از سرگیری مذاکرات برجام  وارد مرحله نهایی شده است و از سوی دیگر گفتگوها در خلأ انجام نمی‌شود و به نظر می‌رسد وضعیت کنونی روسیه و اوکراین بر روند مذاکرات تاثیرگذار بوده است. طرف‌های ذیربط روسیه را به عنوان بزرگترین مانع بر سر راه احیای برجام متهم می‌کنند، اما این ادعا با واقعیات منطبق نیست.

«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران 15مارس (24 اسفند) سفری یک روزه به روسیه داشت و با همتای خود دیدار کرد.

مسکو تاکید کرد که به ایفای نقش سازنده و حمایت از رفع هر چه سریعتر تحریم‌ها علیه ایران ادامه خواهد داد. «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه گفت: مسکو تضمین‌های کتبی از ایالات متحده دریافت کرده است که تحریم‌ها علیه روسیه مانع همکاری در چارچوب برجام نخواهند شد.

«سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه گفت که در خواست روسیه باید در کمیسیون مشترک بررسی شود.چندی پیش روسیه این درخواست را مطرح کرد یعنی اینکه تحریم های اعمال شده از سوی غرب علیه روسیه نباید به روابط تجاری روسیه با ایران آسیب برساند. آمریکا و اروپا این خواست روسیه را غیر قابل قبول خوانده و مذاکرات به حالت تعلیق درآمد. برخی رسانه‌ها گزارش کردند که روسیه می‌خواهد با سوء استفاده از احیای برجام از تحریم‌ها علیه خودش فرار کند و این درخواست ناگهانی روسیه عامل اصلی به بن‌بست رسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران است.

اما آیا این گمانه‌زنی رسانه‌ها درست است؟ خطیب زاده گفت که بازگشت هیئت‌ها به پایتخت‌ها یک تنفس و توقف کوتاه است و بن بست محسوب نمی‌شود. این تنفسی است که به درخواست هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام انجام شده است. وی تاکید کرد که زیاده‌خواهی‌های جدید آمریکا مانع حصول توافق شده است.

باید گفت پرونده هسته‌ای ایران که 20 از آن می‌گذرد بخاطر کشمکش‌های ایران و آمریکا دچاره پیچیدگی شده و سایر عوامل فقط تاثیرات کوتاه مدت و ثانوی می‌گذارند. البته پنج کشور انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به عنوان شرکت کننده در مذاکرات برجام نیز منافع خاص خود را دارند. تحریم ها علیه ایران یک شمشیر دولبه است و پنج کشور مزبور در همکاری‌ها با ایران نیز دچار محدودیت شده‌اند. از سرگیری اجرای برجام همکاری روسیه و ایران را در بردارد.

«جائو لیجیان»، سخنگوی وزارت امور خارجه چین روز سه شنبه هنگام اشاره به نگرانی‌های مطرح شده از سوی طرف روسی در نشست خبری گفت که چین از ایالات متحده، اروپا و روسیه برای تقویت رایزنی ها و بررسی راه حل های قابل قبول حمایت می‌کند. برای هر دو طرف در حال حاضر هیچ جایگزین بهتری غیر از برجام وجود ندارد و همه طرف‌ها باید به طور مشترک از نتایج مذاکرات که به آسانی به دست نیامده، محافظت کنند.

در واقع مانع اصلی احیای برجام در درون آمریکاست. اینکه آیا برجام احیا شود یا نه، همچنان یک اختلاف جدی در واشنگتن و در سیاست داخلی ایالات متحده محل بحث و کشمکش است. به گزارش بلومبرگ، 49 نفر از 50 سناتور جمهوری خواه در کنگره آمریکا 14مارس نامه‌ای را به بایدن ارسال و در آن ادعا کردند اگر توافق به دست آید نمی‌تواند کاملا از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری کرده و برنامه موشک‌های بالستیک ایران را محدود کند و بنا بر این آنها از احیای برجام حمایت نخواهند کرد.

آنها هشدار دادند که اگر چنین توافقنامه از حمایت فرا حزبی در کنگره ایالات متحده برخوردار نشود، دولت  بعدی آمریکا احتمالا چنین توافق بین المللی را پاره کند.

ایران به دنبال تضمین‌هایی از ایالات متحده است که دولت‌های آینده به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای خارج نشوند، همانطور که دولت ترامپ انجام داد.

به نظر می‌رسد این درخواست نه تنها زیاده خواهانه بلکه یک درخواست منطقی است. اما مذاکره کنندگان در دولت بایدن از انجام این تعهد خودداری کرده‌اند.

 بر اساس گزارش نشریه آمریکایی «پولیتیکو»، حزب دموکرات نیز به طور فزاینده‌ای در مورد اینکه آیا مذاکرات واقعاً می تواند برنامه هسته ای ایران را محدود کند یا خیر، تردید دارد. برخی معتقدند که توافق احیای برجام و از سرگیری تعهدات به اندازه کافی جدی نیست و دولت بایدن نباید با کاهش بیش از حد تحریم‌ها علیه ایران موافقت کند.

آمریکا به‌عنوان آغازگر بحران هسته‌ای ایران، باید هر چه سریع‌تر تصمیم سیاسی بگیرد و بطور مثبت به نگرانی‌های مشروع ایران پاسخ دهد، نه اینکه از مسئولیت خود فرار کند و کشورهای دیگر را مقصر بداند. برخی رسانه‌های غیرمسئول با طرح ادعای کارشکنی روسیه در مذاکرات هسته‌ای ایران، سعی در ایجاد اختلاف بین ایران و روسیه داشتند، اما ظاهراً توطئه آنها به نتیجه نرسید و مقامات ایران و روسیه نسبت به این موضوع هوشیارند.