله انرژی، کریدورهایی چون شرق به غرب و شمال ـ جنوب و همچنین جلوگیری از نفوذ ناتو به شرق منافع مشترک دارند.

صدرالحسینی بار دیگر تصریح کرد: خود سفر شی جین پینگ به عربستان، تلاش چین برای حضور در حوزه نفوذ ایالات متحده و کاهش اثرگذاری آن بر سعودی است و اصلاً نافی منافع و امنیت ایران نیست؛ چه‌بسا رقابت چین و آمریکا بر سر حوزه‌های نفوذ در کشورهای عربی به‌سود جمهوری اسلامی ایران نیز باشد.

عربستان به‌دلیل افول آمریکا به‌دنبال چرخش تدریجی به شرق است

صدرالحسینی با اشاره به افول هژمونی آمریکا در جهان گفت: چرخش تدریجی و آرام نگاه سعودی به شرق حاکی از آن است که آمریکا در حال افول تدریجی و ضعف در حفط هم‌پیمانان سنتی خویش در منطقه و از دست دادن جایگاه خود در جهان و به‌خصوص منطقه غرب آسیاست و این حرکت سیال قدرت از غرب به آسیا از چشم ریاض نیز دور نمانده است و سعی دارد از قافله عقب نماند و در این در حالی است که جمهوری اسلامی سالهاست که نگاه خود را معطوف به روابط متوازن با قدرت‌های آسیایی ‌کرده است و تضعیف قدرت آمریکا را فریاد می‌زند.

چین به انرژی منطقه نیاز مُبرم دارد

کارشناس مسائل منطقه‌ای در خصوص برآیند این سفر برای منطقه غرب آسیا گفت: به‌نظر می‌رسد که این سفر برای منطقه مفید واقع شود، چرا که یکی از موضوعاتی که باعث تشدید اقدامات تروریستی در منطقه شده، موضوع عدم پیشرفت و توسعه اقتصادی است. اگر این موضوع آنچه در جلسه دوروزه رئیس جمهور چین با مقامات کشورهای منطقه گفتگو شده در حوزه اقتصادی است و حتماً به پیشرفت در منطقه کمک کند و با توجه به برنامه‌ریزی‌های درازمدتی که در این حوزه داریم می‌تواند به منافع ملی ما هم کمک کند.

وی در خصوص اینکه آیا سفر رئیس جمهور چین به عربستان با هدف جلوگیری از نفوذ آمریکا و سیاست‌های توسعه‌طلبانه آن در منطقه صورت گرفته است، ابراز داشت: چینی‌ها به این شفافیت این مسئله را بیان نکرده‌اند، اما واقعیت امر این است که باتوجه به نیاز چین به انرژی این منطقه و نیاز منطقه به سرمایه‌گذاری‌ها و فن‌آوری‌های چین، حتماً این مدنظر چینی‌ها خواهد بود.

چین در برخی حوزه‌ها یک بازیگر فعال است

صدرالحسینی در خصوص اینکه آیا چین می‌تواند به‌جای ایالات متحده به بازیگر فعال منطقه تبدیل شود، ابراز کرد: الآن هم چین در برخی حوزه‌ها یک بازیگر فعال است اما از آنجا که آمریکایی‌ها در حوزه مسائل امنیتی با دخالت‌های نظامی به‌دلیل داشتن پایگاه و نیروی نظامی در این منطقه معروف شده‌اند و این پایگاه‌ها وجود دارند به‌عنوان بازیگر فعال منطقه محسوب می‌شوند، اما قطعاً حضور چینی‌ها همانند آمریکایی‌ها در برنامه‌های این کشور وجود ندارد.

وی ادامه داد: اما در حوزه مسائل اقتصادی، چینی‌ها بازیگر خوبی در منطقه هستند و بهتر از این هم می‌توانند حضور داشته باشند. به‌نظر می‌رسد کشورهای منطقه تا حدودی به این واقعیت پی برده‌اند که می‌توانند از حضور چین در منطقه برای پیشرفت خودشان استفاده کنند و از آن حالت استعماری و دوشیدن‌های آمریکایی‌ها که تا حدود زیادی آن را لمس کرده‌اند، اما اقرار نمی‌کنند، بتوانند با کمک چین خود را برهانند و بتوانند پیشرفت‌هایی داشته باشند تا دستشان را مقابل آمریکایی‌ها کمتر دراز کنند.

