فروپاشی کامل آمریکا در جنگ 20 ساله افغانستان را می توان برگ دیگری از حقارت و گواه ناکامی واشنگتن در توسل به سلاح جهت کنترل و تغییر دیگران توصیف کرد.

آمریکا در حال حاضر و بعد از نبرد در طولانی ترین جنگ تاریخ خود، شاهد یک شکست محض در افغانستان، به عنوان کشوری است که به «قبرستان امپراطوری ها» نیز معروف است؛ تحلیلگران، افغانستان را صفحه سرافکندگی نوشته شده به قلم آمریکا برای خودش توصیف کرده اند.

یکشنبه شب بود که نیروهای طالبان وارد کابل پایتخت افغانستان شدند و کنترل کاخ ریاست جمهوری را در دست گرفتند آن هم در حالی که «اشرف غنی»، رئیس جمهور افغانستان، این کشور را ترک کرده بود؛ این اتفاق 10 روز بعد از آغاز تهاجم نظامی گسترده طالبان و کمتر از یک ماه تا پیش از پایان مهلت تعریف شده از سوی «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا برای خروج تمام نظامیان آمریکایی از افغانستان رخ داد.

بایدن در ماه جولای، احتمال تصرف افغانستان به دست طالبان را اجتناب ناپذیر توصیف کرد و گفت نیروهای طالبان با حدود 75 هزار جنگجو، با 300 هزار نیروی امنیتی افغان هیچ همخوانی و تناسبی ندارند!

تصاویر منتشر شده از یک بالگرد آمریکایی بر فراز پشت بام سفارت آمریکا در کابل که در حال انتقال مردم است، با عکس دیگری مقایسه شده است که در آن عکس بدنبال شکست سال 1975 آمریکا در ویتنام، افراد تخلیه شده در حال سوار شدن به بالگردی بر فراز ساختمانی در «سایگون» بودند.

این تصاویر در شبکه های اجتماعی وایرال شده اند!

برخی کاربران فضای مجازی با دیدن این تصاویر نوشته اند: «این یک سایگون دیگر برای آمریکاست»؛‌ برخی دیگر نوشته اند که سقوط کابل درست مانند سقوط سایگون مایه شرمساری و سرافکندگی در تاریخ آمریکاست!

«آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا در واکنش به این موج به راه افتاده در رسانه های اجتماعی، مدعی شد که «به یاد داشته باشید که این سایگون نیست.»؛ درحالیکه بلینکن همچنان در تلاش است تا از تصمیم بایدن برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان دفاع کند، اما از نگاه مردم افغان آنچه آمریکا از خود برجای گذاشته، آشفتگی و هرج و مرج کاملی است که دو دهه طول کشیده است.

افغانستان در طول 20 سال گذشته در بدبختی گرفتار شده است؛ جنگ در این کشور نه تنها دست کم 100 هزار غیر نظامی را به کام مرگ کشانده بلکه این کشور را غرق در مشکلات مربوط به بازسازی سیستم اقتصادی و سیاسی اش رها کرده است.

«حجت الله ضیا» ستون نویس روزنامه «آتلوک» افغانستان مستقر در کابل، در مصاحبه با گلوبال تایمز سقوط کابل را نماد شکست آمریکا و تکرار ویتنام برای آمریکا توصیف کرد و گفت از مشاهده تسلط سریع طالبان بر کل کشور افغانستان متحیر شده است.

«لی ویجیان» نائب رئیس انجمن مطالعات خاورمیانه انجمن چین نیز در گفتگو با گلوبال تایمز تاکید کرد که آنچه آمریکا در افغانستان به دست آورد، عبرت مهمی است و آمریکا باید به این درک برسد که طرح ناشی از بی فکری واشنگتن برای ایجاد رژیم، با شرایط محلی سازگاری ندارد و نهایتا کارساز نخواهد بود؛ ویجیان گفت: «افغانستان یک گواه دیگر است مبنی بر عقب نشینی بازوهای آمریکا از جهان. دراز کردن بازوهای آمریکا در هر جایی از جهان پایدار نیست و استفاده آمریکایی ها صرفا از ذهن خودشان جهت کنترل، آموزش و تغییر دیگران محکوم به شکست است.»

