به چه نوع دنیای دیجیتالی نیاز داریم؟

پنجمین کنفرانس جهانی اینترنت در شهرک "وو جن" چین در حال برگزاری است. این شهرک ملقب به "ونیز چینی" به خاطر ساختمان‌های با سبک معماری ویژه خود که دورنگ دارد یا به عبارت دیگر بامش مشکی رنگ و دیوارش سفید رنگ است، و قایق های در حال حرکت بر روی روخانه ای که از درون شهر عبور می کند، بسیار به آن چه در نقاشی سنتی چینی تعریف می شود نزدیک است و یکی از جاذبه های گردشگری معروف چین است اما به خاطر کنفرانس جهانی اینترنت در معرض دید کل جهانیان قرار گرفته است.

دقیقا یک هفته پیش از گشایش این کنفرانس، یک دکه روزنامه فروشی منطقه منهتن نیویورک نیز کانون پوشش های خبری قرار گرفت. روزنامه ها و مجلات این دکه با روزنامه ها و مجلات جریان اصلی که برای مخاطبان بسیار آشنا هستند، ببسیار شباهت دارد اما با خواندن دقیق تر آن ها می توان دریافت که مباحث این نشریات به طور کامل چیزی دیگر است. این روزنامه ها و مجلات بیشتر تیترهای بسیار حیرت آور و سنگین دارد. قضیه این است،

مجله "ColumbiaJournalism Review" اخبار ساختگی در شبکه های اجتماعی را در روزنامه ها و مجلات کاغذی چاپ کرده است تا به مخاطبان وجود و گسترش شدید اخبار ساختگی در فضای مجازی را یادآور کند.

تا اواخر ماه ژوئن امسال 55 درصد جمعیت دنیا یعنی 4.2 میلیارد نفر از جمعیت دنیا به شبکه اینترنت دسترسی پیدا کرده اند. این به معنای آن است که نحوه دسترسی به دانش و دانستنی ها و روش های زندگی و فکر و دیدگاه آن ها نسبت به گذشته دگرگون شده است.

به همین خاطر، موضوعات و محتوایی که در فضای مجازی رد و بدل می شود، از اهمیت بسیاری برخوردار است. شبکه اینترنت با این فرض و تصور ابداع شده است که جلوگیری از پوشش دادن سوانح، حوادث، رسوایی ها و اسرار میسر نباشد اما موضوعات آن باید واقعی و منبع آن باید قانونی باشد و نباید برای جلب توجه، از محدودیت ها عبور کرد. اما اوضاع کنونی شبکه اینترنت که امروز با آن رو به رو هستیم این است که اخبار ساختگی که ما را افسرده و غمگین می کند و به حیرت در می آورد، سریع تر و راحت تر از اخبار واقعی گسترش می یابد.

تیم برنرز لی، پژوهشگر کامپیوتر بریتانیا معروف به مخترع شبکه "وب جهان گستر"(World Wide Web) نیز این تحول را احساس کرده است. او که در سال 1989 شبکه "mesh" را که تا سال 1990 به نام "وب جهان گستر" نامیده می شد، اختراع کرده بود، اخیرا در گفت و گو با خبرگزاری رویترز ناامیدی خود به اوضاع کنونی شبکه اینترنت را ابراز کرد که عبارتند از: قدرت انحصاری شرکت های غول پیکر، سوء استفاده از اطلاعات شخصی و تبلیغ و گسترش نفرت در شبکه. او تاکید کرد این خارج از تصور او در هنگام اختراع شبکه وب است.

تیم برنرز لی شبکه های اجتماعی از قبیل توئیتر را به باد انتقاد گرفت و گفت: اگر عشق را در توئیتر بگذارد، آن فاسد می شود. اما اگر به جای عشق، نفرت را در آن بگذارد، متوجه می شوید که آن حیات بسیار دارد و سریع رشد می کند. او تاکید کرد: موضوعات مثبت در اینترتنت رو به کاهش گذاشته و شبکه دیگر از قابلیت قدرت بخشی به شخص و فرد محروم شده است. به نظر او، عشق و محبت باید بیش از حد کنونی در شبکه اینترنت رد و بدل گردد.

یک پژوهش موسسه فناآوری ماساچوست در جمع بندی صحبت های فوق، تیم برنرز لی را درباره شبکه اینترنت به اثبات رسانده است. این پژوهش نشان می دهد: نسبت به یک خبر درست درباره یک رویداد، یک خبر ساختگی درباره همان رویداد با احتمال 70درصد بیشتر، انتقال می یابد؛ سرعت گسترش اخبار ساختگی نیز ده تا بیست برابر سرعت پخش اخبار درست است؛ و برای دسترسی خبر به 1500 نفر مخاطب، زمانی که برای پخش خبر درست صرف می شود، شش برابر خبر ساختگی درباره رویداد یکسان است.

تایلور اون، استادیار دانشگاه کلمبیای کانادا در رشته رسانه های دیجیتالی معتقد است: برای تحقق مدیریت منظم و موثر بر فضای مجازی، علاوه بر توجه به موضوعات و محتوای رد و بدل شده در آن، همچنین باید به ساختار و الگوی سودآوری کنونی صنعت شبکه اینترنت به ویژه چگونگی جمع آوری اطلاعات شخصی و سودآوری از آن توسط شرکت های غول پیکر این صنعت، توجه کرد. این پژوهشگر یادآور شد: همانند آن که بانک ها و موسسات مالی بزرگ نمی توانند خودنظارت را انجام دهند و منجر به بحران مالی 2008 شد، مردم نباید انتظار داشته باشند که شرکت های بزرگ صنعت شبکه اینترنت به نظارت خود

بپردازند. از این رو، جامعه جهانی باید برای تکمیل سامانه مدیریت شبکه اینترنت و شفاف سازی و عدالت و منظم کردن شبکه، همکاری کنند.