«شی جین پینگ» در 16 سپتامبر (25 شهریور) سخنرانی مهمی در بیست و دومین نشست شورای سران سازمان همکاری شانگهای در شهر سمرقند ازبکستان ایراد کرد. سرزندگی سازمان شانگهای نیز یکی از اصول بنیادین است که از قدمت برخوردار است و باید به آن اهمیت داد. پنج پیشنهاد برای ساخت یک جامعه سازمان همکاری شانگهای نزدیکتر با آینده‌ای مشترک مطرح شد که به شکل گسترده‌ای در میان شرکت‌کنندگان بازتاب یافت.

پنج نکته‌ای که توسط آقای شی مطرح شد عبارتند از «تاکید بر اعتماد سیاسی متقابل، تاکید بر همکاری متقابل سودمند، تاکید بر برخورد برابر، تاکید بر شفافیت و جامعیت و تاکید بر انصاف و عدالت» و به خوبی روشن ساخت که سازمان همکاری شانگهای مشغول فعالیت‌های بسته و انحصاری نخواهد شد.

رویه سیاسی سازمان همکاری شانگهای پیروی از مسیر کهنه تقابل ایدئولوژیک نیست و «قانون جنگل» را که در آن بزرگترها کوچکترها را می‌ترسانند و قدرتمندان، ضعفا را مورد تهدید قرار می‌دهند، دنبال نمی‌کند.

سازمان شانگهای در عوض، از گفتگوی متمدنانه حمایت می‌کند‌، منافع اصلی دیگر کشورها را و راه توسعه‌ای که برگزیدند را محترم می‌شمارد و به منافع و نیازها و مشکلاتی که با آن روبرو هستند، اهمیت می‌دهد.

«کایل دیبات» استاد دانشکده روابط بین‌الملل دانشگاه قطر معتقد است که رئیس جمهور شی ترویج «روح شانگهای» را مورد تاکید قرار داده که مبتنی بر صلح، اعتماد و همکاری متقابلی است که چین و دیگر اعضای شانگهای همواره آن را رعایت کرده‌اند.

بسیاری از کشورها خواستار پیوستن به «خانواده بزرگ» سازمان همکاری شانهای هستند. «گوزل متکینوا» استاد دانشگاه‌های روسیه و تاجیکستان گفت که تا زمانی تمام کشورها روح شانگهای را محترم شمارند و با هم تعامل کنندف جهان صلح‌آمیزتری خواهیم داشت. چین یکی از اعضای موسس سازمان همکاری شانگهای محسوب می‌شود و همواره طرح‌ها و اقداماتی برای این سازمان به منظور دستیابی به ثبات و موفقیت‌های طولانی مدت پیشنهاد کرده است.

آقای شی در این نشست بر ساخت یک جامعه نزدیکتر سازمان همکاری شانگهای با آینده‌ای مشترک تمرکز داشت و بر لزوم افزایش حمایت متقابل، توسعه همکاری امنیتی، تعمیق همکاری کاربردی، تقویت تعاملات فرهنگی و مردم با مردم و رعایت چندجانبه‌گرایی تاکید کرد و مجموعه‌ای از تدابیر خاص را پیشنهاد نمود.

این پیشنهادات و اقدامات بر صلح و توسعه تمرکز دارند و نقشه راهی برای سازمان همکاری شانگهای به منظور حرکت به سوی جلو محسوب می‌شوند. چین در حوزه امنیت سیاسی پیشنهاد جلوگیری از اقدامات تحریک آمیز نیروهای خارجی برای به راه انداختن «انقلاب‌های رنگی» را مطرح کرد. همچنین این کشور با مداخله در امور داخلی دیگر کشورها به مخالفت پرداخته و همگان را به راه حل موضوع افغانستان و ترک بازی‌های با مجوع صفر و ایجاد بلوک‌های سیاسی دعوت کرد.

این پیشنهادات چالش‌های واقعیت را نمایان می‌سازد و شکل موثری در مقابل تلاش نیروهای خارجی برای مداخله در امور داخلی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و ایجاد آشوب و ناآرامی در منطقه، مقاومت می‌کند.

چین در زمینه همکاری عملگرایانه، بر لزوم تداوم تقویت ساخت مشترک ابتکار کمربند و جاده به همراه توسعه راهبردهای کشورهای مختلف و ابتکارات همکاری منطقه، تقویت ساخت سیستم پرداخت ارزی فرامرزی  و ترویج ایجاد بانک توسعه سازمان شانگهای تاکید کرد.

چین در عین حال تاسیس پایگاه آموزش چین-سازمان شانگهای برای امور ضدتروریسم، برگزاری نشست‌های زنجیره تامین و زنجیره صنعتی، ایجاد مرکز همکاری بیگ دیتای چین-سازمان شانگهای و ارائه کمک غذایی بشردوستانه 1.5 میلیارد یوانی به کشورهای نیازمند در حال توسعه و غیره را نیز اعلام کرد.

لازم به ذکر است که «اعلامیه سمرقند» که در این نشست صادر شد شامل محتواهای ابتکار امنیت جهانی پیشنهادی چین، روح ابتکار توسعه جهانی پیشنهادی چین و ابتکار کمربند و جاده نیز بود.

تنها همین امر کافی است که نشان دهد پیشنهادات چین در راستای نگرانی‌ها و منافع مشترک اعضای سازمان همکاری شانگهای است. جهان خارج متوجه شده که این نشست بیش از 40 سند را به تصویب رسانده که شامل حوزه‌های اقتصاد، مالی، علم و فناوری، انسان‌دوستانه، ایجاد سازوکار، تبادلات خارجی و غیره است.

این تلاشی فعالانه از جانب سازمان همکاری شانگهای است که به چالش‌های ناشی از بحران‌های جهانی می‌پردازد؛ اقداماتی که در تضاد آشکار با فعالیت‌های کشورها و بلوک‌های خاص است که اختلاف ایجاد کرده و در جهان بحران می‌آفرینند.

باید گفت تحت راهنمایی «روح شانگهای»، سازمان همکاری شانگاهای قطعا به لنگرکاه امنیت و ثبات منطقه‌ای تبدیل خواهد شد و کمک‌های بزرگتری به توسعه و صلح جهانی خواهد کرد.