که بهار آمد و باغ آمد و گل آمد و عيد

بشر از هزاران سال پيش گاهشماری می کرده و اقوام متمدن ساکن در بين النهرين جزء اولين مردمانی بوده اند که آغاز سال نو را جشن گرفته اند. سومريان پنج هزار سال پيش و بابليها دو هزار سال پيش از ميلاد مسيح، جشن سال نو داشته اند. در تقويم بابلی، سال نو با رويت هلال ماه نو، بعد از اعتدال بهاری آغاز می شد و جشن آن تا يازده روز ادامه داشت. در روزهای آخر اين جشن، يک سفره همگانی به نشانه همدلی همه افراد قوم در سال جديد، گسترده می شد.

در مصر باستان مردم به همراه فرعون، سال نو را جشن می گرفتند. مصريان از نقش يک کودک به نشانه نو شدن سال استفاده می کردند. يونانيان باستان نيز با به نمايش گذاشتن يک کودک در يک سبد، الهه شراب را در آغاز سال نو ستايش می کردند. اين نشانه ای از باروری و حيات دوباره طبيعت بود.

همين نشانه بعدها به کليسا راه يافت و استفاده از تصوير يک کودک برای آغاز سال نو به عنوان نمادی از تولد عيسی مسيح پذيرفته شد. اما اينک در بيشتر کشورهای مسيحی از يک درخت سبز برای نشان دادن زندگی و سبزی استفاده می شود و درخت کريسمس با انواع چراغها و نشانه های رنگارنگ تزيين می شود.

آمريکا و اروپا

در نيويورک به هنگام تحويل سال در نيمه شب، مردم در ميدان تايم اجتماع می کنند. در لندن مردم در چند ميدان اصلی شهر جمع می شوند تا صدای زنگ ساعت "بيگ بن" را به هنگام تحويل سال بشنوند. در مسکو جشن سال نو در کاخ کرملين و اطراف آن برگزار می شود.

در بيشتر مناطق اروپايی به ويژه در بخش هايی از انگلستان و اسکاتلند، اولين فردی که بعد از سال نو به خانه می آيد، اگر مرد و دارای موهای تيره باشد، نشانه خوشبختی به حساب می آيد. او بايد با خود هديه ای بياورد که آمدن برکت را نشان بدهد. پول، نان و ذغال هديه های خوبی بشمار می روند.

جايی ديگر، در اطراف رودخانه دانوب، رسم است که دختران اشتياق خود را برای ازدواج در مراسم سال نو نشان می دهند. در يونان دختران، شب عيد، قبل از خواب يک خوراکی شور می خورند، چون اعتقاد دارند اين شوری به آنها کمک می کند تا شوهر آينده خود را در خواب ببينند.

اسپانيايی ها و پرتغاليها به نشانه آمدن دوازده ماه خوشبختی، دوازده دانه انگور را از يک خوشه در شب عيد سال نو می خورند. در رومانی به نشانه آمدن سالی پر برکت در شب عيد چراغها را تا صبح روشن می گذارند. پول خرد را در ظرفی از آب می ريزند و با دست شسته و تميز آن را می شمارند و عقيده دارند اين کار ثروت را برای سال آينده به همراه می آورد. اما در اسکانديناوی چراغ را در شب عيد روشن می گذارند تا خورشيد را تشويق به بازگشت کنند.

اتريشی ها معتقدند ديدن پيرزن فرتوت در روز عيد شگون ندارد. در يونان بشقابی از بذر کاشتنی را در روز سال نو نزد کشيش می برند تا بر آن دعا بخواند و هديه بچه ها را داخل کفش آنها می گذارند. لهستانيها روز اول سال نو را ياد آور خاطره به زندان افتادن اژدهايی بنام " لوايتان " می دانند که می توانسته بهشت را به آتش بکشد. در سوئيس روز عيد يک قطره خامه به نشانه برکت و باروری، روی زمين می ريزند و در آلمان يک قطره جوهر را در آب می ريزند تا نقشی را که ايجاد می شود تفسير کنند. در دانمارک ظرف های شکسته پشت در خانه در شب عيد نشانه خوبی به حساب می آيد. مردم ظرفهای کهنه و شکسته را در طول سال نگه می دارند و شب عيد آن را پشت در خانه دوستان و آشنايان می گذارند.

مردم برخی از مناطق آمريکای شمالی معتقدند که لوبيای چشم بلبلی خوشبختی می آورد، بنابراين غذای شب عيد را از برنج و لوبيای چشم بلبلی درست می کنند و در آمريکای جنوبی، آدمک های چوبی جلوی در خانه می آويزند. در برخی از مناطق آمريکای جنوبی هم از پنجره خانه ها آب به بيرون می ريزند و با اين کار روح های شيطانی را برای سال آينده از خانه می رانند.

شرق دور

سنت ريختن آب تقريبا در تمام کشورهای خاوردور نيز در آغازين روز سال اجرا می شود. آنها به يکديگر آب می پاشند و بيشتر مردم در گذرگاهها خيس می شوند. اين کار هم به معنی درخواست سالی پر باران است و هم پاکيزه وارد شدن به سال نو.

کامبوجيها روز عيد به راهبان غذای مخصوص هديه می دهند، و برای آمدن باران دعا می خوانند. ويتنامی ها در روز عيد " تت" که "نو" روز آنهاست سه بار در روز آتش می افروزند، خانه های خود را با شکوفه های زرد می آرايند و تلاش می کنند که رفتار و کرداری شايسته آغاز سال داشته باشند.

