«شی جین پینگ» رئیس جمهور چین و «جو بایدن» رئیس جمهور ایالات متحده جمعه 18 مارس (27 اسفند) دیداری ویدئویی داشتند.

این اولین دیدار مجازی پس از چهار ماه میان سران دو کشور مهم دنیا به درخواست بایدن بود. در لحظه حساس کنونی در خصوص توسعه روابط چین-آمریکا و جنگ به راه افتاده در قاره اروپا،‌ این تماس تصویری چه پیام مهمی را منتقل می‌کند؟

طبق توافق چین و آمریکا 16 نوامبر سال گذشته (25 آبان) شی و بایدن دیداری آنلاین برگزار کردند. دو طرف در آن دیدار تبادل نظر عمیق و کاملی درباره موضوعات راهبردی، کلی و اساسیِ مرتبط با روابط چین-آمریکا و همچنین موضوعات مهم مورد علاقه دو طرف داشتند.  

در دیدار مجازی روز گذشته نیز دو طرف تبادل نظر صمیمی و عمیقی درباره موضوعات مورد علاقه مشترک مانند روابط چین-آمریکا و تحولات اوکراین داشتند.

شی جین پینگ در این تماس تصویری گفت: از زمان اولین دیدار مجازی ما در نوامبر گذشته، اوضاع بین‌المللی تغییر کرده و دستخوش تغییرات بزرگی شده است.

بحران اوکراین هنوز ادامه دارد و یکی از آن «تغییرات بزرگ و جدیدی» است که سران چین و آمریکا در دیدار روز جمعه به آن پرداختند.

ارسال سیگنال اشتباه خطرناک است

توسعه روابط چین-ایالات متحده از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تماس تصویری، شی جین پینگ از عبارت «بسیار مهم» و «بسیار خطرناک» برای صحبت درباره دو موضوع مهم استفاده کرد. 

آنچه اهمیت زیادی داشت این بود که بایدن «چهار نه» را تکرار کرد که عبارت بودند از: ایالات متحده به دنبال یک جنگ سرد جدید با چین نیست، به دنبال تغییر در نظام سیاسی چین نیست، به دنبال مخالفت با چین از طریق تقویت روابط با همپیمانان نیست و از استقلال تایوان و درگیری با چین حمایت نمی‌کند.

شی جین پینگ در پاسخ گفت: من اهمیت زیادی برای اظهارات شما قائل هستم.

وی همچنین تصریح کرد دلیل اصلی شرایط کنونی روابط چین-آمریکا این است که برخی در ایالات متحده خواستار اجرای موارد توافق شده مهم توسط ما نیستند. به علاوه اظهارنظر مثبت بایدن نیز حالت اجرایی پیدا نکرده است.

این «بسیار خطرناک» است که برخی در ایالات متحده سیگنال‌های اشتباه برای نیروهای «استقلال‌طلب تایوان» ارسال می‌کنند. مساله تایوان به حاکمیت و تمامیت ارضی چین مربوط است و همواره موضوع محوری و حساس‌ترین موضوع در روابط چین-آمریکا بوده است.

آقای شی در این تماس تصویری، تاکید کرد که مساله تایوان به درستی مدیریت نشود، تاثیر مخربری بر رابطه میان دو کشور خواهد گذاشت.

وی تاکید کرد: امیدوارم ایالات متحده توجه کافی به این موضوع داشته باشد.

رئیس جمهور چین در تماس تصویری قبلی (ماه نوامبر) تصریح کرده بود که اگر نیروهای استقلال‌طلب تایوان یا همان نیروهای جدایی‌طلب اقدامات تحریک آمیز انجام داده، اختلال به وجود آورند و از خطوط قرمز عبور کنند «ما مجبوریم اقدامات قاطعانه‌ای اتخاذ کنیم».

دلیل اینکه توسعه روابط چین-آمریکا باید ثبات داشته باشد این است که این دو کشور به مثابه «دو کشتی عظیم» هستند.

شی جین پینگ در این دیدار مجازی گفت که پکن و واشنگتن به عنوان دو عضو دائم شورای امنیت و دو اقتصاد بزرگ جهان نه تنها باید روابط چین-آمریکا را در مسیر صحیح خود قرار دهند بلکه می‌بایست مسئولیت‌های بین‌المللی را نیز برعهده بگیرند و در راستای حفظ صلح و آرامش به جهان خدمت کنند.

بایدن نیز تمایل خود برای حفظ ارتباط با آقای شی به منظور پیشبرد صحیح روابط آمریکا-چین ابراز نمود.

سوءبرداشت ممنوع!

