شی جین پینگ رئیس جمهوری خلق چین از 7 تا 10 دسامبر (16 تا 19 آذر) برای شرکت در اولین نشست سران چین و کشورهای عربی و همین طور نشست سران چین و شورای همکاری خلیج فارس و دیدار رسمی از عربستان سعودی، به ریاض سفر کرد.  شی جین پینگ پس از گذشت شش سال بار دیگر از عربستان سعودی دیدار می‌کند. نکته قابل توجه این است که این بزرگترین و بالاترین سطح دیپلماتیک بین چین و کشورهای عربی از زمان تأسیس جمهوری خلق چین است.

طرح برگزاری اولین نشست سران چین و کشورهای عربی از سوی عربستان سعودی مطرح شد. در ماه مارس سال گذشته، یکصد و پنجاه و پنجمین نشست شورای وزیران خارجه اتحادیه عرب قطعنامه ای را برای تقویت روابط با چین به تصویب رساند که یکی از موضوعات آن استقبال از میزبانی عربستان سعودی برای اولین نشست سران چین و کشورهای عربی بود. چین نیز به سرعت به این دعوت پاسخ مثبت داد و ابراز تمایل کرد ارتباطات دو طرف را بیشتر تقویت کند و کارهای تدارکاتی را به خوبی انجام دهد.

منطقه خاورمیانه همواره دچار ناآرامی و آشفتگی است. خاورمیانه به کجا می رود؟ بسیاری از کشورهای جهان به این پرسش توجه می کنند. در سال 2016، رئیس جمهور شی جین پینگ سه پیشنهاد در مورد مسئله خاورمیانه ارائه کرد، از جمله: کلید حل اختلافات، تقویت گفتگو است؛ کلید آن انتخاب مسیری است که با شرایط ملی هر کشور منطبق باشد. این دو نکته خواسته های کشورهای منطقه را بیان می‌کند و یعنی اینکه احترام به حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، مخالفت با مداخله خارجی و مخالفت با انواع هژمونی و زورگویی خواسته این کشورهاست.

اشاره به یک نمونه می تواند این مسئله را به خوبی توضیح دهد.

عربستان سعودی و ایران دو قدرت اصلی خاورمیانه محسوب می‌شوند. روابط این دو کشور همواره پر فراز و نشیب بوده و دلیل مهم آن، دخالت پیوسته آمریکا در این منطقه است. دونالد ترامپ رئیس جمهور قبلی ایالات متحده، عربستان سعودی را برای اولین سفر خارجی خود پس از روی کار آمدن برگزید و کشورهای عربی خلیج فارس را به تشکیل «نسخه عربی ناتو» تشویق کرد. برای دسترسی به این هدف، آمریکا پی در پی  «ایران هراسی» را تبلیغ کرده و تنش‌ها و بحران‌های منطقه‌ای را بزرگ‌نمایی کرده است.

در مقابل، در جریان  اولین سفر شی جین پینگ به خاورمیانه در سال 2016، علاوه بر عربستان سعودی، رئیس جمهور چین همزمان از ایران و مصر نیز دیدن کرد.

در مواجهه با مشکلات خاورمیانه، پاسخ‌های غرب، پاسخ‌های استاندارد یعنی «دموکراسی» و «آزادی» است. اما در نتیجه آن، آشفتگی سیاسی جهان عرب را فرا گرفته و درگیری طولانی را به همراه داشته است.

پشت این تفاوت رویکرد و رفتار چین، درک متقابل تمدن‌ چین و تمدن عرب است. به گفته رئیس جمهور شی جین پینگ، اعتماد بین چین و کشورهای عربی شکست ناپذیر است و نمی توان آن را با پول خرید. اکثریت قریب به اتفاق کشورهای عربی چین را یک نیروی مثبت و سازنده می دانند و دلیلش نیز آن است که در تبادلات تاریخی بین دو کشور چین و جهان عرب برای هزاران سال است که تقریباً هیچ درگیری وجود نداشته است. در عین حال، چین تنها کشور در میان قدرت های بزرگ جهان است که با هیچ یک از کشورهای عربی درگیری ندارد.

علاوه بر اولین نشست سران چین و کشورهای عربی، نشست سران چین و  شورای همکاری خلیج فارس نیز برگزار می شود. چین برای مدت طولانی جایگاه بزرگترین شریک تجاری شورای همکاری خلیج فارس را حفظ کرده است. سال گذشته حجم تجارت چین و کشورهای عربی خلیج فارس 44 درصد افزایش یافت که نشان دهنده همکاری عمیق و فزاینده بین چین و کشورهای عربی است.در سه فصل اول سال جاری، حجم تجارت بین چین و کشورهای عربی به 319.295 میلیارد دلار آمریکا رسیده است که نسبت به سال گذشته 35.28 درصد افزایش داشته است..