تحلیلگران بر این باورند که آمریکا در افغانستان 5 ضربه اصلی خورده است که عبارتند از: «خسارت به قدرت و شهرت و دیپلماسی و دموکراسی و عظمت آمریکا».

در 11 سپتامبر سال 2001 میلادی بود که حمله تروریستی به برج های دوقلوی آمریکا توسط القاعده،‌ این کشور را شوکه کرد؛ در آن زمان بود که آمریکا با وعده نابود کردن القاعده و همچنین به بهانه تقویت امنیت محلی و جهانی، در 7 اکتبر سال 2001 میلادی جنگ در افغانستان را آغاز و سریعا کابل را اشغال کرد و رژیم طالبان را برچید. اما با این حال آمریکا عملیات نظامی خود را متوقف نکرد و در عوض حضور نظامیانش در افغانستان را در سال 2010 میلادی تقویت کرد به طوری که 100 هزار نظامی آمریکایی در این کشور مستقر گشتند.

در 14 آوریل سال 2021 میلادی بود که بایدن عقب نشینی آمریکایی ها و نظامیان ناتو از افغانستان تا قبل از 11 سپتامبر سال جاری را اعلام کرد و گفت آمریکا به هدف مبارزه با تروریسم خود دست یافته است!

با این حال هم کارشناسان افغان و هم چین در مصاحبه با گلوبال تایمز تاکید کرده اند که جنگ اعلام آمریکا علیه تروریسم، یک شکست بوده است!

از طرف دیگر، بسیاری از مردم آمریکا نیز ادعای نبرد کشورشان در برابر تروریسم را یک باخت می دانند آن هم در حالی که بیش از 20 هزار سرباز و افسر آمریکایی در افغانستان مجروح و 2 هزار و 300 نفر دیگر کشته شدند و از طرف دیگر بیش از 2.26 تریلیون دلار در جنگ افغانستان خرج شد.

قیمت و بهایی که مردم افغانستان برای ادعای آمریکا در جنگ علیه تروریسم در این کشور پرداخته اند، به مراتب بیشتر و سنگین تر است به طوری که بر اساس گزارش های منتشر شده، حدود نیمی از تمام تلفات غیرنظامیان در افغانستان در طول 20 سال گذشته با نیروهای آمریکایی ارتباط مستقیم داشته است. این جنگ در عین حال به پناهندگی 2 میلیون نفر از افغان ها ختم شد و خسارت های هنگفتی به اموال مردم افغانستان زد.

«حجت الله ضیا» ستون نویس روزنامه «آتلوک» افغانستان می گوید که این کشور همچنان از فقر و رکود اقتصادی رنج می برد.

تحلیلگران تاکید دارند که آمریکا در حالی زمانی وعده بازسازی افغانستان را داد که وعده اش نیز اساسا محقق نشده به حال خود رها شد و ملت سازی آمریکا در افغانستان فاقد استراتژی های شفاف، انسجام و اهداف امکان پذیر بود و بسیاری از سیاست گذاری های آمریکا در این کشور با یکدیگر متناقض بوده اند.

از طرف دیگر، در پرداختن به بازسازی امنیتی افغانستان توسط آمریکا نیز باید گفت که این روند با عملیات های نظامی ضد تروریسم و ضد شورشی همراه بود که این امر باعث تضعیف احساس امنیت جامعه افغان و مردم عادی این کشور شد؛ آمریکا از نظر بازسازی سیاسی افغانستان نیز به رغم مخالفت ائتلاف شمالی و سایر ملل، سیستم ریاست جمهوری را در افغانستان اجرایی کرد که با سنت و فرهنگ قدیمی مردم افغانستان سازگار نبود.

