از زمانی که واکسن‌های کووید-19 در بسیاری از کشورهای ثروتمند در ابتدای سال جاری میلادی در دسترس قرار گرفتند، دولت‌ها به شکل زیادی آن را به عنوان نشانه فروکش کردن پاندمی کرونا تلقی کردند.

با این همه،‌ بسیاری دولت‌ها پس از اوج‌گیری سویه دلتا باید برنامه‌های بازگشایی مراکز عمومی را کنار می‌گذاشتند چرا که ثابت شد با وجود گروه‌های ضدواکسن و کاهش ایمنی، فروکش کردن پاندمی عملا توصیفی زودهنگام بوده است.

یک مساله مهم دیگر که به شکل زیادی توسط مقامات سازمان بهداشت جهانی به آن اشاره شد این بود که اگر به کرونا اجازه داده شود بدون هیچ محدودیتی در تمام جهان شیوع یابد، به طور بالقوه به صورت سویه خطرناک‌تری جهش خواهد یافت که قادر است از ایمنی ایجاد شده توسط واکسن عبور کرده و مرگبارتر از شکل موجود شود.

این بدین معنی است که اگر واکسن‌ها دور از دسترس مردم کشورهای فقیر نگه داشته شوند آنگاه سویه‌های جهش یافته می‌توانند بر تلاش‌ها برای بهداشت عمومی جهان سایه افکنند. این موضوعی وحشتناک است اما مثل اینکه اکنون به ما بسیار نزدیک است.

سازمان بهداشت جهانی روز جمعه 26 نوامبر (5 آذر) سویه تازه‌شناسایی‌شده B.1.1.529 را «اومیکرون» نام گذاشت. این سویه برای اولین بار در آفریقای جنوبی ردیابی شده و از آن به عنوان سویه نگرانی نیز یاد می‌شود. همچنین به اومیکرون پیچیده و نگرانی‌آورترین سویه هم می‌گویند چرا که سریعا در منطقه‌ای که شیوع یابد گسترده خواهد شد.

فعلا ما هفته‌ها با داشتن جزییات شفاف از چگونگی این سویه جدید فاصله داریم اما این شرایط پیش از این کاملا قابل پیش‌بینی و به راحتی اجتناب‌پذیر بود. سازمان بهداشت جهانی به طور مداوم در طی پاندمی کرونا هشداد می‌داد که اگر واکسن به طور برابر در دسترس همه کشورها قرار نگیرد شرایط این چنینی ممکن است رخ دهد.

«گوردون براون» نخست وزیر اسبق انگلیس در مقاله‌ای در این باره نوشته بود «کشورهای ثروتمند در واکسن غرق شده‌اند و حتی واکسن مازاد خود را دور ریخته‌اند در حالیکه کشورهای فقیر هنوز منتظر رسیدن واکسن هستند».

وی افزود کشورهای گروه 7 فقط 25 درصد از واکسن‌های وعده داده شده خود را به 92 کشور فقیر جهان ارائه کرده‌اند.

در کل فقط 3 درصد مردم کشورهای کم درآمد به طور کامل واکسینه شده‌اند در حالی که بیش از 60 درصد ساکنان کشورهای با درآمد بالا یا متوسط واکسن دریافت کرده‌اند. و باز هم طبق آنچه براون به اشاره کرد این کاستی به این دلیل نبود که واکسن به درستی تامین نشد یا توافق تولید واکسن وجود نداشت بلکه به این علت بود که تامین جهانی واکسن به انحصار ثروتمندترین کشورهای جهان در آمده است.

دانشمندان و مقامات سازمان بهداشت جهانی بارها خواستار رویکردی جنگجویانه و همه‌جانبه برای مبارزه با کووید-19 شدند اما در عوض کشورهای ثروتمند رویکرد ملی‌گرایی واکسن خود را دنبال کردند.

شاید این موضوع را بتوان به لحاظ سیاسی و از نظر حفاظت از جمعیت داخل کشورهای مذکور بررسی کرد اما واکنش اجتناب ناپذیر این رویه را به شکلی عظیم در صورت ظهور سویه‌های جدید در بخش‌هایی از جهان که ایمنی پایینی دارند، شاهد خواهیم بود.

با توجه به کشور آفریقای جنوبی و همسایگان آن که نه تنها نرخ واکسیناسیون بسیار پایینی دارند بلکه در برخی کشورها میزان ابتلا به ویروس ایدز نیز بالاست، بروز اومیکرون تمام هشدارهای بالا را به طور شفاف برای همگان یادآوری می‌کند.

دانشمندان معتقدند کسی که سیستم ایمنی ضعیفی دارد (مثلا کسی که به ایدز مبتلاست) بهترین گزینه برای جهش ویروس کرونا و تبدیل شدن آن به اومیکرون است.

کشورها باید سریعا و به طور جدی به اومیکرون با کنترل شیوع و اتخاذ تدابیر جدی‌تر به منظور بهبود برابری بهداشت جهانی، پاسخ دهند. این مستلزم آن است که اول از همه اهدای واکسن به کشورهای فقیر تسریع یابد.

در پایان به یک اصطلاح ساده باید اشاره کرد که می‌گوید: هیچکس در امان نیست وقتی همه در امان نیستند.