شکست سیاست «فشار حداکثری»؛ آمریکا در مسیر بازگشت به برجام

نشست چهارجانبه وزرای خارجه انگلستان، فرانسه، آلمان به همراه همتای آمریکایی آنان و همین طور اقدام نماینده آمریکا در سازمان ملل برای پس گرفتن درخواست پیشین این کشور در راستای بازگرداندن تمام تحریم‎های بین‎المللی علیه ایران نشان می‎دهد که سیاست «فشار حداکثری» دولت پیشین ایالات متحده در قبال ایران شکست خورده و این کشور قصد دارد به برجام بازگردد.

روز پنج‌شنبه 30 بهمن (18 فوریه) در نشستی که میان وزرای خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام و آنتونی بلینکن وزیر خارجه دولت جو بایدن برگزار شد همه طرف‎ها با اذعان به اهمیت حفظ برجام در تأمین منافع مشترک امنیتی این کشورها بیانیه‎ای را در راستای آغاز مسیر رایزنی برای بازگشت آمریکا به این توافقنامه منتشر کردند.

دستگاه دیپلماسی پیشین آمریکا با روی کار آمدن مایک پومپئو در سمت وزیر خارجه، اعمال «فشار حداکثری» را به عنوان سیاست اصلی خود در پیش گرفت. این اقدام دولت آمریکا خشنودی برخی از سیاستمداران تندرو در آمریکا و منطقه از جمله جان بولتون مشاور پیشین امنیت ملی  را به همراه داشت اما از سوی دیگر بسیاری از مخالفان تحریم‎های یکجانبه، ناعادلانه و خودسرانه آمریکا علیه ایران از جمله چین و روسیه اعتراض خود را نسبت به این سیاست اعلام کردند. این مخالفت‎ها تا جایی بود که قطعنامه پیشنهادی این کشور برای تمدید تحریم‎های تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل تنها از سوی خود آمریکا و جمهوری دومینکن رای مثبت گرفت و حتی شرکای سنتی اروپایی آمریکا نیز آن را رد کردند. همچنین تلاش آمریکا برای فعال کردن بند موسوم به ماشه در برجام نیز با اما و اگر بسیار همراه شد و در نهایت با عدم حمایت مجدد اروپایی ها، آمریکا مجبور شد در حالتی از انزوای بی سابقه، به تنهایی درخواست خود را برای فعال شدن این بند به سازمان ملل ارائه کند.

اکنون با روی کار آمدن یک دولت جدید در آمریکا و قرار گرفتن سیاستمداری نظیر بلینکن که در دوران دولت اوباما نقشی مؤثر در به ثمر نشستن برجام داشته به نظر می رسد که ایالات متحده قصد دارد در راستای از سرگیری تعامل سازنده با جهان به توافق هسته‌ای با ایران بازگردد. گذشته از رویکرد اشتباه آمریکا برای در پیش گرفتن مسیر دشمنی آشکار در قالب «سیاست فشاری حداکثری» و کنار گذاشتن ابزاری به نام تعامل و دیپلماسی که در نهایت به اذعان خود آمریکایی‌ها به شکست و انزوای این کشور در مجامع بین‌المللی منجر شد، مقاومت مثال زدنی ایران در برابر زورگویی و قلدری آمریکا، حمایت دیگر اعضای برجام از این توافقنامه به عنوان یک دستاورد ارزشمند برای دیپلماسی بین‎المللی و مخالفت آشکار روسیه و چین به عنوان دو عضو مهم برجام با تحریم‎های یکجانبه و غیرقانونی ایالات متحده علیه ایران از جمله مهمترین عواملی بودند که باعث شدند امروز آمریکا در مسیر بازگشت به برجام قرار گیرد.

هر چند آمریکایی‎ها اکنون نیز به قول معروف «با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن» را سرلوحه کار خود قرار داده‎اند و مدام از لزوم بازگشت ایران به برجام و رعایت تمام تعهدات نسبت به این توافقنامه و اجرای تمام بندهای داوطلبانه آن از سوی ایران به عنوان پیش شرطی برای آغاز مجدد مذاکرات بازگشت خود به برجام حرف می‎زنند، اقدامات مرحله به مرحله ایران در راستای کاهش تعهدات خود و انداختن توپ در زمین اروپایی‎ها به عنوان عامل تعیین‎کننده برای زنده ماندن یا مرگ پیکر نیمه جان توافقنامه هسته‎ای باعث شده که آمریکا به شرکای اروپایی خود برای بازگشت به برجام اعلام آمادگی کند و در ضمن درخواستش برای فعال شدن بند ماشه در برجام را نیز پس بگیرد و به نوعی در عمل تغییر رویه خود را نسبت به دولتمردان و سیاستمداران ایرانی نیز نشان دهد.

در این بین باید به این نکته توجه کرد که پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و فشارهای و تحریم‎های بی‎سابقه این کشور به مردم ایران، چین یکی از کشورهایی بود که همواره و به طور آشکار ضمن محکوم کردن اقدامات غیرقانونی آمریکا به دفاع از برجام پرداخت و از همه طرف‎ها خواست تا با اجرای تعهدات خود این توافق ارزشمند را حفظ کنند و با حضور سر میز مذاکره برای حل اختلافات خود با یکدیگر گفت‎وگو کنند.  در پی نشست اخیر سه کشور اروپایی و آمریکا، هوا چون‌یینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین با استقبال از رویکرد جدید طرف‎های غربی برجام و به ویژه آمریکا بار دیگر با بیان موضع همیشگی چین گفت که بازگشت آمریکا به برجام تنها راه برای حل مسئله هسته ای ایران و خروج آن از بن بست است.

حال باید دید کسانی که در خود آمریکا و منطقه همواره به دنبال کوبیدن بر طبل جنگ و ناامنی هستند و نارضایتی خود را از به ثمر نشستن برجام بارها به صورت آشکار اعلام کرده‎اند خواهند گذاشت که جهان بار دیگر به مسیر گفت‎وگو بازگردد یا خیر؟!