نویسنده : خانم ون یه شون 

استاد زبان فارسی دانشگاه ارتباطات چین و گوینده بخش فارسی رادیو بین‌المللی چین

دکتر بختیار استادی مسلم و شخصیتی اصیل، با اخلاق و نیکنام بودند که روحیه سخت‌کوشی و دقت نظر ایشان بخصوص در امر تحقیق و آموزش باید الگوی همگان قرارگیرد. من اولین بار با دکتر بختیار در سال ۱۹۹۱ میلادی در اولین سمینار مرکز پژوهشهای زبان پارسی دانشگاه پکن آشنا شدم. این سمینار به گفته بسیاری از دوستان و پارسی دانان چینی افق‌های بسیار گسترده ای از فرهنگ پارسی را در برابر دیدگانمان گشود. کمی پس از این سمینار بود که به بازدید دهکده‌ی پارسیان واقع در «یان جوئو» رفتم، که علت آن انتشار مقاله ای در اوایل دهه نود در روزنامه مردم  به زبان انگلیسی درباره‌ی مراسم خاص پارسی‌ای به نام «بُو-سی-لُون-شیان-جی »بود. در آن زمان متخصصان شاغل در رادیو علاقه‌ی بسیاری به این مقاله پیدا کردند و حتی برای معرفی این موضوع دوستان ایرانی، آن را ترجمه نمودند.

پس از این سمینار با دید تازه‌ای که نسبت به این موضوع پیدا کرده بودم، به نظرم آمد که این مورد در میان موضوعات مربوط به تبادل فرهنگی ایران و چین موضوعی بسیار مهم و شایسته بررسی و تحقیق است. به همین سبب برای بازدیدی یک هفته‌ای به آنجا سفر کردم. در این مدت با افراد بسیاری مصاحبه کردم و شجره‌ نامه خانواده‌ی « نَی»را بررسی نمودم، همچنین با آقای سالمندی به نام «شی-تُون» که حدود پنجاه سال پیش در زمان جوانی در این مراسم شرکت بود و خوشبختانه جزییات مختصری از این مراسم را یادداشت کرده بودند، دیدار داشتم و در این دیدار درباره‌ی جزئیات این مراسم گفتگوی مفصلی داشتیم. این سفر برای من دستاوردهای بسیاری داشت و این گفتگوها سبب شد که بعدها بتوانم این اطلاعات را تکمیل کنم و جزئیات بیشتری از این مراسم و ارتباط آن با زردشتیان ایرانی را بیابم.

 ملاقات دکتر بختیاربا خوانگ جو نقاشی معروف چین در پکن 

 در وهله اول می‌توان با اطمینان گفت که این مراسم هیچگونه ارتباطی با دین اسلام ندارد و به احتمال بسیار زیاد می‌توان گفت که این مراسم مربوط به آیین زردشتی می باشد. پس از بازگشت به پکن به همراه این منابع دسته اول نزد دکتر بختیار رفتم و برای ایشان محتوای دقیق آن مراسم را بازگو کردم، ایشان نیز به این موضوع علاقه‌ی بسیاری پیدا کردند و با دیدگاه من درباره این که این مراسم با دین زردشتی در ارتباط است موافقت کردند و حتی بر این باور بودند که این موضوع یک پدیده فرهنگی بسیار با ارزش می‌باشد. کمی بعد از بخش‌های مختلف فرهنگی آن منطقه با ما تماس کردند و با پیگیریهای انجام شده تصمیم بر آن شد که در آن منطقه کوشکی با نام «کوشک پارسی» بنا گردد و نیز لوح یادبودی در آنجا مسقر شود، متن یادبود لوح سنگی آنجا توسط من ترجمه شد و دکتر بختیار متن نهایی آن را اصلاح و بدین زیبایی به زبان پارسی نگاشتند:

دهکده‌ی پارسیان

دهکده‌ی پارسیان در گذشته های دور " جوشوگاه[1] " نام داشت

از دوران دودمان "تانگ " بازرگانان ایرانی دراینجا رفت و آمد داشته اند

 و ا ز احترام و گرامیداشت مردم برخوردار بودند

 و با مردم اینجا در صلح و آرامش به سر می بردند

 سالی سیلاب خیز که راهزنان فراوان گشته بودند

 بازرگانی پارسی (ایرانی) مردم را در راندن راهزنان رهبری کرد

 وجان و مال مردم را نجات داد

 اما در این راه جان خود را فدا کرد

 دشمن پیکر قهرمان را به روخانه افکند

 و رود پیکر خونین قهرمان را بکام خود کشید

 آب خون آلود نشانه فداکاری و دلیری قهرمان گشت

 مردم پیکر او را درکنار دهکده بخاک سپردند

 و " جوشوگاه " را " دهکده‌ی پارسیان " نام نهادند

 و از آن زمان به یاد این قهرمان بزرگ

 هر سال مراسم " پرسه " برگذار نمودند سرگذشت وی درمیان مردم زبانزد شد

 ودولت به خواست مردم و برای گدامیداشت ویادبود این قهرمان لوحه ای تنظیم کرد

اداره آثار باستانی شهر " جیانگ دو "

سال هزار و نهصد و نود و چهار میلادی

نمای کنونی لوح ورودی کوشک پارسی

 متاسفانه به دلیل محدودیت‌های فنی آن موقع امکان پیاده سازی ترجمه پارسی این متن بر روی لوح سنگی وجود نداشت و ترجمه پارسی این متن کماکان در موزه‌ی محلی دهکده‌ی پارسیان نگهداری میشود.

