بحث «تله بدهی» چین که هدف آن بی اعتبار کردن پکن است اخیرا دوباره به راه افتاده است.

بحث «تله بدهی» چین از همکاری این کشور با آفریقا شروع شد. کشورهای غربی با مشاهده تعمیق همکاری اقتصادی چین با کشورهای آفریقایی که از مستعمره های قدیمی کشورهای غربی بودند، شروع به جنجال آفرینی درباره آن کردند. اما آن چه عجیب است این است که کشورهای آفریقایی چنین مساله ای را قبول ندارند.

به عنوان مثال «جومو کنیاتا» رئیس جمهور کنیا که چین در ساخت پروژه بزرگ خط آهن بین دو شهر اصلی آن به نام های مومباسا و نایروبی کمک کرده است، در مصاحبه ای با شبکه خبری «سی ان ان» گفت: «از چین قرض گرفتیم اما از آمریکا هم. چه تفاوتی بین قرض گرفتن از چین و قرض از دیگر کشورها و سازمان ها وجود دارد؟ چرا آمریکا فقط نگران قرض گرفتن ما از چین است؟»

علاوه بر آقای کنیاتا، مقامات کشورهای آفریقایی مانند معاون وزیر خارجه آفریقای جنوبی و رسانه های کشورهای آفریقایی مانند نیجریه و زیمبابوه به تکذیب بحث جعلی «تله بدهی» برخاسته اند.

موسسه «کارزار بدهی جوبیلی» (Jubilee Debt Campaign) که موسسه ای بریتانیایی است درباره بدهی کشورهای آفریقایی به چین تحقیقاتی انجام داده که نشان می دهد طلب چین از آفریقا از 20 درصد کل بدهی های کشورهای آفریقایی هم بیشتر نیست و منابع اصلی قرض این کشورها، بخش خصوصی و موسسات مالی چندجانبه از دیگر کشورها هستند.

وزارت خارجه چین این تحقیق را تایید کرده و از این وام دهندگان دعوت کرد تا به طرح کاهش و معاف سازی بدهی های کشورهای آفریقایی به چین بپیوندند. لازم به ذکر است دولت چین کشورهای آفریقایی را از بازپرداخت وام های بدون بهره با سررسید پایان سال 2020 مصون کرده است.

یک ضرب المثل چینی می گوید: «اگر می خواهید ثروتمند شوید، ابتدا جاده را بسازید». چین عقیده دارد زیرساخت های کامل یکی از پیش شرط های توسعه کشور است. چین با این الگو، توسعه یافته و در همکاری اقتصادی اش با دیگر کشورها نیز به دنبال اجرای آن الگو است تا آن کشورها نیز از نوعی توان توسعه خودکفایانه برخوردار شوند. می توان گفت این ابتکار یک راه حل ریشه ای است برای مساله توسعه است.

اتفاقا همزمان با دور جدید داغ کردن بحث «تله بدهی» چین، پرفسور «دبورا برائوتیگام» (Deborah Brautigam) از دانشگاه جان هاپکینگز و پرفسور «مگ ریتمیره» (Meg Rithmire) از دانشگاه هاروارد در مجله «آتلانتیک» مقاله ای با عنوان «بحث تله بدهی چین تخیلی است» منتشر کردند. آنها در این مقاله با انجام تحلیل های جامع و ریزبینانه درباره همکاری چین با سریلانکا در پروژه بندر «هامبانتوتا» (Hambantota)، اطلاعات جعلی درباره این پروژه که رسانه های غربی با استفاده از آن بحث واهی تله بدهی چین را ساخته و پرداخته نمودند، افشا کرده و نوشتند: بحث تله بدهی چین دروغی است که با دقت طراحی و ساخته شده و این دروغ طوری گسترش یافته که گویی از میلیون ها داستان حقیقی واقعی تر است.

با توجه به تنوع نظام های سیاسی و شرایط مطرح در کشورهای مسیر کمربند و جاده، این کاملا قابل درک است که شخصیت های این کشورها دیدگاه های متفاوتی به ابتکار کمربند و جاده داشته باشند. اما در خصوص تله بدهی چین، با آنکه به آن «تله یا دام» گفته می شود، این به منزله آن است که نسبت به انگیزه چین برای همکاری با کشورها تردید ابراز شده است. اما همین ایجاد تردید درباره «انگیزه چین» می تواند جزو کارزار تبلیغاتی لحاظ شود چون نمی توان وجود یک «انگیزه» را ثابت کرد اما داغ کردن یک بحث مربوط به انگیزه را چرا.