اگر حیوانی در جهان باشد که نه تنها یک کمک بزرگ جسمی برای بشر به حساب بیاید بلکه نمادی از قدرتی روحی نیز تلقی گردد و نقش پر رنگی در فرهنگ و تمدن بشر داشته باشد، آن حیوان احتمالا گاومیش تبتی است!

یک ضرب المثل در فلات چینگ‌های-تبت وجود دارد که می گوید: «هر جا تبتی ها باشند، گاومیش ها نیز هستند و بدون گاومیش ها، هیچ تبتی وجود نخواهد داشت.»

به مناسبت هفتادمین سالگرد آزادی مسالمت آمیز تبت، خبرنگاران به موزه گاومیش تبت در «لهاسا» رفتند؛ بر اساس اظهارات «تانجنگ کیو جن» راوی، این موزه صرفا یک موزه مربوط به حیوانات نیست بلکه موزه مردم شناسی نیز محسوب می شود و گاومیش ها حامل پیام هستند. گاومیش ها با تکامل بشری و رشد مردم تبت ارتباط تنگاتنگی دارند؛ بنابراین، این موزه نه تنها دانش مربوط به گاومیش ها را ارائه می دهد بلکه گسترش دهنده فرهنگ تبتی ها در ارتباط با گاومیش ها نیز به حساب می آید.

گاومیش بدوی بیش از سه میلیون سال پیش در «پلیستوسن» (عهد چهارم زمین شناسی) زندگی کرده که نه تنها در برابر سرما مقاوم بود بلکه با ارتفاعاتی به بلندای 3 هزار الی 6 هزار متر نیز سازگاری داشت و رام بود. مردم تبت در 3 هزار و 500 الی 4 هزار و 500 سال پیش، یک گاومیش وحشی را به یک گاومیش اهلی تبدیل کردند و اینجا بود که اولین دام اهلی تبتی ها فراهم شد. با گذشت هزاران سال از آن برهه زمانی سخت، پرورش مدرن گاومیش خانگی به تدریج شکل گرفت.

(موهای شکم گاومیش از موهای بدن آن بلندتر و درست شبیه یک دامن است که او را در برف و سرما گرم نگه می دارد)

مردم تبت گاومیش را اهلی کردند و گاومیش ها نیز باعث ترقی مردم تبت شدند؛ گوشت و شیر و روغن گاومیش غذای اصلی تبتی ها محسوب می شود. چرم و پشم گاومیش نیز مواد اولیه ضروری برای تامین نیازهای روزانه مردم تبت هستند و کود گاومیش نیز یک سوخت سازگار با شرایط زیست محیطی و پایدار محسوب می شود.

از طرف دیگر، گاومیش ها در مناطق کوهستانی که مردم دسترسی ندارند و از نظر حمل و نقل عقب مانده محسوب می شود، ابزاری برای حمل و نقل هستند که به «قایق در فلات» شهرت دارند؛ این گاومیش ها در مناطق کشاورزی تبت نیروی کار اصلی برای شخم زدن مزارع به حساب می آیند.

به خوبی می توان شاهد بود که مردم تبت نمی توانند بدون گاومیش سر کنند و بنابراین، تبتی ها گاومیش ها را «کودک» صدا می زنند.

(در عصر حمل و نقل های ناجور و نامناسب، مهم ترین چاشنی زندگی مردم تبت یعنی نمک با کمک گاومیش ها از دریاچه نمک در شمال تبت و در عرض چندین ماه تامین می شد)

(علف‌زارها مکان هایی هستند که بیشترین ارتباط را با گاومیش ها دارند. چادرهای دامداران از موی گاومیش بافته شده اند که در تماس با گرما منبسط می شوند. باران و برف قابلیت نفوذ به داخل چادرها را به هیچ وجه ندارد و وقتی آب و هوا مناسب است، چادر بافته شده از موی گاومیش نیز نسبتا شل است و تهویه خوبی در آن صورت می گیرد)

(در مناطق کشاورزی، وظیفه اصلی گاومیش ها کشت زمین است)

گاومیش ها به عنوان نزدیک ترین دوست مردم فلات، نفوذ عمیقی در شکل گیری و توسعه فرهنگ و ملیت فلات دارند؛ به نوعی می توان گفت که شکل اولیه تمدن چینگ‌های-تبت در طول بازی، تقابل و سازگاری بین انسان و گاومیش وحشی شکل گرفته است. گاومیش ها در کل طول راه انسان را همراهی کرده اند و نه تنها عامل بقای بشر محسوب می شوند بلکه نمادی از حمایت روحی از انسان نیز هستند. زیست پذیری فوق العاده و محبت و قدرت گاومیش ها تاثیر ملموسی در شکل گیری ملیت کل مردم تبت داشته است.

پایه گذار موزه گاومیش ها فردی است به نام «وو یوچو» که به طور خلاصه می گوید که ماهیت و معنای واقعی گاومیش ها، «سادگی، وفاداری، دلسوزی و فداکاری» است؛ گاومیش ها نمادی از شخصیت سرسخت اما شجاع و سخت کوش مردم فلات هستند که در کنار یکدیگر، جنبش متمدن این فلات پوشیده از برف را پیش می برند.

(امروزه، از نگاه مردم تبت، گاومیش ها صرفا ضامن بقا و یا افسانه ای تاریخی نیستند بلکه نمادی از نفوذ روحی و تغذیه فرهنگی به حساب می آیند. تبتی ها، جمجمه گاومیش شاخدار را به عنوان یک شیء جهت پرسش روح محافظ شخص می دانند و به شدت آن را می پرستند و برای خوشبختی و یا قدرت خودشان با کمک معنای واقعی گاومیش ها دعا می کنند.

(تصویری از چشم گاومیش، گرفته شده توسط «وو یوچو» بنیانگذار موزه گاومیش ها)

(اتاق سپاسگزاری از گاومیش ها؛ 128 جمجمه گاومیش اهلی از دیوارهای این اتاق آویزان شده اند. ستون مانی (Mani) در مرکز این سالن نمایشی، با جمجمه گاومیش های وحشی اهدایی توسط اقشار مختلف و دامداران پر شده است)