 نام دهکده‌ی پارسیان حک شده بر سنگ ورودی آن مکان نیز ماجرای بسیار جالبی دارد، دکتر بختیار با ذوق هنریشان روشی ابداع کردند بدین صورت که ما بوسیله‌ی جدا کردن و چسباندن یک به یک حروف درشت متناسب و هم‌ انداز‌ه‌ی تیترهای روزنامه‌های مختلف وقت نام دهکده‌ی پارسی را طراحی کردیم و برای دولت محلی فرستادیم که نتیجه‌ی آن حک شدن نام دهکده‌ی پارسیان به زبان پارسی زیر عنوان چینی آنجا بود که تا به امروز نیز پابرجاست . در آن زمان رایانه به شکل امروزی وجود نداشت تا با کمک آن این کار را انجام دهیم بنابراین این ایده عالی تنها راه برای انجام این کار در آن زمان بود. دکتر بختیار در ساخت و ترقی این بنای یادبود کارهای فراوانی انجام دادند که نتیجه آن به یادگار ماندن چنین بنای یادبود مهمی از دوستی دیرینه ایران و چین می‌باشد. دولت محلی نیز از شاهکار ایشان طی نامه‌ای قدردانی نمودند و من متن آن را ترجمه کردم و این نامه نزد دکتر بختیار موجود می‌باشد.

نسخه دستنویس متن اولیه چینی لوح یادبود دهکده‌ی پارسی به همراه نسخه‌ی اولیه ترجمه و اصلاحات به خط دکتر بختیار، مجموعه دکتر مظفر بختیار‌

در نشست هایی که با دکتر بختیار داشتم ایشان به من گفتند که این مراسم زردشتی پُرسه نام دارد، و اشاره ایشان به این موضوع مرا به فکر واداشت که ممکن است از منظر زبانی بتوان این مراسم خاص را بررسی کرد، تلاشهای بسیار خوشبختانه به ثمر نشست و در نهایت سبب شد که از منظر زبانی ارتباط مراسم «لون-شیان-جی»پارسی و واژه‌ي چینی آن پیدا شود. جالب اینجاست که اگر از منظر معنایی کاراکترهای زبان چینی به این موضوع پرداخته شود معنی آن می‌تواند مراسم سوگواری جنگجوی پارسی ترجمه شود در حالی که اگر از منظر زبان پارسی به آن دقت شود ترجمه آن همان مراسم پُرسه خواهد بود که پیشتر بیان شد. «لون-شیان» همان واژه‌ی روشن است که با تلفظ چینی، معنای خدای نبرد روشنایی را می دهد. و «جی» در زبان چینی به معنای مراسم می‌باشد. در مقاله واژه‌ی دیگری با عنوان «گو-سی» است که در زبان چینی معنای آن عبادت موسیقایی می‌باشد و معنای پارسی آن گاثا می‌باشد. باید اعتراف کرد که اجداد خانواده« نَی »واقعا به زبان چینی تسلط کامل داشتند که توانسته اند با توجه به اصوات واژه‌ها در زبان پارسی ، در زبان چینی نیز واژه‌هایی را انتخاب کنند که علاوه بر تلفظ مشابه و نزدیک به تلفظ واژه‌ی پارسی معنای اصلی واژه‌ي پارسی را نیز در زبان چینی در برگیرد و این کار بسیار مشکلی هست.   پس از آن من شروع به تحقیق درباره‌ی آموزه‌های زردشتی بخصوص در زمینه‌ی آیین سوگواری زردشتیان کردم و در نهایت موفق شدم که مقاله‌ای را با عنوان مراسم «لون-شیان-جی »پارسی در «یان-جوئو» چین به چاپ برسانم. که در آن سعی کردم از منظر زبان پارسی و اطلاعاتی که درباره آیین‌های  مختلف زردشتیان ایران جمع‌آوری کرده بودم، این موضوع را مورد بررسی قرار بدهم.

در دوران حضور دکتر بختیار در چین ضمن همنشینی‌هایی که با ایشان داشتم، درباره موضوعات متنوعی صحبت می‌کردیم مانند دوازده مقام موسیقایی شین جییانگ، کاغذ سازی باستانی در چین و بسیاری موارد دیگر. و تمام مباحث مطرح شده در این همنشینی ها همواره برای من بسیار با اهمیت بودند و نتیجه این مصاحبت ها برای من پیشرفت عظیمی را به ارمغان داشت و من می‌خواهم از دکتر بختیار، این استاد و دوست گرانقدر عمیقا سپاسگزاری کنم. او سبب شد که نیمه پارسی زندگی من بسیار پربار و سرشار شود و معنای عمیق تری پیدا کند.

متاسفانه پس از احداث بنا فرصتی دست نداد که به همراه دکتر بختیار به دهکده پارسیان سفر کنیم و از آنجا بازدید کنیم، تا سال ۲۰۱۸ که به همراه فرزند ایشان به دهکده پارسیان سفر کردیم تا ایشان از نزدیک شاهد تلاشهای بی وقفه پدرشان در آن سالها برای به یادگار گذاشتن گواهی برای دوستی دیرینه‌ی ایران و چین از نزدیک باشند. و دیدار فرزند از یادگار پدر خود نوعی آرامشی قلبی نسبت به ایشان برای من بود.

ترجمه و تعلیقات: اورمزد بختیار