عربستان به‌دنبال توازن سیاسی در منطقه است

کارشناس مسائل منطقه‌ای در خصوص اینکه آیا این اقدام عربستان به‌معنی فاصله گرفتن ریاض از واشنگتن است، خاطرنشان کرد: عربستان به‌دنبال توازن برقرار کردن است و می‌خواهد از این طریق در معادلات سیاسی برگه را به‌نفع خودش تغییر دهد. قطعاً با توجه به اینکه اختلافاتی بین عربستان و آمریکا به وجود آمده است، عربستان به‌دنبال آن است که بتواند توازن را در مسائل اقتصادی با آمریکایی‌ها تا حدودی رعایت کند.

صدرالحسینی تأکید کرد: البته رابطه گاو شیرده در ادبیات آمریکایی‌ها فراموش نشده است و سعودی‌ها از این مسئله ناراحتند و تلاش می‌کنند به‌گونه‌ای این پیام را به آمریکایی‌ها برسانند که اگر ورود حقیقی و دقیقی به حوزه‌های پیشرفت عربستان نداشته و نگاهی به‌جز مسائل امنیتی و نظامی و دوشیدن منابع انرژی آنها نداشته باشند، منابع دیگری وجود دارد که آنها می‌توانند به آن مراجعه کنند که چین است، قطعاً این پیام خواسته یا ناخواسته، به آمریکایی‌ها صادر خواهد شد.

وی ادامه داد: نئوم یک شهر جدید است که سعودی‌ها نیازمند به سرمایه‌گذاری در آن هستند. طی 5 سال گذشته، آنچه آنها علاقه‌مند بودند سرمایه‌گذاری از جانب غربی‌ها در آن انجام گیرد، صورت نپذیرفت و آمریکایی‌ها علاقه‌مند نیستند شرایط پیشرفت و الگوی پیشرفت برای عربستان پدید آید، حال عربستان مجبور است که دست خود را به‌سمت دیگری دراز کند.

چین به ظرفیت‌های عظیم ایران در حوزه‌های مختلف واقف است

صدرالحسینی در بخش پایانی سخنانش با تأکید دوباره بر ظرفیت‌های قابل توجه جمهوری اسلامی برای چینی‌ها ابراز داشت: این را باید مورد توجه قرار دهیم که ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند مورد نادیده‌انگاری قرار گیرد. موضوع مقابله ما با تروریسم و جلوگیری از صدور تروریسم به شرق و غرب، از موضوعاتی است که در نظر چینی‌ها قرار دارد.

وی تأکید کرد: آنها (چینی‌ها) از نفوذ جمهوری اسلامی به‌خوبی آگاهند. مسئله آبراه‌ها، امنیت، بازار ایران و محسنات بسیاری که ما داریم از نگاه چینی‌ها مغفول نیست، این‌ها برای چینی‌ها حرکت‌افزا خواهد بود برای آنکه اگر از مزایای ظرفیت‌افزای خودش برای انجام توافقات عملی و عقد قراردادهای عملی برای پیشرفت خودش به‌نحو احسن استفاده نکند ممکن است شرایطی پدید آید که برای سال‌های طولانی این مسئله به تأخیر افتد.

وی همچنین تأکید کرد: اینجا متوجه می‌شویم که دشمنان ملت ایران، کاملاً درک کرده‌اند در دوران جدید، تحولات حوزه اقتصادی، پیشرفت‌ها، و حضور ایران در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دارای چه نتایجی خواهد بود، به همین دلیل موضوع اغتشاشات در ایران را پی‌گیر بوده و هستند تا ادامه یابد و مسئولان و مقامات ما نتوانند به مسائل و اقدامات اساسی فکر کنند. موضوع حضور رئیس جمهور چین در ریاض برای کسانی که تصور می‌کنند می‌توانند با مسئله اغتشاش، رشد و پیشرفت اقتصادی ایران را متوقف کنند، این پیام روشن را به‌همراه داشته باشد که اقدامات تخریبی در قالب اغتشاش با تکیه بر نظام‌های استعماری قطعاً راه به جایی نخواهد برد.

باید در مسیر دیپلماسی بر ضرورت احترام به تمامیت ارضی ایران تأکید شود

 این واقعیت برای همه دانش‌آموختگان روابط بین‌الملل امری طبیعی است که کشورها به‌دنبال منافع خود هستند و هیچ هم‌پیمانی نمی‌تواند انتظار داشته باشد کشورها از این اصل جدا شوند؛ بر این اساس است که هم‌پیمانان باید لوازم و اسباب تحکیم روابط را در حوزه‌های اقتصادی هم‌سطح و یا هم‌طراز نمایند و یا اقداماتی از خود نشان دهند که دیگر کشورهای هم‌پیمان به این اقناع برسند که سعی و تلاش کاملاً جدی برای هم‌سطح شدن در حد امکان به‌وجود آمده است. 

مطالب بالا نظرات شخصی نویسنده است و موضع رسمی بخش فارسی رادیو و تلویزیون مرکزی چین را منعکس نمی‌کند.