برای تايلنديها آزاد کردن حيوانات، خوشبختی به همراه می آورد. آنها حيواناتی را که برای تفريح و سرگرمی در خانه نگه می دارند، روز اول سال آزاد می کنند. هيچ کس حق ندارد لاکپشتی را که لاکش رنگ شده و آزاد شده ، دوباره به بند بکشد.

در خاوردور به ويژه در چين مردم با حمل اژدهای بزرگی در خيابانها روز آغاز سال را به پايکوبی می گذرانند. اژدهای چينی بر خلاف اژدهای لهستان، مهربان و نماد خوشبختی و قدرتی است که خدايان به امپراتور می بخشيده اند. روز عيد تمام چيزهای تيز و برنده از دسترس دور نگه داشته می شود و هيچ کس حق ندارد از مرگ، بيماری يا نظير آن حرف بزند. غذاها در ظرف قرمز گذاشته شده، و هدايا در بسته بندی قرمز ارسال می شوند . نوشتن با رنگ طلايی روی پاکت ها خوشبختی به ارمغان می آورد.

بودائيان سراسر جهان در اولين روز سال نو، مجسمه های بودا را با آب معطر شستشو می دهند.

هندوها

مراسم سال نو هندوها در مناطق مختلف متفاوت است. هندوهای بنگلادش در روز عيد گلدانی حاوی يک درخت منگو به خانه می آورند که آوردن برکت را تداعی می کند. هندوهای سريلانکا در شب عيد تا نيمه شب که سال جديد از راه می رسد، غذا نمی پزند و چراغ روشن نمی کنند. کودکان هندو در کنيا صبح روز عيد چشم هايشان را می بندند تا غذايی که مادر برای آنها گذاشته غير منتظره باشد.

معروفترين مراسم سال نو هندوها، ديوالی، پنج روز طول می کشد. روز دوم که طبق تقويم گجراتی هند آغازين روز از سال نو است، خاطره کشته شدن يکی از شاهان ستمگر ناحيه تبت را يادآور می شود. کريشنا او را می کشد، زنان اسير در حرمسرای او را آزاد می کند و گوشواره اش را باز پس می گيرد و به گوش خود می آويزد. از خون او خال قرمزی وسط پيشانی خود می گذارد اما قبل از طلوع آفتاب حمام می کند تا خود را از آلودگی خون خبيث او بزداید. بنابراين در اين روز زنها خود را می آرايند، بر پيشانی خود خال قرمز می گذارند، طلا و نقره می خرند و مردم قبل از طلوع آفتاب حمام می کنند.

يهوديان

بر خلاف هندوها، يهوديان سراسر جهان از آيين يکسانی برای آغاز سال نو يهودی پيروی می کنند. حسب يک سنت مذهبی، هر کس در پايان سال ده روز وقت دارد تا به حساب کارهايی که در طول سال انجام داده رسيدگی کند و نسبت به کارهای بد خود از درگاه خداوند عذر بخواهد. يهودی ها معتقدند خداوند در هنگام سال نوی آنها، روش هاشانا، آفرينش جهان را آغاز کرده. برنامه های اين عيد، مذهبی است و طی آن، مردم به کنيسه می روند، دعا می خوانند و کار و خريد و فروش هم نمی کنند. همچنین خرده نان در آب می ریزند تا ناراحتی ها را از بین ببرند.

مسلمانان

اول محرم، اولين شب از سال قمری، تنها در برخی از کشورهای سنی نشين با ريسه هايی از چراغ، با ديگر شبها متمايز می شود. شيعيان از اول محرم به استقبال عزاداری می روند. در مصر، رويت هلال ماه نو که به تاييد مفتی اعظم الازهر رسيده، در شب اول محرم، از بلندای مسجدی که بر فراز تپه ای در وسط شهر قاهره قرار گرفته، به اطلاع مردم می رسد. پس از آن مردم سال نو را به يکديگر تبريک می گويند. در اکثر کشورهای اسلامی آغاز سال نو، با نقل داستان هجرت پيامبر اسلام از مکه به مدينه از رسانه های عمومی، همراه است.

نوروز

نوروز عيد سال نو و عيد ملی ساکنان فلات ايران است. در کشورهای آسيای ميانه خيابانها و معابر را می آرايند. در مزار شريف افغانستان، علامتی را که منسوب به حضرت علی می دانند، بلند می کنند و اين علم تا چهل روز برافراشته باقی می ماند. در پاکستان روز عيد آتش روشن می کنند و با اين کار بديها را می سوزانند. علوی های کرد ترکيه نوروز را به عنوان تولد حضرت علی جشن می گيرند.

در ايران سر سفره هفت سين می نشينند. تخم مرغ رنگ کرده، سبزه و سنبل و سمنو، که از جوانه گندم تهيه می شود، هر يک نمادی از زايش و باروری دوباره طبيعت است. سکه برکت، توانمندی و خرسندی را نويد می دهد و آب و ماهی و آينه نشانگر پيروزی نور و روشنايی بر تاريکی و پليدی است. سيب علامت دوستی، عشق و همدلی و سفره نشانه مهمان دوستی و مهمان نوازی صميمانه ايرانيان محسوب می شود.