سه فضانورد سفینه شن جوئو 13 چین پس از 6 ماه ماموریت فضایی روز شنبه 16 آوریل (27 فروردین) ایستگاه فضایی «تیان گونگ» را ترک کردند و به سیاره مادر بازگشتند و به این ترتیب طولانی‌ترین سفر فضایی این کشور را رقم زدند.

پیشرفت صورت گرفته در زمینه هوافضای چین در واقع یک تابلوی مینیاتوری از قله‌های جدید علمی و فناوری چین را به تصویر کشیده است.

جهان در دوره کنونی در یک تقاطع تاریخی حساس از دور جدید انقلاب علمی و فناوری و همچنین فصل تازه‌ای از اصلاحات صنعتی قرار دارد. دولت چین با درس گرفتن از تجربه‌های تاریخی خود و مطابق با رویه کنونی حاضر، در حال پیشبرد نوآوری علمی-فناوری برای آینده کشور و ملت چین است.

چین به یک کشور بزرگ در زمینه نوآوری علمی-فناوری و با نفوذ بین‌المللی گسترده در این حوزه تبدیل شده است.

بر اساس اعلام «سازمان مالکیت حقوق معنوی جهان»، چین با ثبت 69 هزار و 500 اختراع در سال جاری برای سومین سال متوالی رتبه اول این حوزه را برای خود حفظ نمود. چین همچنین رتبه دوازدهم شاخص نوآوری جهانی سازمان مالکیت حقوق معنوی جهان را در سال 2021 از آن خود کرد که نسبت به جایگاه سی و چهارم در سال 2012 جهشی چشمگیر محسوب می‌شود.

باید گفت در پشت چنین دستاوردهای تاریخی، راهبردهای دوراندیشانه چین قرار دارد. «شی جین پینگ» رئیس جمهوری خلق چین طی 10 سال گذشته مکررا اعلام کرده که توسعه این کشور به نوآوری وابسته است و نوآوری کلیدی برای ورود به آینده چین محسوب می‌شود. وی شخصا مجموعه اقدامات بزرگی را در زمینه نوآوری علمی طراحی، اجرا و توسعه بخشیده است.

همچنین در پشت این دستاوردهای تاریخی، اقدامات عینی چین برای در عرصه‌ای گسترده‌تر قرار دارد. در جهان امروز، توانمندی نوآوری علمی-فناوری یک کشور در سطحی وسیع به قابلیت یکپارچه شدن آن با منابع نوآوری جهان بستگی دارد. سال گذشته 25 مرکز تحقیق و توسعه (R&D) با بودجه خارجی فقط در شانگهای راه اندازی شد که همین نشان دهنده این است که چین به یک قله جدید تحقیق و توسعه جهانی تبدیل شده است.

بر اساس گزارش رسانه‌ها در قرنی جدید که اقتصاد جهانی در حال «گرویدن به سوی شرق» است چین به مهد نوآوری تبدیل شده و شمار قابل توجهی از حرفه‌ای‌ها در بخش‌های زیادی از علوم و فنون را به خود جذب کرده است.

جهان در حال حاضر شاهد تغییرات اساسی پرشتاب و بیماری همه گیری است که طی یک قرن گذشته بی سابقه بوده است. همچنین دنیا چالش‌هایی به خود دیده که روز به روز در حال بیشتر شدن هستند.

علم و فناوری کلید حل مشکلات جهانی هستند و نوآوری علمی-فناوریِ باز همچنان بهترین رویکرد محسوب می‌شود. تاریخ ثابت کرده انرژی مورد نیاز برای توسعه اقتصادی جهان در طولانی مدت از نوآوری علمی-فناوری نشات می‌گیرد. برای شکستن مرزهای توسعه، جهان باید به نوآوری علمی-فناوری متوسل شود. به منظور رویارویی با چالش‌هایی مثل کووید-19، تغییرات اقلیمی،‌ تخریب محیط زیست، بلایای طبیعی مداوم،‌ کمبود مواد غذایی و امنیت غذا، جهان باید راه‌های موثری را برای فائق آمدن بر آنها از طریق نوآوری علمی بیابد.

چین برای حل نیازهای عصر کنونی، به شکل تزلزل ناپذیری به دنبال همکاری علمی-فناوری بین‌المللی و سود رساندن به بشریت از طریق نوآوری علمی-فناوری خود است.

این کشور با 161 کشور و منطقه همکاری علمی-فناوری دارد و 114 توافق همکاری علمی-فناوری میان‌دولتی را به امضا رسانده و ساخت 53 آزمایشگاه مشترک با کشورهای در مسیر ابتکار «کمربند و جاده» را برای پیشبرد همکاری در زمینه نوآوری آغاز کرده است.

چین همچنین به بیش از 200 سازمان بین‌المللی و چندجانبه در حوزه علم و فناوری پیوسته و به یک کشور مهم در زمینه بهبود حکمرانی علمی جهانی تبدیل شده است.

کشورهای بزرگ جهان در مواجه با دور جدیدی از انقلاب علمی-فناوری و اصلاحات صنعتی، راهبردهایی را برای شتاب بخشیدن به نوآوری طراحی کرده که رقابت علمی-فناوری جهانی را به شکل بی سابقه‌ای افسارگسیخته کرده است.

رقابت علمی-فناوری بین‌المللی امری عادی است و رقابت سالم کشورها را قدرتمندتر می‌کند و باعث ارتقای پیشرفت مشترک جهان می‌شود. با این وجود برخی کشورها برای حفظ انحصار خود در فناوری‌ها، از مفهوم امنیت ملی سوءاستفاده کرده و به مهار پیشرفت علمی-فناوری دیگر کشورها پرداخته و از موضوعات علمی به عنوان یک سلاح و ابزار سیاسی استفاده می‌کنند.

باید گفت این رویکرد فقط مانع پیشرفت علمی-فناوری تمام جهان می‌شود. تاریخ علم به ما نشان می‌دهد که تعامل باز برای توسعه مرزهای فناورانه ضروری است. برای مثال اولین تصویر یک سیاه چاله که انسان به آن دست یافت حاصل تلاش بیش از 200 ستاره شناس در سراسر جهان بود.

پاندمی و دیگر فاکتورها در حال افزایش شکاف شمال-جنوب هستند. کشورهایی که برتری‌های فناورانه دارند باید این شکاف را با همکاری فناورانه پر کنند نه اینکه موانع فناوری سر راه کشورهای در حال توسعه قرار دهند.

هنگامی که جمهوری خلق چین بنا نهاده شد، با موانع فناورانه خارجی و عوامل مهار زیادی روبرو بود. با این وجود، این موانع هیچگاه اعتماد به نفس و اراده ملت چین را تغییری نداد.

چین متعهد به تحقق استقلال سطح بالای علمی-فناوری است اما این به آن معنا نیست که این کشور در همکاری را به روی دیگران خواهد بست.

چین با دور اندیشی تعاملات علمی-فناوری بین‌المللی را با رویکرد و اقداماتی بازتر به پیش خواهد برد و به طور کامل از منابع نوآوری بین‌المللی بهره می‌برد تا شراکت نوآورانه را ارتقا بخشیده و با بقیه جهان به منظور افزایش پیشرفت علمی-فناوری جهانی و توسعه نوآورانه همکاری می‌کند.