«احمد ربانی» سرانجام پس از 17 سال حبس در زندان نظامی گوانتانامو بدنبال موافقت کمسیون بازرسی دوره ای این زندان، آزاد می شود. قطعا این خبر خوشحال کننده است اما نباید فراموش کرد که او فردی بی گناه بوده که 19 سال از فرصت آزادی خود را از دست داده است.

ربانی یک راننده پاکستانی بود که در سال 2002 میلادی به عنوان یک مظنون تروریستی به زندان مخفی سیا در افغانستان منتقل شد و در آنجا به مدت 545 روز به روش های مختلفی از جمله ضرب و شتم و محرومیت از خواب، تحت شکنجه قرار گرفت. بعد از آن بود که ربانی به زندان گوانتانامو انتقال داده شد و 17 سال از عمرش را نیز در این زندان گذراند. ربانی هیچ گاه تحت پیگرد قانونی قرار نگرفت بلکه در گوانتانامو ماند و به روش های مختلف مانند شکنجه های روانی و تغذیه اجباری، شکنجه شد.

اکثر زندانیان گوانتانامو تجربیاتی مشابه ربانی دارند و آنها نیز به صورت نامحدود در این زندان بازداشت بوده و هدف شکنجه قرار گرفته اند.

در یک جامعه قانونمند، یک دوره بازداشت مشخص برای مظنونان جنایی قبل از محاکمه آنها وجود دارد اما در مورد زندانیان گوانتانامو،‌ بازداشت های خودسرانه به مدت نامحدود صورت گرفته است.

علاوه بر ربانی، سه زندانی پاکستانی دیگر نیز که آمریکا با آزادی آنها در ماه مه سال جاری میلادی موافقت کرد، بدون اینکه محکوم شوند، آزاد شدند آن هم در شرایطی که حدود 20 سال از زمان زندگی اشان را در گوانتانامو حبس بودند. مورد دیگر مربوط می شود به «مصطفی عزیز شمیری» یمنی که 13 سال در گوانتانامو بازداشت بوده اما آمریکا هرگز او را محاکمه نکرده است.

جدیدترین اخبار افشا شده توسط «منصور آدایفی» از یمن حاکی از آن است که او به مدت نزدیک به 42 ساعت در زندان مورد ضرب و شتم قرار گرفته و مجبور به ماندن در سلولی با موسیقی پر سر و صدا شده تا از خواب محروم شود آن هم در حالی که او را برهنه کرده و چشم ها و دهانش را بسته بودند و به شکم و کمرش ضربات شدیدی می زدند.

این اتفاق ها نشان می دهند که گوانتانامو مکانی فرای حکمرانی هر گونه قانون و پیمان بین المللی است و تابع هیچ قانون و یا کنوانسیونی نیست. این زندان در خلیج گوانتانامو در کوبا قرار داد اما به دلایل تاریخی، آمریکا آنجا را اداره می کند.

با این حال، این زندان از آنجایی که در خارج از قلمرو آمریکاست، تحت حکومت قوانین آمریکا نیست و از طرف دیگر کوبا نیز نمی تواند مدیریت مؤثری بر این زندان داشته باشد چرا که از حکومت قانون کوبا نیز خارج است. به علاوه، به دلیل آنکه آمریکا زندانیان را مبارزان غیرقانونی می نامد، از پذیرش محدودیت های حقوق بشری مربوط به کنوانسیون ژنو در قبال اسیران جنگی امتناع می کند و به همین جهت است که گوانتانامو به جهنم زندانیان تبدیل شده است و شکنجه در این زندان اجرایی می شود.

«جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا در روزهای ابتدایی روی کار آمدنش وعده تعطیل کردن این زندان را داد اما اکنون که جنگ در افغانستان پایان یافته است، همچنان 38 نفر در این زندان حبس هستند.

مشخص نیست که آیا وعده بایدن برای تعطیل کردن گوانتانامو نیز مانند وعده مطرح شده مشابه در دوران ریاست «باراک اوباما» رئیس جمهور پیشین آمریکا به یک چک بی محل تبدیل خواهد شد یا خیر.

در حال حاضر اگر زندانیان پیشین گوانتانامو بخواهند از آمریکا غرامت بگیرند، باید پروسه ای طولانی مدت مربوط به طرح دادخواهی را طی کنند که این کار برای اکثر این زندانیان شدنی نیست.

حقیقت این است که اگر آمریکا حقیقتا و آنطور که مدعی است، حامی حقوق بشر است،‌ باید سریعا شیوه ای مبتکرانه برای پرداخت غرامت به این زندانیان بی گناه را پیدا کند. البته آنچه احتمالش قوی است، این است که شعارهای حقوق بشری آمریکا همچنان در حد شعارهای واهی و پوچ به قوت خود باقی خواهند ماند.