چهارمین نشست مجمع اقتصاد شرق از 11 تا 13 سپتامبر، در ولادیوِستک روسیه برگزار می شود. شی جین پینگ رییس جمهوری چین و سران کشورهای منطقه شمال شرق آسیای و نمایندگان از بیش از 60 کشور در این نشست حضور دارند.
مجمع اقتصاد شرق به ابتکار و پیشنهاد ویلادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در سال 2015 تأسیس شد. برگزاری این مجمع در شرایط وخامت روابط روسیه با آمریکا و اروپا صورت گرفت. سیاست "رویکرد به شرق" روسیه از نظر غرب، راهبرد موقت روسیه برای مقابله با فشار تحریم غرب تلقی شده است؛ با این حال، به دنبال اجرای سیاست یاد شده روسیه در چند سال گذشته، "رویکرد به شرق" به تدریج به راهبرد درازمدت روسیه تبدیل میشود.
روسیه از این سیاست بسیار بهره برده است؛ طوری که چین به عنوان بزرگترین شریک تجاری روسیه از سال 2015 به نخستین نشست مجمع اقتصاد شرق هیاتی عالی رتبه را اعزام کرد و در این نشست نیز، شی جین پینگ رییس جمهوری چین در هیاتی برای نخستین بار در این نشست شرکت میکند که تمایل چین برای شرکت در همکاری خاور دور را نشان میدهد.
همکاری دو کشور در خاور دور نقش مهمتری در روابط همه جانبه راهبردی دو کشور ایفا کرده است. اکنون چین بزرگترین شریک تجاری و منبع سرمایه‌گذاری منطقه خاور دور روسیه است و مبلغ کل سرمایه گذاری چین در این منطقه به حدود 4 میلیارد دلار رسیده است.
تا کنون سه نشست مجمع اقتصاد شرق با موفقیت برگزار شده و در منطقه شمال شرق آسیا تأثیرات مثبت زیادی ایجاد کرده است. در دور قبلی این نشست، توافقنامههایی به ارزش 2500 هزار میلیارد روبل امضا شد و پیش بینی می شود در سال جاری رقم آن به بیش از 3500 هزار میلیارد روبل برسد.
منطقه شمال شرق آسیا از منابع غنی، بازار و ظرفیت بزرگ برای توسعه برخوردار است. به غیر از شی جین پینگ، رییس جمهوری مغولستان، نخست وزیر ژاپن و نخست وزیر کره جنوبی نیز در این نشست حضور دارند که نشان از علاقه کشورهای منطقه برای تقویت همکاری میدهد. در حال حاضر، چند سازوکار همکاری چند جانبه در منطقه شمال شرق آسیا در حال شکلگیری است. کریدور اقتصادی چین، روسیه و مغولستان به دستآوردهایی رسیده، مذاکرات درباره تجارت آزاد چین، ژاپن و کره جنوبی تسریع یافته، همکاری اقتصادی بین کره شمالی و جنوبی ممکن است صورت گیرد و این در حالی است که کشورهای منطقه نیز برخورد مثبت با طرح یک کمربند و یک جاده نشان دادهاند و در این راستا به تفاهم رسیدهاند. در چنین شرایطی، انتظار میرود حضور رییس جمهوری چین در این نشست به تقویت همکاری منطقهای و اعمال طرح یک کمربند یک جاده یاری کند و برای توسعه منطقه خاور دور روسیه بسیار سودمند باشد.
روسیه با رویکرد به شرق از فرصت توسعه ناشی از رشد اقتصادی منطقه آسیا و اقیانوسیه برخوردار شد. منطقه خاوردور روسیه از منابع طبیعی غنی برخوردار است و به" تنها گنجینه کشف نشده دنیا" مشهور است اما این "گنجینه" به دلایل رکود اقتصادی، عدم توسعه زیرساختهای و جمعیت کم، هنوز نتوانسته است ارزش راهبردی و اقتصادی خود را نمایان کند. روسیه برای ایجاد توازن بین شرق و غرب خود اخیرا توسعه منطقه خاوردور را به عنوان یکی از راهبردهای ملی تعیین کرد.
پس زمینه تعیین این راهبرد، رشد سریع اقتصاد اسیا و اقیانوسیه است. دایره اقتصادی آسیا و اقیانوسیه به عنوان فعال ترین و پویاترین منطقه اقتصادی دنیا نه تنها بازار بزرگی برای روسیه است، بلکه یک منبع سرمایه نیز برای روسیه خواهد بود. طبق آمار اداره ملی روسیه، سهم تجارت با اعضای اَپک از کل تجارت خارجی روسیه از 20 درصد در 10 سال گذشته به 31 درصد در سال 2017 ارتقاء یافته است. همچنین، طبق یک نظرسنجی در سال 2016، 70 درصد شهروندان روسیه همکاری با کشورهای آسیا و اقیانوسیه را مفید می دانند.
باید دید رویکرد به شرق ناشی از تحریم غرب علیه روسیه نبوده اما وخامت اوضاع روسیه با غرب شکلگیری این رویکرد را تسریع بخشیده است. با این حال، اروپا همچنان شریک تجاری مهم روسیه است؛ طوری که سهم تجارت با اروپا در سال 2017، 40 درصد تجارت خارجی روسیه را تشکیل داد. از این رو، رویکرد به شرق به معنای قطع امید روسیه از غرب و مخصوصا اروپا نیست. همانند نشان شاهین دوسر که نشان ملی روسیه است، این کشور همزمان به هر دو سمت غرب و شرق نگاه میکند.
