ایران پاسخش به پیشنهادات اروپا درباره مذاکرات احیای برجام را ارسال کرده است. حالا کل دنیا منتظر است تا ببیند آیا آمریکا و ایران می‌توانند بر سر «متن نهایی» پیشنهادی به توافق برسند یا خیر. البته باید دانست وضعیت فعلی برجام کاملا ناشی از آن است که آمریکا از معاهده‌ای که خودش امضا کرده بود، خارج شد.

با وجود این نوع عهدشکنی آشکار، «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا در دهمین کنفرانس بازنگری معاهده عدم گسترش سلاح هسته‌ای که اخیراً در نیویورک برگزار شد، همچنان درباره «نگرش مسئولانه» آمریکا به موضوع هسته‌ای صحبت کرد. وی گفت که واشنگتن تصمیم گرفته است تا «محافظ وظیفه‌شناس» زرادخانه هسته‌ای جهان شود تا «یک دنیای عاری از سلاح‌های هسته‌ای» محقق گردد.

اگر به عملکرد آمریکا در موضوع تکثیر سلاح هسته‌ای واقف باشیم، به ریاکاری این اظهارات پی می‌بریم.

آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین دارنده سلاح هسته‌ای دنیا، همچنان مشغول توسعه نسل جدید سلاح هسته‌ای و بروزرسانی سلاح‌های اتمی موجود خود است. به گزارش بولتن دانشمندان اتمی، آمریکا در حال حاضر دارنده 5550 کلاهک هسته‌ای است که از این میان، 1400 کلاهک بر روی موشک‌های قاره پیما نصب شده است؛ در بودجه 2023 رقم 34.4 میلیارد دلار برای بروزرسانی سلاح‌های هسته‌ای این کشور پیش‌بینی شده در حالیکه این رقم در بودجه 2022 تنها 27.7 میلیارد دلار بود.

علاوه بر این، آمریکا هم مشغول ساخت سلاح‌های هسته‌ای با قدرت کمتر یا سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی است. به عنوان مثال، این کشور کلاهک هسته‌ای 5000 تنی TNT W76-2 را بر روی موشک بالستیک زیردریایی Trident II D5 کلاس اوهایو خود نصب کرده است. این تحول می‌تواند احتمال بکارگیری سلاح هسته‌ای را به شدت افزایش دهد و اقدامی بسیار غیرمسئولانه به شمار می‌آید.

افزون بر این، ایالات متحده از سازوکارهای موجود خود که ماهیتش نوعی سازوکار گسترش سلاح هسته‌ای است، برای حفظ هژمونی خود در جهان استفاده می‌کند.

مثلا با دیگر اعضای ناتو یک سازوکار به نام «اشتراک سلاح هسته‌ای» ترتیب می‌دهد که طبق آن، آمریکا در خاک دیگر اعضای ناتو سلاح هسته‌ای مستقر می‌کند و این اعضا نیز می‌توانند در قدرت بازدارندگی هسته‌ای آمریکا سهیم باشند. این نظام در واقع از زمان جنگ سرد باقی مانده است اما علی رغم خاتمه جنگ سرد، حفظ شده است.

در جنوب شرق آسیا نیز آمریکا از یک سو کره شمالی را به خاطر ساخت سلاح هسته‌ای و پرتاب موشک محکوم می‌کند اما از سوی دیگر به دنبال ایجاد سازوکاری به نام «انبساط قدرت بازدارندگی» با متحدین خود یعنی ژاپن و کره جنوبی است. طبق این برنامه، آمریکا متعهد می‌شود تا برای تضمین هدف قرار نگرفتن متحدین خود در شرق آسیا، به همه روش‌ها از جمله توسل به سلاح هسته‌ای خود، روی آورد. این با سازوکار «اشتراک سلاح هسته‌ای» که بالاتر ذکر شد، فرق چندانی ندارد.

با این اوصاف، اگر به سخنرانی رئیس جمهور آمریکا در دهمین کنفرانس بازنگری معاهده عدم گسترش سلاح هسته‌ای مبتنی بر مسئولیت پذیری آمریکا در موضوع هسته‌ای نگاه کنیم، جز عبارت «معیار دوگانه»، هیچ عبارت دیگری برای توصیف این رویکرد آمریکا به ذهن متبادر نمی‌شود.