هنگامی که آمریکا در ژوئن 2018 خروج خود از شورای حقوق بشر سازمان ملل را اعلام کرد، توضیح واشنگتن درباره این اقدام این بود که شورای حقوق بشر مکانی ریاکارانه و خودخواهانه بوده و نمی تواند مدافع حقوق بشر باشد و آمریکا فقط با خروج از آن می تواند به دفاع از حقوق بشر دنیا کمک کند. اما دولت بایدن اعلام کرده مصمم است که به عنوان ناظر به شورای حقوق بشر بازگردد اما توضیح واشنگتن درباره دلیل این اقدام همان «دفاع از حقوق بشر دنیا» است.

آنچه دریافته می شود این است که بهانه آمریکا برای خروج از شورا و بازگشت به آن دفاع از حقوق بشر جهان بود اما سئوال ما این است که چرا این اقدامات متضاد دلیل یکسان دارند؟

همه می دانند دلیل واقعی آمریکا حمایت از حقوق بشر نیست بلکه این است که نمی خواهد این ابزار سیاسی ایده آل یعنی حقوق بشر را با خروج از شورای حقوق بشر تضعیف کند یا از دست بدهد.

البته برای تشخیص آنکه آمریکا واقعا برای «دفاع از حقوق بشر جهان» به شورای حقوق بشر برگشته است، باید ببینیم که واقعا برای حمایت از حقوق بشر صداقت دارد یا خیر؟

با مروری بر تاریخ آمریکا با پاسخی تاسف انگیز برخورد می کنیم. این کشور که بر روی اجساد و خون بومیان آمریکای شمالی و آفریقایی های سیاه پوست بنا شده، سیستم تبعیض نژادی خود را در 1965 پایان داده و این موضوع تا سال 2012 ادامه داشت و تازه در آن سال بابت اجرای 60 ساله قانون «محرومیت چینی تبارها» از این اقلیت قومی خود غذرخواهی کرد. متاسفانه واشنگتن تصور می کند چون عذرخواهی کرده، صلاحیت تعریف مفهوم حقوق بشر و تحمیل آن به دیگر کشورها را دارد.

آنچه قابل تامل است این است که در سطح دنیا هر جایی که مورد «علاقه» آمریکا قرار می گیرد، وضعیت حقوق بشر آنجا به اصطلاح به خطر می افتد طوری که جامعه آنجا دچار ناآرامی می شود و یا با آن وارد جنگ می شود. چنین مواردی در خاورمیانه و شمال آفریقا کم هم نیستند.

در خود آمریکا نیز مردم طبقات پایین جامعه وضعیت خوبی ندارند. در زمان همه گیری کرونا، به خاطر کوتاهی دولت ترامپ در مهار آن، آمریکا بیشترین آمار موارد ابتلاء به بیماری و بیشترین موارد فوتی را داشت و این برتری هنوز هم ادامه دارد. با این حال، نمی دیدیم که سیاستمداران آمریکا از زاویه حقوق بشر به تعبیر این وضعیت بپردازند.

در حادثه اخیر هجوم طرفداران ترامپ به کنگره آمریکا، پلیس با معترضان به طرز وحشیانه ای برخورد کرده به گونه ای که حتی تلفاتی در آن ایجاد گزارش شد اما هیچ بحثی از زاویه حقوق بشر در میان سیاستمداران و رسانه های آمریکا رد و بدل نمی شود. این در حالی است که هنگامی که پلیس روسیه با معترضان به دستگیری «الکسی ناوالنی» منتقد سرشناس دولت روسیه برخورد می کردند، آمریکا بلافاصله چماق «حقوق بشر» را بالا برده و روسیه را به دلیل سرکوب «تجمع مسالمت آمیز» محکوم کرد.

با نگاهی به این روند این سوال در ذهن مخاطبان به وجود می آید که وقتی پلیس آمریکا بیش از هزار کودک مهاجر را در قفس های آهنی در تگزاس حبس کرد حقوق بشر کجا بود؟ وقتی والدین این کودکان را در بازداشتگاه ها انداختند، وجدان حقوق بشری آنها کجا بود؟ هنگامی که زندانیان کالیفرنیایی را با زور برای خاموش کردن آتش به کوهستان بردند، حقوق بشر این زندانیان کجا بود؟

برشمردن سوابق حقوق بشری آمریکا تمام نشدنی است و بهتر است با استناد به طرح مشترک کشورهای در حال توسعه در چهل و پنجمین جلسه شورای حقوق بشر آن را حلاصه کنیم: سوابق بد آمریکا در زمینه حقوق بشر عمدتا عبارتند از ممانعت از پیشگیری و مهار کرونا در ایالات متحده و دیگر کشورها، تحریک انقلاب های رنگی در کشورهای دیگر، خشونت علیه زنان، تبعیض علیه مسلمانان و آفریقایی تبارها، قاچاق انسان، بیگانه هراسی، نقض حقوق مهاجران و غیره.

با این حساب، حالا به دلیل یا انگیزه خروج آمریکا از شورای حقوق بشر و برگشت آن به آن شورا نگاهی بیاندازیم. دلیل خروج آمریکا از شورا این بود که معتقد بود متحدش اسرائیل در شورا تحت رفتار ناعادلانه قرار گرفته و در چارچوب شورا، آمریکا نمی تواند به خوبی از اسرائیل دفاع کند. حالا که می خواهد به شورا برگردد، دلیلش این است که به قول «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه، به دلیل غیبت آمریکا در شورای حقوق بشر  خلأ رهبری حقوق بشر شکل گرفته است. بنابراین، منطق محوری نهفته در دلایل خروج آمریکا از شورا و بازگشت آن این است که واشنگتن فکر می کند باید حق تعریف و تفسیر حقوق بشر را داشته باشد و به منظور تصحیح اقدام هیجانی خود در خروج از شورا که آن نیز به خاطر انحراف شورا از مسیر حقوق بشری آمریکایی صورت گرفته بود، به شورا باز می گردد.

به عبارت دیگر، دولت بایدن فقط می خواهد برگ انجیری که برای پوشش وضعیت شرم آور حقوق بشر آمریکا توسط ترامپ به دور انداخته شده بود، دوباره به دست بگیرد تا نقض حقوق بشری خود را بپوشاند و بار دیگر از آن به عنوان یک ابزار سیاسی استفاده کند.