حزب کمونیست چین با هر حزب سیاسی دیگری در جهان متفاوت است و این پرسش را به وجود آورده که حزب سیاسی چیست؟ حزب کمونیست چین، پدیده ای مربوط به خود چین است و بدون شک ویژگی های خاص چینی دارد. دستاورد خارق العاده آن در یافتن راهی برای ادغام قابلیتهای اصلاحات عظیم کشور با جامعه و فرهنگ چین در تاریخ 100 ساله آن نهفته است. می توان گفت که پس از کنار رفتن بیش از 2000 سال حکومت متمرکز در چین، از زمان تأسیس جمهوری خلق چین در سال 1949، اهمیت حزب کمونیست چین در این کشور بی نظیر بوده است.

غرب در درک حزب کمونیست چین به شدت شکست خورده است. این ناآگاهی پس از سال 2016 به اوج خود رسید. آنان حزب کمونیست چین را برابر با حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی دانسته و می دانند اما بین این دو حزب  تقریباً هیچ چیز مشترکی وجود ندارد. شکست بزرگ حزب کمونیست شوروی یک فاجعه تاریخی بود اما  حزب کمونیست  چین  بدون شک موفق ترین حزب در 100 سال گذشته محسوب میشود. درک حزب کمونیست چین با استفاده از مارکسیسم سنتی غیرممکن است. قبل از سال 1949، مارکسیسم حزب کمونیست چین بومی سازی شده؛ علاوه بر این ، حزب کمونیست چین ریشه در آموزه های کنفوسیوس دارد و می توان گفت که این  حزب ترکیبی از مارکسیسم و ​​کنفوسیونیسم است. حزب کمونیست چین به اندازه تمدن چین پیچیده است و محصول همین تمدن به شمار میرود.

غرب قاطعانه معتقد است که نظام  تک حزبی پایدار نیست زیرا فاقد نیروی محرک ذاتی برای اصلاحات است اما این با تاریخ حزب کمونیست چین مطابقت ندارد. در مقایسه با هر حزب سیاسی دیگری در جهان، حزب کمونیست چین توانایی های برجسته برای اصلاحات خود را نشان داده است؛ به عنوان مثال، در دهه های 1970 و 1980، دنگ شیائوپینگ، رهبر فقید چین با قاطعیت سیاست اصلاحات داخلی و گشایش درهای چین به روی جهان را اجرا کرد و با برنامه های خود برای اقتصاد بازار سوسیالیستی، چین را به  اقتصاد جهانی پیوند دهد. یک حزب سیاسی، با داشتن ریشه های عمیق در جامعه و اعتماد به نفس بالا می تواند این تغییر اساسی در مسیر توسعه خود را ایجاد کند. تلاش برای یافتن حقیقت، حرفه ای بودن، تجربه گرایی و روش های علمی از ویژگی های بارز حکمرانی چین است.

بیشتر نگرانی های غربی ها در مورد حاکمیت ملی معطوف به دموکراسی مبتنی بر انتخابات است، در حالی که نیروی ملی در جایگاه دوم قرار می گیرد اما در سوی مقابل، چین نیروی ملی را در اولویت قرار می دهد و این موضوع با پیشینه تاریخی و شیوه حکومت نخبگان کنونی چین ارتباط نزدیک دارد. در چین، جامعه بدون نیروی ملی نمی تواند به حرکت درآید و این یک سنت تاریخی دیرینه در چین است. اما کلیدی ترین عنصر در چین، توانایی بازسازی و تعریف مجدد چین در عصر جدید خواهد بود؛ دو مثال رقابت خارق العاده حاکمیت چین رشد اقتصادی چین در 40 سال گذشته و موفقیت چین در مقابله با همه گیری کرونا هستند.

چین به دلیل تاریخ، فرهنگ و وسعت عظیم خود یک کشور بی نظیر در سراسر جهان است و هرگز خود را به عنوان الگویی برای مدیریت سایر کشورها در نظر نگرفته است. چین هرگز از کشورهای دیگر نخواسته است که تبدیل به یک چین دیگر شوند. برخلاف ایالات متحده، انگلستان و یا اتحاد جماهیر شوروی، حزب کمونیست چین هرگز اعتقاد نداشته سیستم سیاسی این حزب می تواند الگویی برای سایر کشورها باشد. نیرومند شدن چین نیز این مسئله را تغییر نداده اما باید پذیرفت که در آینده و به دنبال افزایش نفوذ و اهمیت چین، سایر کشورها ممکن است در جنبه‌های مختلف مانند سیاست های اقتصادی، مقابله با بیماری های همه گیر، نوآوری در علم و فناوری، قابلیت های حاکمیتی و یا مقابله با تغییرات اقلیمی چین را به عنوان یک الگو برای خود برگزینند.

حزب کمونیست چین یکی از اهداف خود را ایجاد یک کشور سوسیالیستی مدرن، سعادتمند، دموکراتیک، متمدن و هماهنگ تا سال 2049  و صدمین سالگرد تاسیس چین جدید اعلام کرده که حدود 30 سال دیگر برای آن فرصت دارد. قبل از آن،  چین به احتمال زیاد به بزرگترین اقتصاد در تاریخ جهان و با حجم دو تا سه برابر ایالات متحده تبدیل خواهد شد، استاندارد زندگی شهروندان این کشور به سطحی بسیار بالا خواهد رسید و زمان مورد نیاز برای سفر بین شهری و درون شهری بسیار کاهش خواهد یافت.

تا آن زمان، بیشتر جمعیت چین را نیز کسانی تشکیل خواهند داد که پس از سال 2000 به دنیا آمده‌اند. آنها دوران فقر و ضعف چین را تجربه نکرده اند و به عبارت دیگر، انتظارات آنان بسیار متفاوت خواهد بود. با توجه به اداره و هدایت چنین کشوری که دائماً در حال تغییر است، حزب کمونیست چین همچنان به ادامه اجرای اصلاحات نیاز دارد. ترکیب عمل گرایی و دوراندیشی، یکی از سنت های دیرینه ای است که امروز چین را در جایگاه بسیار خوبی قرار داده است. بی شک بر اساس دستاوردهای گذشته، توانایی های حکمرانی و قابلیت تحول، حزب کمونیست چین همچنان رهبر و معمار پیشرفت چین خواهد بود.

 نویسنده : مارتین ژاک، محقق ارشد دانشگاه کمبریج انگلستان و مؤسسه چین شناسی دانشگاه فودان چین