اعتماد سرمایه گذاران خارجی در چین از کجا می آید؟

«گزارش محیط بازرگانی چین 2018» که ماه فوریه از سوی اتاق بازرگانی آمریکا در چین منتشر شد، نشان می دهد در سال 2017 میلادی، 73 درصد مؤسسات آمریکایی در چین سود برده اند و 74 درصد نیز برنامه دارند سرمایه گذاری در چین را افزایش دهند. این نرخ رکورد جدیدی در سالهای اخیر ثبت کرده است. حدود 60 درصد اعضای اتاق بازرگانی مزبور، چین را در فهرست سه مقصد اول سرمایه گذاری خود قرار می دهند، 46 درصد مؤسسات معتقدند در سه سال آینده چین بیش از پیش درهای خود را باز می کند؛ 62 درصد مؤسسات معتقدند در پنج سال گذشته شفافیت دولت چین در تدوین سیاست و رایزنی تا حدی ارتقاء یافته است. این گزارش تحقیقاتی که یک ماه قبل از انتشار گزارش تحقیقاتی 301 و شروع جنگ تجاری از سوی آمریکا منتشر شد، نشان می دهد که اکثر مؤسسات سرمایه گذاری آمریکا در چین نسبت به بازار چین خوشبین هستند.

طبق گزارش وزارت بازرگانی چین، در نیمه اول سال جاری مؤسسات تازه تاسیس با سرمایه گذاری خارجی در چین به 29291 رسید و نسبت به دورۀ مشابه سال گذشته 96.6 درصد افزایش یافت. مبلغ استفاده واقعی از سرمایه خارجی 68 میلیارد و 320 میلیون دلار بوده که نسبت به دورۀ مشابه سال گذشته 4.1 درصد فزونی گرفت. در میان آنها مبلغ واقعی سرمایه گذاری آمریکا در چین 29.1 درصد افزایش یافت.

با آنکه تاثیرات جنگ تجاری چین و آمریکا بر سرمایه گذاری بازرگانان خارجی در چین کمی دیرتر ظاهر می شود، اما چنین داده هایی حاکی از آن است که با وجود پیشبینی تاثیرات منفی ناشی از جنگ تجاری، بازرگانان خارجی هنوز اعتماد به سرمایه گذاری در چین را حفظ کرده اند. در جستجوی علل آن می توان به پنج مورد زیر اشاره کرد:

اول چین فرصت رشد متوازن تولید و مصرف دارد. پیش بینی می شود تا سال 2030 میزان طبقۀ متوسط سراسر جهان به 4 میلیارد و 900 میلیون نفر برسد. دو سومشان در منطقۀ آسیا و اکثریت در چین متمرکزند. فرصت رشد متوازن تولید و مصرف، موسسات چند ملیتی بیشتری را به چین جلب خواهد کرد. چین به عنوان کشور بزرگ مصرف کننده برای رشد اقتصاد جهان سهم ادا خواهد کرد.

دوم اینکه چین به امتیاز زنجیرۀ صنایع مکمل مجهز است و می تواند از تولید مؤسسات سرمایه گذاری خارجی پشتیبانی کند. صنعت تولید نمی تواند متکی به هیچ توسعه یابد، برتریهای چین عبارتست از وجود انواع مختلف صنایع، توان قوی تولید انبوه، تأسیسات زیربنایی کامل، نظام کامل صنایع فرعی و بهبود پیوسته عوامل نیروی کار. برای نمونه فندک ساخت چین می تواند جوابگوی تقاضای بازار سراسر جهان باشد. این موضوع به وجود صنایع فرعی مربوطه مانند پوسته پلاستیکی، پوستۀ فولادی محافظ و سنگ چخماق بستگی دارد.

سوم توان تولید انبوه چین با نوآوری کشورهای پیشرفته مکمل یکدیگر است. مؤسسات یا اشخاص در کشورهای پیشرفته قدرت نوآوری بالایی دارند، اما از تحقیقات اساسی تا کاربردی شدن، کالا شدن و تولید انبوه زنجیره ای طولانی است که چین با توان بالا در تولید انبوه و بازار عظیم، بسیاری از مؤساست نوآور را به سرمایه گذاری در چین جلب کرده است. دستاوردهای فناوری پیشرفته خارجی در چین می تواند به سرعت تجاری شود و قیمت تمام شده اش تا حد امکان کاهش یابد.

چهارم رشد و احیای ملایم اقتصاد جهان برای جذب سرمایۀ خارجی از سوی چین بستر مطلوبی ایجاد می کند. در سال گذشته میانگین رشد تولید داخلی سراسر جهان (جی دی پی) به 3.8 درصد رسید. صندوق بین المللی پول پیش بینی کرد که این نرخ در سال جاری به 3.9 درصد برسد.

پنجم اینکه چین عملا آهنگ درهای باز را تسریع کرده است. 28 ژوئیه «اقدامات مدیریت ویژۀ ورود سرمایه گذاری خارجی» (فهرست منفی نسخه 2018) رسماً قوت گرفت. در نسخۀ سال جاری موارد محدودیت برای سرمایه گذاری خارجی نسبت به نسخه 2017، 15 مورد کاهش یافت که برخی محدودیتهای لغو شده توجه عمومی را به دنبال داشت. برای نمونه، لغو محدودیت سرمایۀ خارجی در صنعت بانکی، لغو محدودیت نسبت سهام سرمایه خارجی در خودروی انرژی نو و خودروهای ویژه و غیره.

روشن است اگر اقتصاد چین باثبات حرکت کند، بازار عظیم و توان پشتبیانی و مکمل آن همچنان سرمایه خارجی را به خود جلب خواهد کرد. مردم دلیلی نمی بینند که به خاطر جنگ تجاری در توان جذب سرمایه خارجی چین به تردید افتند.