بیستمین کنگره ملی حزب کمونیست چین در حال برگزاری است. شی جین پینگ رهبر چین در گزارش خود به این کنگره به مفهوم «دموکراسی مردمی در کل فرایند» که پیش از این در گزارش های او در دوره های گذشته کنگره نیامده بود، اشاره کرد.

این مفهوم در واقع برای نخستین بار در تاریخ 2 نوامبر سال 2019 در هنگام بازدید شی جین پینگ از یکی از مراکز شهروندان منطقه «چانگ نینگ» شهر شانگهای توسط او مطرح شد.

عکس: نمایندگان استان «سی چوان» در حال بررسی گزارش شی جین پینگ در بیستمین کنگره ملی حزب کمونیست چین در تاریخ 17 اکتبر 2022

دموکراسی مردمی در کل فرایند چیست؟ این بدان معناست که در تمام جنبه های عملیات سیاسی چین، مردم فرصت دارند تا از حقوق انتخاب، مشورت، تصمیم گیری، مدیریت و نظارت برخوردار شوند. به عبارت دیگر، این نوع دموکراسی مانند آن الگوی دموکراسی نیست که مردم تنها در فصل انتخاباتی از حقوق دموکراتیک خود برخوردارند و از آن پس، این حقوق آن ها به فراموشی سپرده می شود.

در چین، پس از آن که نمایندگان مردم با رای گیری انتخاب می شوند، شهروندان همچنان می توانند از طریق دفاتر  نمایندگان مردم در بخش های مختلف شهر یا ایستگاه های تماس با نمایندگان مردم در مجتمع های مسکونی شهر، خواسته هایشان را بیان و پیشنهادات خود مربوط به قانونگذاری را ارائه دهند.

عکس: جلسه مشورتی شهروندان با نمایندگان مردم در یکی از دفاتر نمایندگان مردم در شهر شانگهای

عکس: جلسه مشورتی شهروندان با نمایندگان مردم در یکی از دفاتر نمایندگان مردم در شهر شانگهای

نه تنها در شانگهای، بلکه در بسیاری از نقاط دیگر چین، اینچنین امکانات دموکراتیک فراهم شده است. به عنوان مثال، در برخی از شهرهای استان «آن هویی» در شرق چین، چایخانه یک پاتوق مردمی و محل برای مشورت و معاشرت آن ها است. در سال‌های اخیر در این چایخانه‌ها اتاق های کوچک مخصوص برای گپ زدن با نمایندگان مردم و حتی اتاق های کوچک مخصوص برای میانجی گری دعاوی مردم نیز ایجاد شده است. لازم به ذکر است که 95 درصد دعاوی مردم در همین اتاق های کوچک حل و فصل شده است.

عکس: یکی از اتاق های گپ و گفت و گو با نمایندگان مردم در چایخانه ای در استان «آن هویی»

نسبت به آن الگوی دموکراسی متکی بر رقابت های حزبی که باعث شکاف های عمیق در جامعه می شود، چینی ها دموکراسی مشورتی را که در آن، همه پس از مشورت به توافق برسند، ترجیح می دهند. شکل گیری این الگوی دموکراسی خاص چین ریشه در فرهنگ این ملت دارد. چینی ها معتقدند باید برخوردی باز با نظرات گوناگون داشت و از طریق مشورت، ضمن حفظ اختلافات، به توافقات هرچه بیشتر دست یافت. این سنت فرهنگی باعث شکل گیری الگوی دموکراسی مشورتی با ویژگی های منحصر به فرد چین شده است. در این الگوی دموکراسی، کمیته مرکزی حزب کمونیست چین هر سال پیش از برگزاری نشست عمومی خود برای تصمیم گیری های مهم، با دیگر احزاب کشور و فدراسیون صنعت و تجارت سراسری چین مشورت های لازم دارد.

در میان انواع دموکراسی جهان، به این نوع دموکراسی «دموکراسی مشارکتی» گفته می شود. از نظر چینی ها، دموکراسی نه تنها باید در فرایند انتخابات منعکس شود، بلکه باید اجازه دهد که مردم در مراحل مختلف اداره کشور و جامعه مشارکت داشته باشند تا ماهیت دموکراسی به روشی هرچه موثرتر منعکس شود.

چینی‌ها بر این باور‌اند که «تنها کسی که کفش را می پوشد، می‌داند که آیا کفش به اندازه پایش است یا خیر.» در مورد دموکراسی، این خود مردم کشور هستند که باید تصمیم بگیرند چه شکلی از دموکراسی در کشور خود اجرا کنند. البته در دنیا هم شاهد آن هستیم که برخی کشورها، به منظور اجرای دموکراسی یکنواخت مورد نظر خود دیگر کشورها را مجبور به اجرا می کنند که این خود یک اقدام هژمونیک غیر دموکراتیک به شمار می آید.