روایتهای خارجیان از چهل سال اصلاحات و درهای باز چین

18الی 22 دسامبر سال 1978، سومین پلنوم یازدهمین کنگره ملی حزب کمونیست چین در پکن برگزار شد. این نشست سرآغاز اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز چین تلقی می شود. این سیاست ظرف 40 سال به دستاوردهای چشمگیری نائل آمده است: بیش از 700 میلیون جمعیت از فقر و تهیدستی رهایی یافته اند، چین به دومین قدرت اقتصاد جهان تبدیل شده است. «معجزه چین» اصطلاحی است که جهانیان در اشاره به اصلاحات و درهای باز چین بیش از هر چیز استفاده می کنند. در عین حال تجربیات توسعه چین هر روز به نوعی مورد ستایش و تائید جامعه جهانی قرار می گیرد و هوش و ذکاوت چینی به حل برخی مسائل موجود جهانی کمک کرده است.

در سال 1978هنگامی که سیاست اصلاحات و درهای باز تازه شروع شده بود، نظام اقتصاد برنامه ای و متمرکز به شدت مانع توسعه اقتصاد و نوآوری اجتماعی بود. یکی از ویژگیهای آن زمان این بود که به علت کمبود کالای مصرفی، برخی کالاها به ناچار با سهمیه و به صورت کوپنی عرضه می شد. آندره چیان رییس شرکت ای ای سی و معاون کمیسیون فرانسه و چین حدود 40 سال بین فرانسه و چین تجارت کرده است. وی در سال 1978 اولین بار برای کار به طور دائم در چین مستقر شد. پکن و خاطراتش تأثیر عمیقی در آقای چیان 25ساله گذاشته است. «اولین بار بود که به صورت دائم در چین مستقر می شدم. به نظرم چین با کشورهای غربی فاصله بسیار زیادی داشت. در آن زمان برای خرید هر چیزی غیر از پول به کوپن غلات و پارچه هم نیاز داشتیم. فاصله زندگی در مقایسه با کشورهای غربی خیلی زیاد بود.»

وقتی آندره چیان اولین بار به پکن آمد، از 960 میلیون جمعیت چین، بیش از 700 میلیون نفر جزو جمعیت فقیر کشور بود. میانگین سرانۀ ارزش تولید داخلی فقط 385 یوان بود. اما امروز چین به دومین قدرت اقتصادی جهان تبدیل شده است. میانگین سرانه ارزش کل تولید داخلی به 60 هزار یوان رسیده است. بیش از 700 میلیون تن از زیر خط بین المللی فقر خارج شده اند. هیچ کشور دیگری در تاریخ بشر در چنین مدت کوتاهی به پیشرفت مشابهی دست نیافته است.

مارتین کومر 80 ساله خبرنگار آلمانی در چهل سال گذشته با لنز دوربینش تحولات جامعه چین را ثبت و ضبط کرده است. وی اولین بار در سال 1976 همراه مقامات دولت آلمان به چین آمد و به شهرهای شانگهای و شن جن رفت . بعد از آن آقای کومر بارها به چین آمده و از جمله در میدان مسابقات المپیک پکن سال 2008، مراسم جشن شصتمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین در سال 2009 و سالن اکسپوی جهانی شانگهای در سال 2010 حضور یافت. وی با لنز دوربینش لحظات تاریخی چین را یکی پس از دیگری ثبت و یادداشت کرده است. او پس از بازگشت به کشورش، آلمان، رشته نمایشگاههایی از آثار عکاسی خود برگزار کرد.کومر در هر نمایشگاه آثار جدیدی در معرض نمایش گذاشته تا بینندگان به نحو احسن با چین در حال تغییر و تحول سریع آشنا شوند.

وی گفت: «چند دهه پیش بسیاری فکر می کردند چین کشوری سوسیالیستی است که همیشه در فقر و عقب ماندگی باقی خواهد ماند، اما پس از چهل سال توسعه از طریق اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز، تحولات شگفت انگیز و تکان دهنده ای در چین رخ داده است. اطمینان دارم تاثیر چین امروز در جهان بسیار عظیم است.»

اصلاحات نیروی حیاتی داخلی چین را برانگیخت و درهای باز موجب پیوند چین با جهان شده است. ظرف 40 سال گذشته مبلغ کل صادرات و واردات چین طبق قیمت دلار 198 برابر افزایش یافت، سهم صادرات و واردات کالای چین در بازار بین المللی از رتبه بیست و نهم به بزرگترین کشور صادر کننده و دومین کشور وارد کننده جهان تبدیل شد. در این چهل سال چین جمعا از 2 هزار میلیارد دلار سرمایه مستقیم استفاده کرده و دومین کشور جذب کنندۀ سرمایه خارجی محسوب می شود.

یوکیو هاتویاما نخست وزیر اسبق ژاپن گفت اجرای سیاست درهای باز چین باعث توسعۀ خود چین و نیز به سود جهان شد. «چین از طریق اصلاحات و درهای باز طی 40 سال، ابتدا در نواحی ساحلی و شهری توسعه پیدا کرد و در عین حال به توسعۀ مناطق مختلف کشور کمک کرد. به نظر من این روش توسعه موفق بوده است. چین در جریان توسعۀ خود بر کشورهای اطراف نیز تاثیرات مثبتی گذاشته است. به دلیل بازار بسیار عظیم چین، موسسات ژاپنی بسیاری در چین فعالیت می کنند و ژاپن نیز از توسعه چین سود برده است. امیدوارم چین و ژاپن به همکاری ادامه دهند و ژاپن در چهارچوب همکاری دو طرف توسعه بیشتری پیدا کند.»

چین از طریق سیاست اصلاحات و درهای باز، ظرف چند دهه راه توسعۀ صدساله برخی کشورهای پیشرفته را طی کرده است. فعالیتهای پیشرفت چین تجربیات ارزشمندی برای کشورهای در حال رشد فراهم آورده است. امرسون منانگاگوا رییس جمهور زیمبابوه در آوریل و سپتامبر سال 2018 دو بار از چین دیدار کرد و روابط دو جانبه چین و زیمبابوه را به روابط مشارکتی و راهبردی همه جانبه ارتقاء داد. او معتقد است زیمبابوه به شرکایی مثل چین نیازدارد.

«همه می دانیم چین پس از اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز در زمینه اقتصادی به سرعت توسعه یافته و در ابعادی مانند اجتماعی و نیروی انسانی نیز به پیشرفت شایان توجهی رسیده است. زیمبابوه باید از چین یاد بگیرد و از تجربیات گرانبهای چین که مطابق وضعیت و شرایط خودش است، استفاده کند.»

جهانی شدن روندی بازگشت ناپذیر است و پیوند مشترک و تسریع توسعۀ هماهنگ، گزینۀ ناگزیر و حتمی توسعۀ مشترک کشورهای مختلف محسوب می شود. اصلاحات و درهای باز چین از بوتۀ آزمایش تاریخ بیرون آمده و در آینده چین از جهان با آغوش بازتری استقبال خواهد کرد.