" شیا " - نخستین سلسله در تاریخ چین
سلسله " شیا " نخستین سلسله در تاریخ چین است . این سلسله در قرن 21 قبل از میلاد تاسیس و در قرن 16 قبل از میلاد سرنگون شد و جمعا حدود 500 سال حیات داشت . نواحی مرکزی حکومت آن شامل مناطق جنوبی استان " شان سی " و غرب استان " خه نان " امروزه چین بوده است . " دا یو " موسس سلسله " شیا " قهرمانی است که سیل را مهار می کرد . گفته می شود که وی به سبب مهار موفقیت آمیز رود زرد که سالها طغیان می کرد ، مورد پشتیبانی مردم قرار گرفت و سرانجام سلسله " شیا " را تاسیس کرد . ایجاد سلسله " شیا " نشانگر تغییر جامعه بدوی و ایجاد جامعه با نظام مالکیت خصوصی و ورود چین به جامعه برده داری است . در پایان سلسله " شیا " دربار سلطنتی وضیعت خوبی نداشت و تناقضات طبقاتی شدید بود . به ویژه " شیا جیه " آخرین پادشاه این سلسله پس از روی کار آمدن زندگی تجملی داشت و مدیریت او بر کشور ضعیف بود . او به یکی از سوگلی ها به نام " مه شی " علاقه داشت و هر روز با او شراب می نوشید و تفریح می کرد . او مقاماتی را که با این کار مخالفت می کردند ، می کشت . بدین سبب ، کشورهای تحت فرمان سلسله " شیا " یکی پس از دیگری به سلسله " شیا " خیانت کردند . در این زمان ، کشور " شان " یکی از کشورهای مذکور با استفاده از این فرصت به سلسله " شیا " حمله کرد و سرانجام ارتش سلسله " شیا " را شکست داد . پادشاه سلسله " شیا " فرار کرد و در شهر " نن چائو " در گذشت و به دنبال آن سلسله " شیا " سرنگون شد . اسناد زیادی در باره سلسله " شیا " در دست نیست . لذا در خصوص وجود سلسله " شیا " در تاریخ چین هنوز نیز در محافل علمی و دانشگاهی انتلاف نظر داردند . اما کتاب تاریخی معروف چین با نام " شی جی " یعنی یاد داشت های تاریخی بطور روشن از سلسله " شیا " سخن به میان آورده است . باستان شناسان امیدوارند که روزی بقایای سلسله " شیا " را کشف کنند تا با تاریخ این سلسله آشنا شوند . در سال 1959 میلادی ، باستان شناسان بررسی " خرابه های شیا " را آغاز کردند و به جستجوی فرهنگ سلسله " شیا " پرداختند . اکنون ، بسیاری کارشناسان آشنا با که فرهنگ " ارلی تو " در خرابه های " ارلی تو " در شهر " یان شی " استان " خه نان " در جستجوی فرهنگ سلسله " شیا " هستند . تاریخ این خرابه ها مربوط به سال 1900 قبل از میلاد و در چارچوب سلسله " شیا " بوده است . با وجود آنکه اکنون اسناد چندانی در این مورد در دست نیست ، اما مدارک فراوان مختلف دیگر دانشمندان را در مطالعه فرهنگ سلسله " شیا " مساعدت کرده است . وسایل تولیدی کشف شده از خرابه های " ارلی تو " سنگی است . ب عضی ها از استخوان و صدف ساخته شد . مردم آن زمان از این وسایل بدوی استفاده می کردند . با وجود آنکه تاکنون ظروف مفرغی در خرابه های سلسله " شیا " پیدا نشده ، اما در این خرابه ها کارد ، درفش و وسائل دیگر و سلاح و ظروف کشف شده است . علاوه بر این ، ظروف یشمی که سطح ساخت آن با مهارت انجام شده بود و آلات موسیقی دیگر از خاک بیرون آورده شده است . تقویم مربوط به سلسله " شیا " بسیار قابل توجه است . کتابی با نام " دا تای لی جی " اسناد مهمی در باره تقویم کشاورزی چین را در خود جای داده است . در این کتاب نوشته شده که مردم آن زمان می توانستند بر اساس جهت ستاره دب اکبر ماه را مشخص کنند . این نخستین تقویم چین است تا این روش درجه روشنایی ستارگان و موقعیت آنها ، وضع هوا و امور کشاورزی در 12 ماه ثبت می شد . تقویم کشاورزی مذکور چین نشانگر سطح پیشرفت تولیدات کشاورزی سلسله " شیا" و قدیمی ترین دستآورد علمی پرارزش چین است .