تمدن‌های چین و عربی تاریخ گسترده‌ای دارند و وقتی صحبت از واقعیت می‌شود، همکاری چین و کشورهای عربی چه ویژگی خاصی دارد؟ اگر به خود همکاری انرژی نگاه کنید، بسیاری از مردم می توانند به یک ویژگی خاص فکر کنند: چین به عنوان بزرگترین واردکننده انرژی در جهان جایگزین ایالات متحده شده است، در حالی که کشورهای عربی بزرگترین منبع واردات نفت خام چین هستند. در واردات انرژی چین، عربستان سعودی همیشه  در رتبه اول قرار دارد و بیش از یک ششم کل واردات چین را به خود اختصاص داده است.

اما اگر فقط حجم عظیم تجارت است؟ چه ویژگی خاصی در مورد همکاری چین و اعراب دارد؟ آیا ادغام منافع بین چین و کشورهای عربی در همین جا متوقف می شود؟

اگر نگاهی گسترده‌تر داشته باشیم، در چارچوب طرح «کمربند و جاده»، همکاری چین و اعراب شامل انرژی‌های نو و سایر همکاری‌های فناوری پیشرفته و بسیاری از زمینه‌های دیگر نیز می‌شود. در نفت خیزترین منطقه جهان، چرا باید همکاری های انرژی جدید انجام شود؟

توضیح عکس : پروژه فاز چهارم پارک خورشیدی مکتوم دبی

دلیلش نه تنها ادغام منافع در سطح مادی، بلکه تقاضاهای توسعه مشابه در سطح مفهومی،  مأموریت توسعه و ادغام منافع توسعه مشترک نیز هست.

نیو شین چون، مدیر بخش خاورمیانه مؤسسه روابط بین‌المللی معاصر چین اظهار داشت: ما در مسیر و اهداف مشابه عربستان سعودی و سایر کشورها در فرآیند تحول اقتصادی و اصلاحات اقتصادی مشترک هستیم. در روند تحول انرژی جهانی، عربستان سعودی نمی تواند در آینده بیش از حد به نفت اتکا کند، بنابراین، این کشور پیشنهاد ایجاد شغل و تحقق تنوع اقتصادی از طریق صنعتی شدن خود را دارد.

در مسیر مدرنیزاسیون از طریق صنعتی شدن، چین تجربیات زیادی دارد. در به روزرسانی صنعتی، چین و کشورهای عربی زبان مشترک زیادی دارند. جهان عرب روز به روز بیشتر به چین علاقه مند می شود. دلیل عمیق‌تر شدن این علاقه نیز ناشی از تجربه مشترک است. 30 سال پیش، جهان عرب پیشرفته ‌تر از چین بود، اما با گذشت 30 سال، اکنون چین به شدت تغییر کرده است. بنابراین، دلیل علاقه شدید جهان عرب به چین این است که آنها می خواهند بفهمند که چرا چین در چند دهه اخیر ظاهر کاملاً جدیدی به خود گرفته است.

در حقیقت فلسفه چین در پاسخ رئیس جمهور شی جین پینگ به "پرسش‌های مربوط به خاورمیانه" خلاصه شده است: علت اصلی آشفتگی در خاورمیانه در توسعه نهفته است و راه خروج در نهایت نیز به توسعه بستگی دارد. توسعه به زندگی و کرامت مردم مربوط است. این  مسابقه با زمان و کشمکش بین  امیدها و ناامیدی هاست. تا زمانی که جوانان در جریان توسعه کرامت و شأن زندگی را به دست آورند، می‌توان امید را بر ناامیدی در دل آنها غلبه داد و آگاهانه خشونت را رد کرد و از افکار افراطی و تروریسم دور ماند.

هیچ درخت صلح آمیزی در زمین بایر نمی تواند رشد کند و هیچ میوه ای از توسعه در شعله های آتش مداوم جنگ به بار نمی آید. حکومت در زمان  آشفتگی باید متمرکز بر توسعه باشد. توسعه رایج ترین زبان برای انسان است.

مدت طولانی است که چین عمدتاً از طریق همکاری اقتصادی در امور کشورهای عربی مشارکت داشته و با بهبود اقتصاد و استانداردهای زندگی، توسعه هر دو طرف را ارتقا داده است. به جای اینکه دنبال کفیل باشد، صلح و گفتگو را ترویج می کند، به جای دنبال نفوذ بودن و سلطه طلبی، همه را به عضویت در حلقه دوستان تشویق می کند، به دنبال پر کردن «خلاء» نیست، بلکه شبکه همکاری را ایجاد می کند. این کار چین است.