هشت سال از زمانی که «شی جین پینگ» رئیس جمهوری خلق چین از ابتکار «کمربند و جاده» در پاییز 2013 رونمایی کرد، می‌گذرد. رهبر چین در ابتدا پیشنهاد «کمربند اقتصادی جاده ابریشم» را در سپتامبر 2013 در قزاقستان ارائه کرد.

از آن زمان،‌ بیش از 200 توافق همکاری با 172 کشور و سازمان بین‌المللی در راستای پیشبرد ابتکار کمربند و جاده به امضا رسیده است. این امر باعث شده 9.2 میلیارد دلار تجارت خارجی صورت گیرد و 130 میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم در چین به واسطه ابتکار فوق حاصل آید.

رئیس جمهور شی جمعه 19 نوامبر (28 آبان) تاکید کرد ابتکار کمربند و جاده باید پیشرفت با استاندارد بالا، پایدار و مردم محور را محقق کند. وی همچنین گفت که چین باید فعالانه به چالش‌ها پاسخ گوید، از مزایای این طرح استفاده و از معایب آن دوری کند.

این سخنان شی جین پینگ در راستای چشم اندازی است که در قطعنامه تاریخی ماه جاری میلادیِ تصویب شده در ششمین نشست عمومی کمیته مرکزی نوزدهم حزب کمونیست چین (11 نوامبر) بر آن تاکید شد.

به بیان دیگر، ابتکار کمربند و جاده به شکلی عملگرایانه خود را با توجه به تغییر و تحولات زمان وفق می‌دهد و به پی می‌برد.

تحولاتی جهانی باعث شده تا در هشتمین سالگرد پیشنهاد ابتکار کمربند و جاده، مرور تمام پیشرفت‌های صورت گرفته در این پروژه بزرگ ضروری به نظر برسد.

در واقع پاندمی کووید-19 باعث شده تا چشم انداز کلی روند متغیرها به شکلی عجیب سرعت بگیرد. جهان با توجه به نگرانی‌ها در خصوص ناهنجاری‌های غیرقابل کنترل در یک نااطمینانی به سر می‌برد.    

از همه اینها گذشته و آن چه این تحولات را بدتر می‌کند تلاش‌های مخرب آمریکا برای حفظ هژمونی در حال افول این کشور است.

به دلیل عدم مسئولیت‌پذیری رهبری آمریکا، چین فرصت یافته تا ابتکار کمربند و جاده را به عنوان جایگزین چندقطبی مورد نیاز برای هدایت جهان ارائه کند. در حالی که این ابتکار مجموعه‌ای از پروژه‌های ارتباطی فیزیکی در نیمکره غربی جهان را آغاز کرده اما ماهیت آن چیزی فراتر از این است.

در واقع می‌توان گفت اکنون جنبه‌های دیجیتالی، مالی و سلامتی در بطن این شبکه در حال گسترش وجود دارد و به شکلی حقیقی چشم اندازی جهانی را نوید می‌دهد.

اگر بهتر نگاه کنیم کلیت این ابتکار چشم انداز بهتری از رصد تک تک بخش‌‌های آن به ما می‌دهد. هدف کمربند و جاده ساخت جامعه‌ای بشری با سرنوشت مشترک است که به تغییرات روندهای ناگزیر جهانی سازی پاسخ می‌دهد تا سود بیشتری برای همگان به ارمغان آورد.

با در نظر گرفتن این حقیقت که جمهوری خلق چین به عنوان بزرگترین کشور در حال توسعه جهان پیشگاهم ابتکار کمربند و جاده بوده، بسیار طبیعی است که نسبت به مدل جهانی سازی که پیش از این توسط کشورهای توسعه یافته غربی هدایت می‌شد، تفاوت داشته باشد.

جهانی سازی به رهبری غرب از طریق استعمارگری و ایدئولوژی‌های نژادپرستانه تنفربرانگیز به زور مدل‌های اقتصادی استثمارگرانه را به دیگران تحمیل می‌کند؛‌ یعنی‌ همان عواملی که به دو جنگ جهانی منجر و به شکلی دیگر در رویکردهای نوامپریالیستی ظور یافت. بدون اغراق این یکی از شرورانه‌ترین وقایع در تاریخ بشریت محسوب می‌شود.

اما جهانی سازی به رهبری ابتکار کمربند و جاده کاملا در جهت عکس مدل غربی است. این ابتکار ضد امپریالیستی هم در مدل سنتی و هم در اشکال جدید آن است و در واقع بر توافق داوطلبانه میان تمام طرف‌ها اتکا می‌کند بدون استفاده از نیروی نظامی.

شواهد محسوسی وجود دارد مبنی بر اینکه ابتکار کمربند و جاده برای تمام طرف‌های مشارکت‌ کننده به طور متقابل سودمند بوده است. تمرکز این ابتکار بر توسعه فراگیر مشارکت‌های جنوب-جنوب نشان‌دهنده تغییری شگرف در تاریخ جهانی‌سازی است. تا پیش از شروع این ابتکار روابط اقتصادی یک طرفه بودند. کشورهای غربی از تقریبا تمام افراد غیرغربی (با چند مورد اندک استثناء) سوءاستفاده می‌کردند و آنهایی هم که از این سرنوشت فرار می‌کردند مجبور به انجام تجارتی نامتوازن مجبور می‌شدند.