مقامات دولت لیتوانی با صدور مجوز تاسیس «دفتر نمایندگی» تایوان به مقامات این منطقه در کشورشان، سیاست «چین واحد» را نقض کردند. چین در واکنش به این اقدام لیتوانی هفته گذشته سطح روابط خود را به کاردار کاهش داد؛ اقدامی که برای حفاظت از تمامیت و حاکمیت ارضی چین ضروری بود.

علاوه بر این اگر لیتوانی این اقدام تحریک‌آمیز خود را متوقف نکند، احتمالا پکن تمام روابط دیپلماتیک خود با ویلینوس را قطع خواهد کرد گرچه چین امیدوار است طرف لیتوانیایی از این اقدام اجتناب ورزد.

این نخستین باری نیست که لیتوانی چنین اقدام گستاخانه‌ای مرتکب شده است. این کشور در ماه مه از «مکانیسم همکاری 1+17» که شامل 17 کشور اروپایی به علاوه چین است خارج شد و دیگر کشورهای این مکانیسم را تشویق به چنین کاری کرد.

چهار دلیل برای اینکه چرا لیتوانی صرفنظر از روابط دوجانبه گسترده، پیشگام نیروهای ضدچینی در اروپا شده، وجود دارد.

دلیل اول مربوط به ایالات متحده است. آمریکا نقش مهمی در «مذاکرات» میان مقامات تایوان و مقامات لیتوانی ایفا کرده چرا که بزرگترین طرف ذینفع از این تحولات است.

لیتوانی از سال 1990 که استقلال از اتحادیه جماهیر شوری سابق را اعلام کرد از ایالات متحده پیروی کرده و به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پیوسته است. این کشور علاوه بر وابستگی به کشورهای بزرگ برای جلب حمایت آنها، به طور مداوم سیاست‌های دیپلماتیک خود با کشوری که به نظر قدرتمند‌تر می‌آید، تغییر داده است. بنا بر این به نظر می‌رسد این اقدام جدید لیتوانی بخشی از سیاست آمریکا برای مهار چین به دلیل اینکه مسئله تایوان نقشی مهم در استراتژی ایالات متحده علیه چین بازی می‌کند.

دلیل دوم این است که لیتوانی امنیت ملی خود را به توسعه اقتصادی ترجیح می‌دهد همانطور که اگر به تاریخ نگاه کنیم درگیری زیادی با همسایگان خود داشته و به عنوان یکی از کم‌جمعیت‌ترین کشورهای اروپا همواره از لحاظ ژئوپلتیکی احساس ناامنی کرده است. این حقیقت که لیتوانی خود را یک «کشور خط مقدم» می‌داند و روسیه را بزرگترین تهدید امنیتی خویش می‌انگارد باعث شده ایالات متحده این فرصت را بیابد که خود را مدافع لیتوانی نشان دهد.

همچنین از وقتی که در سال‌های اخیر روابط استراترژیک چین-روسیه تقویت شده است، لیتوانی چین را یک کشور غیردوست می‌انگارد و آمریکا را یک نیکوکار و حامی! به علاوه از آنجا که مقامات لیتوانی اعتقادی به تجارت با چین و اینکه سرمایه گذاری چین می‌تواند نیازهای کشورشان را برطرف کند، طرف آمریکا را گرفته‌اند به این امید که از حمایت اقتصادی و امنیتی بیشتری برخوردار شوند.

دلیل سوم اینکه سیاست لیتوانی در قبال چین، ایدئولوژیکی است چرا که به دلیل تلقین آمریکا، در قبال کمونیسم موضعی سرسختانه اتخاذ کرده است.

و دلیل چهارم اینکه اقدامات ضد چینِ لیتوانی را می‌توان به نظام سیاسی این کشور نسبت داد. حزب راست میانه «اتحادیه میهنی-دموکرات‌های مسیحی» توانست در انتخابات پارلمانی اکتبر سال گذشته میلادی 50 کرسی از 141 کرسی را تصاحبت کند و دولتی ائتلافی با حزب راست «لیبرال» و حزب «آزادی» تشکیل دهد. «گابریلیوس لندسبرگیس» رهبر حزب محافظه‌کار اتحادیه میهنی-دموکرات‌های مسیحی به محض تصدی وزارت خارجه،‌ دولت لیتوانی، اتحادیه اروپا و ناتو را به اتخاذ سیاست تهاجمی در قابل چین ترغیب کرد.

با توجه به این حقایق، چین گزینه دیگری جز مقابله و اتخاذ اقدامات پیش‌دستانه برای حفاظت از تمامیت ارضی و حاکمیتی خود ندارد. چین برای شروع باید اقداماتی برای پایان دادن به تاثرات سیاست ضد چینِ ایالات متحده اتخاذ کند به ویژه چون جو بایدن رئیس جمهور آمریکا ظاهرا در حال سخت‌گیری به کشورهای اروپای مرکزی و شرقی برای انتخاب میان ایالات متحده و چین است. بایدن در این راستا مشوق‌هایی به آنها نشان داده و با هدف سیاه‌نمایی چین اهمیت ارزش‌ها و نظام‌های سیاسی غرب را به آنها خاطرنشان کرده و در حال تخریب اعتماد میان چین و دیگر کشورهاست.

به عنوان مثال لیتوانی پس از آنکه مقامات تایوان دفتر نمایندگی تاسیس کردند، توافق اعتباری با مبلغ 600 میلیون دلار با بانک «صادرات-واردات» آمریکا به امضا رساند.

به طور خلاصه چین باید به رویه فعلی خود یعنی حمایت از استقلال استراتژیک اروپا ادامه دهد چرا که اتحادیه اروپا اهمیت زیادی برای همکاری با چین قائل است؛ بنا بر این این اقدام لیتوانی تغییری در موضع کشورهای اروپایی برای اقدام علیه چین ایجاد نمی‌کند و نخواهد توانست به کلیت روابط منعطف چین-اتحادیه اروپا خدشه‌ای وارد کند.