واقعیات نشان می‌دهند که روابط چین-ایالات متحده هنوز نتوانسته بر معضلی که دولت قبلی آمریکا [ترامپ] ایجاد کرد، فائق آید و از سوی دیگر چالش‌های بیشتر و بیشتری نیز در مقابل این مناسبات قرار داده شده است. شی جین پینگ در این تماس تصویری تصریح کرد که آمریکا تعابیر اشتباه و سوءبرداشت در قبال تمایلات راهبردی چین دارد.

رهبر چین در دیدار مجازی قبلی توضیح مفصلی درباره مسیر توسعه چین و تمایلات راهبردی این کشور ارائه کرده بود. وی گفت که چین هیچ قصدی برای تحمیل مسیر خود به کل جهان ندارد. برعکس، پکن تمام کشورها را به یافتن مسیر توسعه‌ای که مناسب شرایط ملی آنها باشد، تشویق می‌کند.

وی همچنی تصریح کرد که در خون ملت چین هیچ ژنی یافت نمی‌شود که خواستار تهاجم به کشورها و تسلط بر دیگران وجود داشته باشد.

بایدن نیز گفت که دو طرف باید درک متقابل از تمایلات همدیگر را از طریق گفتگوهای باز و صادقانه بالا ببرند و تضمین دهند که رقابت میان دو کشور منصفانه و سالم است و به یک درگیری تبدیل نمی‌شود.

شی جین پینگ در این تماس تصویری تاکید کرد که چین و ایالات متحده در گذشته و حال اختلافاتی داشته‌اند و این اختلافات در آینده هم باقی خواهند ماند. به گفته وی مهم مدیریت این اختلافات است و یک رابطه پایدار و رو به توسعه به نفع دو طرف خواهد بود.

بحران اوکراین؛ تشویق به صلح و گفتگو

اوضاع بحران نیز در تماس تصویری اخیر سران دو کشور چین و آمریکا مورد توجه جدی قرار گرفت. شین جین پینگ به روشنی تاکید کرد که بحران اوکراین چیزی نیست که چین مایل باشد آن را ببیند. رویدادهای اخیر بار دیگر نشان داد که روابط دو کشور نباید به سطح رویارویی،‌ درگیری و تقابل برود چرا که این به نفع هیچ کس نیست.

به عقید رهبر چین صلح و امنیت گرانبهاترین گنج‌های جامعه بین‌المللی هستند.

موضع چین در خصوص تحولات اوکراین ثابت بوده است. آقای شی در این تماس تصویری گفت: ما همواره درستی و غلط بودن این موضوع را بررسی کرده‌ایم، قضاوت مستقل خود را انجام داده‌ایم، از حفظ قوانین بین‌المللی حمایت کرده‌ایم و بر عمل طبق منشور سازمان ملل تاکید کرده‌ایم. این اصول گسترده رویکرد چین برای مدیریت بحران اوکراین هستند.

راه‌حل مناقشه اوکراین چیست؟

هیچ چیز به یکباره اتفاق نمی‌افتد و بر همین اساس باید گفت اوضاع در اوکراین به تدریج و به دلایل پیچیده به اینجا کشیده شده است. 

شی جین پینگ در این تماس تصویری اظهارات قابل تاملی مطرح کرد و گفت: هر چه اوضاع پیچیده‌تر باشد نیاز به حفظ آرامش و منطقی بودن بیشتر خواهد بود. ما باید شجاعت سیاسی را تحت هر شرایطی از خودنشان بدهیم، به تحقق صلح و راه حل سیاسی فرصت بدهیم.

برای مثال تکان دادن چماق تحریم به هیچ وجه عاقلانه نیست. شی جین پینگ در این باره تاکید کرد: به کارگیری تحریم‌های همه جانبه فقط به مردم آسیب می‌زند.

اما نهایتا چگونه باید راه حل بحران را پیدا کرد؟ آقای شی در این خصوص به دو اصطلاح قدیمی چین اشاره کرد با این مضمون که کسی که گره می‌زند باید خودش هم آن را باز کند.

وی تاکید کرد آنچه مهم است این است که طرف‌های درگیر باید اراده سیاسی نشان دهنده،‌ بر واقعیات کنونی تمرکز کنند، آینده نگر باشند و در نهایت یک راه حل مناسب را بیابند. دیگر طرف‌ها می‌توانند و باید شرایط دستیابی به این شرایط را فرهم کنند.

شی جین پینگ همچنین گفت که چین همواره بهترین تلاش خود برای دستیابی به صلح را انجام داده و به ایفای نقش سازنده خود ادامه خواهد داد.

سران دو کشور برای ارزیابی این تماس تصویری همچنین از واژه «سازنده» استفاده کردند.

فقط با تلاش‌های سازنده بیشتر و اقدامات ملموس می‌توان روابط چین-آمریکا را به مسیر توسعه پایدار بازگرداند تا مردم دو کشور و بقیه جهان از آن بیشتر بهره‌مند شوند.