کمک های آمریکا برای دور زدن دولت مرکزی افغانستان نیز باعث ظهور دولت های موازی شد که این روند نیز اقتدار دولت مرکزی افغانستان را کاهش داد؛ از نظر بازسازی اقتصادی نیز فقدانی جدی در زمینه حمایت توسعه ای از مناطق کشاورزی و شهری افغانستان توسط آمریکا دیده می شود که تقابل کارآمد با اقتصاد مبتنی بر مواد مخدر در افغانستان را دشوار می ساخت.

از نظر نظامی، اگرچه آمریکا به ساخت یک ارتش بزرگ 300 هزار نفری با هزینه 88 میلیارد دلاری در افغانستان کمک کرد، اما این ارتش نتوانست به صورت مستقل عمل کند و هنگام عقب نشینی آمریکا از افغانستان بود که دفاع روانی از نظامیان دولت محلی افغانستان نیز تخریب گشت.

آمریکا مردم افغان را نامید و باور آنها به دموکراسی، حقوق بشر و حقوق شهروندی را تخریب کرد و به این ترتیب، ابعاد امپریالیسم آمریکایی، استعمار پست مدرن و لایه های زیرین و مخفی دموکراسی و حقوق بشر آمریکایی همگی برملا شدند؛ سرخوردگی مردم افغانستان از به اصطلاح دموکراسی و حقوق بشر آمریکایی نیز بخش دیگری از میراث برجای مانده از آمریکا در افغانستان است.

در ادامه نگاهی می اندازیم به پنج ضربه ای که جنگ 20 ساله افغانستان به آمریکا وارد کرد؛

1-خسارت به قدرت آمریکا

آمریکا قدرتمندترین کشور جهان است اما با جمع آوری نظامیان 36 کشور و به قیمت از بین رفتن جان هزاران نفر از آمریکایی ها و با صرف میلیاردها دلار در عرض 20 سال، نتوانست طالبان را شکست دهد و با این اوصاف باید گفت که آمریکا شبیه یک «ببر کاغذی» در افغانستان عمل کرد!

2-خسارت به اعتبار آمریکا

همان صحنه مربوط به سقوط سایگون بار دیگر در افغانستان تکرار شد؛ «فرانسوا هایسبورگ» تحلیلگر دفاعی فرانسه می گوید: «به لطف افغانستان، این موضوع که به آمریکایی ها نمی توان اعتماد کرد، عمیق تر ریشه خواهد دواند.»

3-خسارت به دیپلماسی آمریکا

بایدن همواره شعار «آمریکا بازگشته» را در عرصه های بین المللی سر داده اما این در حالیست که آمریکا هنوز مشغول انجام سیاست «اول آمریکا»ست! با نگاهی به حقیقت عقب نشینی آمریکا از افغانستان بدون مذاکره با متحدانش، «چندجانبه گرایی جعلی و کذب» آمریکا برملا می شود.

4-خسارت به دموکراسی به سبک آمریکایی

نخبگان آمریکایی بر این باورند که دموکراسی آمریکایی رویکردی برای تامین رفاه و راه حلی برای تمام بیماری های اجتماع است. با این حال باید توجه کرد که این دموکراسی آمریکایی در افغانستان راه به جایی نبرد و دولت افغانستانی که بر اساس دموکراسی آمریکایی ساخته شده بود، همزمان با رسیدن طالبان به کابل قدرت را واگذار کرد.

5-خسارت به عظمت آمریکا

آمریکا تصور می کرد که می تواند مشکلات جهان را رفع کند و دیگر کشورها را از طریق کاربرد دموکراسی، دلار و سلاح تغییر دهد اما این در حالیست که بازگشت طالبان بار دیگر ثابت کرد که آمریکا قادر به بازسازی هیچ کشور دیگری نیست.