شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 15 سپتامبر (24 شهریور) به شکلی ویژه موضوع همکاری زیردریایی هسته‌ای میان ایالات متحده، انگلیس و استرالیا را به بحث گذاشت. این چهارمین بار بود که اعضای آژانس به اتفاق آراء تصمیم گرفتند تا موضوع فوق را در قالب یک موضوع رسمی جداگانه مورد بررسی قرار دهند. این اقدام تلاش آمریکا، انگلیس و استرالیا برای تحمیل «قرارداد خود به نشست شورای حکام» از طریق عملیات‌های جعبه سیاه را خنثی کرد.

طی نشست فوق، طرف چینی به «هفت مشکل بزرگ» همکاری زیردریایی هسته‌ای میان سه کشور مذکور اشاره کرد و رفتار خطرناک آنها و شواهد متقن اشاعه هسته‌ای انحراف‌آمیزآنها را علنی ساخت که به شکل گسترده‌ای مورد توجه اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفت.

آمریکا، انگلیس و استرالیا یک سال قبل و با وجود مخالفت‌های جهانی بر تشکیل یک محفل کوچک موسوم به پیمان «آکواس» اصرار کردند. هدف اصلی این پیمان این بود که ایالات متحده و انگلیس به استرالیا برای ساخت دستکم هشت فروند زیردریایی هسته‌ای کمک کنند. برای این هدف، استرالیا قرارداد خود با فرانسه برای ساخت 12 فروند زیردریایی متعارف به ارزش 90 میلیارد دلار استرالیا را پاره کرده که باعث شد فرانسه این اقدام را «خیانت‌آمیز» توصیف کند.

آمریکا، انگلیس و استرالیا همگی از اعضای امضاءکننده «پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای» (ان پی تی) هستند و باید تعهدات عدم اشاعه هسته‌ای خود را جامعه عمل بپوشانند. همکاری زیردریایی هسته‌ای باید با موافقت تمام اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همراه شود. اما این سه کشور در مواجهه با محکومیت و مخالفت‌های جامعه جهانی خود را به کری و کوری زده و به زور هدف خود را به پیش می‌برند.

بر اساس پیمان‌های مرتبط آژانس اتمی، دبیرخانه و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید و می‌تواند فقط در راستای تصویب اعضای آژانس عمل کند. موضوعاتی نظیر همکاری زیردریایی هسته‌ای میان آمریکا، انگلیس و استرالیا فقط می‌تواند توسط کشورهای عضو‌ آژانس به عنوان کشورهای مستقل و دارای حاکمیت، تصمیم‌گیری شود.

یک گزارش تحلیلی تاکید کرد که راکتورهای زیردریایی هسته‌ای آمریکا و انگلیس در حال حاضر از اورانیوم با غنای بالا و در سطح تسلیحات هسته‌ای (غنای بیش از 90 درصد) استفاده می‌کنند. جامعه جهانی عموما بر این باور است که مواد هسته‌ای که آنها به استرالیا منتقل خواهند کرد به عنوان اورانیوم تسلیحاتی نیز محسوب می‌شود.

کارشناسان کنترل تسلیحات بین‌المللی تخمین می‌زنند که مواد هسته‌ای تسلیحاتی مذکور می‌تواند برای تولید 64 تا 80 سلاح هسته‌ای مورد استفاده قرار گیرد.

بنا بر این می‌تواند به روشنی شاهد بود که همکاری زیردیایی هسته‌ای آمریکا-انگلیس-استرالیا آشکارا یک اشاعه هسته‌ای محسوب می‌شود که ماهیتی بد و خطرناک دارد.

مجله «نشنال اینترست» چاپ آمریکا اخیرا در مقاله‌ای نوشت که همکاری «آکواس» استانداردهای دوگانه واشنگتن را برملا ساخت چرا که به استرالیا اجازه می‌دهد زیردریایی‌های هسته‌ای داشته باشد اما در قبال برنامه هسته‌ای ایران موضعی سختگیرانه اتخاذ می‌کند.

به علاوه آمریکا با تاکید بر «نظم بین‌المللی قانون محور» همچنان از پیمان‌های بزرگ کنترل تسلیحات مانند «پیمان نیروهای هسته‌ای میان‌برد» و «پیمان آسمان‌های باز» خارج است و به شکلی فاحش به نقض ان پی تی می‌پردازد.

چه کسی نابودگر صلح جهان و مختل کننده قوانین بین‌المللی است؟ در جهان پرتلاطم امروز، خطر اشاعه تسلیحات هسته‌ای در حال افزایش است.

محافل کوچک در آمریکا، انگلیس و استرالیا در حال پسرفت هستند و قصد دارند فاجعه «اشتراک هسته‌ای» را به منطقه آسیا-اقیانوسیه بکشانند و جامعه جهانی هرگز ساکت نخواهد نشست.