توقف جنگ تجاری بین آمریکا و اروپا، تنها تاکتیکی برای خرید زمان است

بعد از ظهر روز چهارشنبه 25 ژوییه، دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا و ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اتحادیه اروپا در نشست خبری مشترک در کاخ سفید اعلام کردند پس از مذاکرات دو طرف با کاهش موانع تجاری دو جانبه و تخفیف اصطکاک تجاری و توقف اخذ تعرفه های جدید علیه فراورده های یکدیگر موافقت کرده اند.

توقف جنگ تجاری بین آمریکا و اروپا قابل خوشامد گویی است. زیرا تجربیات تاریخی مؤید آن است که جنگ تجاری روشی عقب مانده، بی اعتبار، از مد افتاده و بدون برنده است. ولی آیا دولت ترامپ می تواند به تعهدات خود عمل کند؟ مردم هنوز به یاد دارند که دو ماه پیش، آمریکا و چین در واشنگتن نیز دربارۀ پایان جنگ تجاری و توقف اخذ تعرفه توافق کردند. ولی کاخ سفید پس از ده روز عهد خود را شکست و خبر از وضع 25 درصد تعرفه بر 50 میلیارد دلار کالای چین داد که باعث شگفتی جامعۀ بین المللی شد.

دولت ترامپ سابقۀ بد عهدی و تغییر تصمیم و حرف دارد. احتمالاً به همین دلیل افکار عمومی در برخورد با توافقنامۀ این دولت با اتحادیۀ اروپا نیز محتاطتر خواهند بود و آن را یک آتش بس موقت و نه پایان رسمی جنگ تلقی خواهند کرد.

اولاً آمریکا و اروپا موافقت کرده اند ضمن برقراری تعرفۀ صفر، برداشتن موانع تجاری و توقف اعمال یارانه به محصولات غیر از خودرو، دور جدیدی از مذاکرات را آغاز کنند تا ضمن حل مسئلۀ وضع تعرفۀ مجازاتی بر آلومینیوم و فولاد، همکاری در زمینۀ انرژی را تقویت کنند.

ما پس از تحلیل دقیق متوجه شدیم که چنین اظهاراتی تنها سخنانی سطحی و در حد اشاره به مسیر و نحوۀ نگاه به مسئله است و چیزی از قبیل جدول زمانی، جزئیات اجرای توافقنامه و مکانیسم راه حل را شامل نمی شود. آمریکا در این توافقنامه نیز به روشنی با توقف وضع تعرفه بیشتر بر آلومینیوم و فولاد اتحادیۀ اروپا موافقت نکرده است. به ویژه در زمینۀ تعرفه بر خودروسازی که بیش از زمینه های دیگر مورد توجه اتحادیه اروپا قرار دارد، آمریکا چیزی نگفته است. این در حالی است که ترامپ پیشتر گفته بود که تلاش خواهد کرد تا خودروهای مرسدس بنز دیگر در خیابان پنجم نیویورک دیده نشوند. این بدان معنا است که ترامپ همچنان برای تهدید اتحادیه اروپا چانه می زند. بنابراین چنین توافقنامه ای تا چه اندازه عادلانه است و دو طرفی که آن را امضا کرده اند، تا چه اندازه به یکدیگر اعتماد دارند؟

از طرفی دیگر، پیشنهاد دولت ترامپ به اروپا دربارۀ وضع تعرفۀ صفر، اولین بار نیست که توسط دولت آمریکا مطرح می شود. در دولت باراک اوباما نیز آمریکا و اروپا برای توافق دربارۀ روابط مشارکتی تجاری و سرمایه گذاری فرا اقیانوس اطلس (تی تی آی پی) مذاکره شد و دو طرف کاهش تعرفه بر 97 درصد از محصولات صادراتی یکدیگر را مطرح کردند، ولی در زمینه هایی مانند خرید دولتی، مجوز ورود محصولات کشاورزی و نظارت مالی اختلافات جدی وجود داشت. دو طرف طی چند سال مذاکره به توافق نرسیدند. اکنون تا برگزاری انتخابات میان دوره ای ریاست جمهوری آمریکا تنها 4 ماه باقی است و دولت ترامپ که جلب آراء را در اولویت دارد، زمان و حوصلۀ چندانی ندارد با اتحادیۀ اروپا درباره تحقق هدف تعرفۀ صفر بر محصولات غیر از خودرو به توافق برسد.

سوم، اتحادیه اروپا 28 عضو با روند پیشرفتی متفاوت دارد و برخورد هر کدام از آنها با موضوع اصطکاک تجاری با آمریکا متفاوت است به طوری که برخی از آنان طرفدار مقابله و برخی دیگر خواهان سازش برای پرهیز از جنگ تجاری هستند. هر چند یونکر به عنوان رییس اجرایی ارشد اتحادیه اروپا در سیاست خارجه از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است، ولی توافقهایش با ترامپ تنها پس از تایید رهبران کشورهای عضو اتحادیه اعتبار می یابد. در حالی که اگر هر یک از رهبران اتحادیۀ اروپا با آن مخالفت کند، روند مذاکرات وارد بن بست خواهد شد.

طبیعی است که توافق آمریکا و اتحادیه اروپا درباره توقف اخذ تعرفۀ بیش از آن که نوعی بزرگواری باشد، تنها تاکتیکی برای خرید زمان است و آمریکا تفنگ جنگ تجاری علیه اتحادیه اروپا را زمین نگذاشته است و نهایتاً می خواهد بر مبلغ بیافزاید. این در حالی است که امکان تغییر موضع ترامپ نیز وجود دارد. به گزارش واشنگتن پست، قبل از ملاقات ترامپ و یونکر، برخی مشاوران اقتصادی دولت او گفته بودند که وی به زودی وضع 25 درصد تعرفه بر 200 میلیارد دلار خودروی وارداتی از اروپا را اعلام خواهد کرد ولی خبر توافق این دو را دریافت کردند. تکرار و غیرقابل پیش بینی بودن از ویژگیهای منحصر به فرد ترامپ است. روزنامه گاردین چاپ انگلستان نوشته است: ترامپ یک بازرگان غیرقابل اعتماد است. چاد بون اقتصادان آمریکایی می گوید: اصلاً بعید نیست کل این توافق 20 دقیقه بعد با یک توئیتر منتفی شود.